ABD seçimleri: Florida'da 2000'de neler yaşanmış, George W. Bush nasıl Başkan seçilmişti?

ABD'de az sayıda kilit eyalette Donald Trump ile Joe Biden arasındaki başa baş mücadele devam ediyor.

Bir sonraki ABD başkanını belirleyecek bu eyaletlerde iki taraf da avukatları aracılığıyla hukuki girişimlerde bulunuyor.

Bu başvuruların ABD Yüksek Mahkemesi'ne kadar gidip gitmeyeceği, giderse mahkemenin ne kadar vereceği merak konusu.

Fakat bu ABD için bir ilk değil.

ABD, buna benzer bir senaryoyu 2000 yılında da yaşamıştı. Bir sonraki ABD başkanının beş hafta boyunca belirlenemediği o dönemde neler yaşandığını ve düğümün nasıl çözüldüğünü inceledik.

Demokrat Parti merkezlerinde kutlamalar

O dönem Cumhuriyetçi Parti'nin adayı olan George W. Bush ve Demokrat Parti adayı Al Gore arasında son derece çekişmeli geçen seçimde Gore ülke genelinde daha çok oy almayı başarsa da sayımlar devam ederken iki adayın Seçici Kurul'da birbirine yakın bir sandalyeye sahip olacağı ortaya çıktı.

Bir sonraki başkanı belirleyecek olan eyalet, sayımın devam ettiği Florida'ydı.

Florida'yı kazanan Seçici Kurul'da 270 oyu aşacak, kaybeden havlu atacaktı.

Aslında Florida o seçimde basın kuruluşlarının kazananı ilk ilan ettiği eyaletlerden biri olmuş, ABC, CBS, CNN, NBC, Fox ve AP Al Gore'un kazandığını açıklanmıştı.

Yerel saatle akşam 8 civarında Demokrat Parti merkezlerinde kutlamalar başlamıştı bile.

Fakat o sırada Bush'un baş stratejisti Karl Rove, televizyon kanallarını arayarak sandık çıkış anketlerinin hatalı olduğunu anlatmaya başladı.

Önce Fox kanalında, Bush'un geniş ailesinin de üyesi olan Fox analisti John Ellis'i aradı Karl Rove.

Fox analistleri de aynı sonuca ulaşınca, eyaletin kazananının belli olmadığı duyuruldu.

Ardından diğer kanallar da teker teker aynı sonuca vardı.

O gece ABD'nin kamu radyosu NPR'de konuşan Pew Araştırma Merkezi Başkanı Andrew Kohut, sandık çıkış anketlerinin Demokrat parti tabanına daha fazla yer verdiği veya bu anketlerin erken saatte yapıldığını ve Demokrat parti seçmenlerinin o saatte oy kullanmayı tercih ettiğini duyurdu.

Sonraki sabah, yukarda adı geçen tüm TV kanalları seçimi Bush'un kazandığını duyuruyordu.

Fakat AP henüz bir kazanan olmadığını yazıyordu.

Bush'un 537 oy farkla kazandığı zafer

Birkaç saat sonra Florida'da kazananı açıklamakla görevli eyalet yetkilisi, George Bush'un kardeşi Jeb Bush'un müttefiki Katherine Harris, seçimi Bush'un kazandığını açıkladı.

Al Gore rakibini arayarak tebrik etti. Fakat bir süre sonra seçim sonucunun çok yakın olduğu anlaşılınca Gore bir telefon daha açarak tebrikini geri çekti.

Bush'un seçimi yalnızca yüzde 0.005'e denk gelen 537 oyla kazandığı ortaya çıktı.

Eyalet yasaları, iki aday arasındaki farkın yüzde 0,5'ten az olması durumunda oyların tekrar sayılmasını öngörüyordu.

Seçimden üç gün sonrası olan 10 Kasım'a kadar makinalarla yapılan yeniden sayım, Bush'un farkını 327'ye düşürdü.

Demokrat oyların yoğun olduğu bölgelerde, oy pusulasında hemen kendisinden sonra gelen Reformist aday Pat Bucharan'a çok sayıda oy çıkması, pusulaların yeterince anlaşılır bir şekilde yapılmadığı eleştirilerine yol açtı. Pusulanın ilk sırasında Bush bulunduğu için, karmaşık oy pusulası yapısından olumsuz etkilenmemişti.

Bunun üzerine Gore, dört bölgede oyların elle sayılması için itirazda bulundu.

Bush ekibi ise yeniden sayımı durdurmak için hukuki bir mücadeleye başladı.

Aradaki fark o kadar azdı ki, her seçimde yapılabilecek oy verme ve sayım hataları kazananı değiştirmeye yeterliydi.

Bir kağıdı delerek kullanılan oy pusulalarında bazı seçmenlerin deldiği kağıt parçası pusuladan düşmemiş, bazılarıysa sadece kağıtta bir girinti yapmayı başarabilmişti. Bu yüzden pusulaları doğru okunamıyordu.

Demokrat Parti yeniden sayım için açtığı davayı kaybetti fakat Florida Yüksek Mahkemesi'ne götürdüğü davayı kazandı.

Böylece elle yeniden sayım başladı.

Cumhuriyetçiler ise bu kararı ABD Yüksek Mahkemesi'ne götürerek 7'ye karşı 2 oyla bozdu.

Kararda, farklı bölgelerde farklı yöntemlerle yeniden sayım yapılmasının yasaya aykırı olacağı vurgulandı.

Bu kararın partizan bir şekilde alındığına dair yorumlar, uzun süre Yüksek Mahkeme'nin eleştirilmesine yol açtı.

Yüksek Mahkeme'nin, bu kararın gelecekteki başvurulara emsal teşkil etmeyeceğine yönelik vurgusu da tartışmalara yol açtı.

Böylece ABD'liler 7 Kasım 2000'deki başkanlık seçiminden beş hafta sonra bir sonraki başkanlarını öğrenmeyi başardı.

Florida eyaleti ise kağıtları düzgün delemeyen oy makinalarını değiştirme kararı aldı.