Özellikle gıda ve enerji fiyatları nedeniyle milyonlarca emekçinin alım gücü düştü

Bugün Türkiye’de yaklaşık 10 milyon emekçi asgari ücretle çalışırken ekonomist Erol Taşdelen’in bu ücretin alım gücüyle ilgili olarak gıda ve enerji fiyatları üzerinden yaptığı çalışma yaşanan krizi ortaya koydu. 

Taşdelen’e göre, 1 kilogram (kilo) ekmeğin ortalama fiyatı Ocak 2021’de 7.1 TL iken bu fiyat Ocak 2022’de 11.3 lira, Nisan 2022’de 13.7 TL’ye çıktı. Buna göre Ocak 2021’de bir aylık asgari ücret ile 397 kilo ekmek satın alınırken bu miktar Ocak 2022’de 375, Nisan 2022’de ise 310 kiloya kadar düştü. Ocak-Nisan 2022 arasını kapsayan son üç ayda asgari ücretlinin satın alabileceği ekmek miktarı 65 kilo azaldı. 

198 LİTREYE DÜŞTÜ

Standart ekmek 200 gram olarak hesaplandığında Ocak 2022’de aylık asgari ücretle 1875 ekmek alınırken bu sayı Nisan 2022’de 1550 adete düştü. Enflasyonla birlikte üç ayda asgari ücretli satın alabileceği ekmek miktarı 325 adet azaldı. Bu da üç ayda yüzde 17 düşüş demek. Yine Ocak 2021’de 1 litre ayçiçeği yağının fiyatı 16.5 TL iken bu fiyat Nisan 2022’de 34.7 TL’ye yükseldi. Ocak 2021’de asgari ücretle 171 litre yağ alınırken bu miktar Nisan 2022’de 123 litreye kadar geriledi. Ocak-nisan arasını kapsayan son üç ayda ise bir aylık asgari ücretle alınabilecek ayçiçeği yağı miktarı 43 litre azaldı. Bunların yanında bir aylık asgari ücret ile Ocak 2021’de 54 kilo dana eti alınırken bu miktar Ocak 2022’de 53 kilo oldu. Nisan 2022’de ise bu miktar 38 kiloya kadar geriledi. Ocak 2022’de bir aylık asgari ücretle 307 litre motorin alınırken bu miktar Nisan 2022’de 198 litreye düştü. 

3.4 MİLYON EMEKÇİ

Akaryakıt, gübre ve ilaca gelen zamlardan dolayı tarımda üretim maliyetlerinin artması sebze fiyatlarında keskin artışa yol açtı. Bir aylık asgari ücretle Ocak 2021’de 522 kilo domates alınırken bu miktar Ocak 2022’de 452 kilo, Nisan 2022’de ise 230 kiloya kadar geriledi. Asgari ücretin alabileceği domates miktarı son üç ayda yüzde 49 düştü. Nisan 2022’de ekmek fiyat endeksi 121, ayçiçeği yağı fiyat endeksi 135, doğalgaz endeksi 135, benzin fiyat endeksi 140, LPG endeksi 130 ve motorin fiyat endeksi 155’e yükseldi. Asgari ücret endeksi ise değişmeyerek 100’de kaldı. DİSK-AR’a göre, 3.4 milyon işçi (bütün ücretli çalışanların yüzde 18’i) asgari ücretin altında bir ücretle çalışıyor. Asgari ücretin yüzde 20 fazlası ve altında ücret alan işçilerin sayısı 9.7 milyon. Bütün ücretli çalışanların yüzde 50’ye yakını bu kapsamda yer alıyor. Tüm ücretli çalışanların yüzde 64’ü yani 12.5 milyon işçi asgari ücretin altı ile asgari ücretin 1.5 katı arasında bir ücretle çalışmak zorunda. Özel sektör işçilerinin yüzde 21.8’i asgari ücrete erişemiyor. Özel sektörde asgari ücret ve altında ücretle çalışanların oranı yüzde 44 ve asgari ücret civarında çalışanların oranı yüzde 69. 8.4 milyonu aşkın özel sektör işçisi asgari ücretin yüzde 20’si ve altında ücretlerle çalışıyor.

EUROSTAT DEVREDE

Avrupa Birliği İstatistik Ofisi (Eurostat) ise TL’nin hızla değer kaybetmesi üzerine asgari ücretin alım gücüne dair daha önce açıkladığı 2021 yılı verilerini sistemden kaldırarak yeniden hesaplamaya karar verdi.