Yurttaşın parası elektrik şirketlerine teşvik olup aktı

Elektrik üretim tesislerine ödenen bir aylık teşvik tutarı 285 milyon TL oldu. 2022’nin ilk beş ayı boyunca ödenen 1.2 milyar TL, borcunu ödeyemediği için elektrik ve doğalgazı kesilenlerin bir yıllık borcundan fazla.

Refah düzeyi azalırken yükselen enerji faturaları nedeniyle sürekli elektriği ve doğalgazı kesilen yurttaş sayısı artarken şirketler servetlerini büyütmeye devam ediyor.

Birgün'den Nurcan Gökdemir'in haberine göre, elektrik üretim şirketlerine arz güvenliğini sağlama gerekçesiyle her ay düzenli olarak verilen teşvik tutarı, 2022'nin ilk beş ayında 2021'de faturasını ödeyemediği için elektrik ve doğalgazsız kalan yurttaşların faturalarının toplamını geçti.

CHP Bursa Milletvekili Erkan Aydın’ın soru önergesine yanıt veren Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez, 2021 yılında doğalgazı kesilen abone sayısının 1 milyon 78 bin 18, elektriği kesilen abone sayısının da 2 milyon 970 bin 505 olduğunu açıkladı. Bakan Dönmez'in yanıtına göre, 2021 yılında 850 milyon 141 bin 98 TL elektrik, 368 milyon 510 bin 739 TL de doğalgaz borcu ödenemedi.

ARZ SORUNU YOK ÖDEME VAR

Türkiye'de elektrik arzı sorunu olmamasına karşın TEİAŞ 2018'den bu yana "elektrikte sürdürülebilirlik ve arz güvenliğini sağlamak" gerekçesiyle her ay düzenli olarak üretim santrallarına üretmedikleri elektriğin karşılığında "kapasite ödemesi" adı altında düzenli ödeme yapıyor.

TEİAŞ tarafından her ay düzenli olarak yayımlanan ödeme listesinin sonuncusu da bu ay açıklandı. 14 yerli kömür yakıtlı termik santral, 4 yerli ve ithal kömür yakıtlı termik santral, 15 doğalgaz yakıtlı elektrik santralı ve 10 hidroelektrik santralına teşvik verilecek. Buna göre, bu kapsamdaki 51 santraldan 43'üne mayıs ayı için toplam 284 milyon 726 bin 70 lira ödeme yapılacak.

Mayıs ayı sonu itibarıyla şirketlere yapılan ödeme tutarı 1 milyar 213 milyon TL ile yurttaşların 2021'deki toplam elektrik ve doğalgaz borçlarını geride bıraktı.

EN YÜKSEK ÖDEME ENKA VE ÇELİKLER’E

Mayıs ayı için en yüksek ödemeyi 18 milyon 340 bin 819 lira ENKA Holding'e ait olan İzmir Elektrik Üretim Ltd. Şti alacak. AKP iktidarlarının gözde şirketlerinden Çelikler Holding'e de sahip olduğu Seyitömer Elektrik Üretim AŞ dolayısıyla 15 milyon 10 bin 657 lira ödeme yapılacak. Soma Kolin Termik Santralı'ndan dolayı Kolin 12.7 milyon TL, Oymapınar İşlemesinin sahibi olan Cengiz Holding 14.5 milyon TL, Tufanbeyli Santralı'nın işleten EnerjiSA 10.5 milyon TL, Boyabat Santralı dolayısıyla Doğuş Grubu'na da 13.8 milyon TL ödenecek.

ÖDEME KRİTERİ BELLİ DEĞİL

2018 yılından bu yana sürekli şirketlerin daha fazla teşvik ödemesi alabilmesini sağlayacak şekilde değişiklikler yapılan bu sistem için Sayıştay’dan "ödeme kriterleri belirsiz" eleştirisi geldi. 10 milyar TL’yi aşan ve Sayıştay’ın "Bu ödemeler daha da artacak" tespitinde bulunduğu mekanizma ile ilgili denetim raporlarında yer alan eleştiri ve öneriler özetle şöyle:

“Türkiye Elektrik Enterkonnekte Sistemi’nin üretim, iletim ve tüketim yönünden güvenli, kaliteli ve ekonomik olarak işletmesinin yapılmasından, elektrik enerjisi arz ve talebinin gerçek zamanlı dengelenmesinin sağlanmasından, dengeleme güç piyasasının etkin bir şekilde işletilmesinden TEİAŞ sorumludur.

Elektrik Piyasası Kapasite Mekanizması Yönetmeliği kapsamında kapasite ödemelerine esas bütçede yer alan kriterlerden gün öncesi piyasasında oluşan nihai piyasa takas fiyatlarının seyri, elektrik üretim sektörünün mali sürdürülebilirliği, fatura dönemi bazında oluşacak destekleme tutarı ihtiyacı gibi hususlar TEİAŞ Ana Statüsü’nde yer almayıp, bu kriterlerin TEİAŞ tarafından değerlendirilebilmesi mevcut mevzuat kapsamında mümkün değildir. Bu kriterler yerine daha net ölçülebilir ve kesin bir hesaplama formülünün açık ve net olacak şekilde yönetmeliğe eklenmesi gerekmektedir.”