8 Mart Dünya Emekçi Kadınlar Günü nedir? İşte tarihçesi ve önemi

8 Mart Dünya Emekçi Kadınlar Günü, insan haklarına temellendirilmiş ve her yıl 8 Mart tarihinde düzenlenen uluslararası bir gündür. 1909 yılında Amerika'da düzenlenen ilk 'Kadınlar Günü' sonrasında kadın hareketlerinde odak noktası oldu.

Türkiye'de ise bu tarihte her yıl Taksim Meydanı'nda başlayarak İstiklal Caddesi boyunca devam eden Feminist Gece Yürüyüşü yapılıyor.

8 Mart Dünya Kadınlar Günü, Birleşmiş Milletler'in tanımladığı ve düzenli olarak 8 Mart'ta kutlanan uluslararası bir gündür.

Bu özel gün, insan hakları temelinde kadınların siyasi ve sosyal bilincinin geliştirilmesine, ekonomik, siyasi ve sosyal başarılarının kutlanmasına ayrılır.

Dünya Kadınlar Günü, kadın hakları hareketinde bir odak noktası.

KADINLAR GÜNÜ TARİHÇESİ

28 Şubat 1909 tarihinde Amerika Sosyalist Partisi, New York'ta bir "Kadınlar Günü" düzenledi. Bu seneden sonra, 1910 yılında, Uluslararası Sosyalist Kadın Konferansı her yıl bir "Kadınlar Günü" düzenlenmesi önersini sundu.

1917'de Sovyet Rusya'da kadınlar oy hakkı kazandıktan sonra 8 Mart ulusal bayram ilan edildi.

Kadınlar Günü, 1967'de feminist hareket tarafından benimsenene dek ağırlıklı olarak sosyalist hareketler ve komünist ülkeler tarafından kutlandı.

8 MART NASIL ORTAYA ÇIKTI?

1921'de Moskova'da düzenlenen 3. (Komünist) Enternasyonal Kongresine bağlı Uluslararası Komünist Kadınlar Konferansı'nda o dönem ağırlık kazanan "sınıfa karşı sınıf" politikalarının etkisiyle "Dünya Emekçi Kadınlar Günü" adı benimsendi. 

Ancak, 1930'lu yıllarda "faşizme karşı birleşik cephe" politikalarına geçiş sürecinde tekrar ilk baştaki "Dünya Kadınlar Günü" adına dönüldü.

Bu değişiklik daha sonra kadın örgütlenmesi alanına da yansıdı ve sosyalizmi veya komünizmi hedefleyen ve sadece "işçi/emekçi kadınlar" ya da "sosyalist/komünist kadınlar" ile sınırlı bir örgütlenme anlayışı da terk edilerek 1945'te Uluslararası Demokratik Kadın Federasyonu kuruldu.

İlk olarak 1975'te Birleşmiş Milletler tarafından kutlanmaya başlandı. Birleşmiş Milletler Genel Kurulu'nun 16 Aralık 1977 tarihinde aldığı kararı ile üye ülkeler kendi geleneklerine ve tarihlerine uygun bir günü Uluslararası Kadın Hakları ve Uluslararası Barış Günü ilan etmeye davet edildi.

Günümüzde Dünya Kadınlar Günü bazı ülkelerde resmi tatildir, bazı ülkelerde ise büyük ölçüde görmezden gelinir. Bazı ülkelerde protesto günüdür, bazılarında ise kadınlığı kutlayan bir gündür.

DÜNYA KADINLAR GÜNÜ'NÜN ÇIKIŞ HİKAYESİ

"Dünya Kadınlar Günü" olarak 8 Mart gününün belirlenmesine sebep olan olay konusunda ise tartışmalı iddialar vardır. 

Bunlardan biri, Rusya'da çarlığın yıkılmasına yol açan 1917 Şubat Devrimi'nin 8 Mart günü yapılan kadın yürüyüşü ve grevleri ile başlamış olması, bir diğeri 8 Mart 1908'de ABD'nin New York kentinde çoğu sosyaIist olan kadın işçilerin öncülüğünde sendikal haklar ve kadınlara oy hakkı talepleriyle düzenlenen miting, başka biri ise 8 Mart 1857'de yine ABD'nin New York kentindeki bir tekstil fabrikasında grevci işçilere polisin saldırması, işçilerin fabrikaya kilitlenmesi, arkasından da çıkan yangında işçilerin kurulan barikatlar nedeniyle kaçamamaları sonucunda 120 kadın işçinin ölmesidir.

Bir diğer olay ise, 25 Mart 1911'de New York'ta gerçekleşmiş Triangle Gömlek Fabrikası yangını'dır. 

Birleşmiş Milletler'in resmi web sitesinin konuyla ilgili sayfasında ise, 8 Mart gününün seçilmesine kaynaklık eden olay olarak Rusya'da Çarlığa son veren 1917 Şubat Devrimi'nin Gregoryen takvime göre 8 Mart günü kadınların protesto eylemleri ve grevleri ile başlamış olduğuna işaret ediliyor.

TÜRKİYE'DE 8 MART KADINLAR GÜNÜ

Türkiye'de 8 Mart Dünya Kadınlar Günü ilk kez 1921 yılında, iki komünist kız kardeş olan Rahime Selimova ve Cemile Nuşirvanova'nın girişimi ile gerçekleştirildi.

Bu olaydan sonra Türkiye'de yıllar boyunca 8 Mart Dünya Kadınlar Günü kutlamalarına izin verilmedi. 

Ancak 1975 yılında "Birleşmiş Milletler Kadın On Yılı" ilan edildi. Türkiye de bu kapsamda yer alan ülkelerden biri olduğu için 1975 yılında Türkiye'de "Kadın Yılı Kongresi" yapıldı.

8 Mart Dünya Kadınlar Günü'nün 1975 yılında kutlanmaya başlamasında İlerici Kadınlar Derneği’nin faaliyetleri de etkili oldu. Böylece 8 Mart Dünya Kadınlar Günü kapalı ortamlardan sokaklara ve meydanlara çıktı.

FEMİNİST GECE YÜRÜYÜŞÜ NE ZAMAN BAŞLADI?

2003 yılında yurt çapındaki çeşitli Dünya Kadınlar Günü kutlamaları arasında Taksim'de başlayan ve her yıl 8 Mart'ta tekrarlanan Feminist Gece Yürüyüşü sonraki yıllarda başka şehirlerde de yapılmaya başladı.

2014 yılında İstanbul Valiliği tarafından Taksim Meydanı ve İstiklal Caddesi'nin yürüyüş ve miting yapılabilecek yerler listesinden çıkarılmasından sonra 8 Mart günü İstiklal Caddesi'nde Feminist Gece Yürüyüşü yapılmaya birkaç yıl devam edildiyse de 2019 yılında polis İstiklal Caddesi'nde toplanan binlerce kişinin yürüyüş yapmasını engelledi. O tarihten sonra ise Feminist Gece Yürüyüşü'nün organizasyonu İstanbul Valiliği tarafından her yıl yasaklansa da aktivistler yürüyüşlerini gerçekleştiriyor.