Asterix 50 yaşında

Roma işgaline direnen bir küçük Galya köyünde yaşananları konu alan “Galyalı Asteriks’in Maceraları” adlı çizgiroman 50 yılını geride bıraktı. Metnini René Goscinny’nin (1926 d.) yazdığı, çizimlerini Albert Uderzo’nun (1927 d.) yaptığı Asteriks, Fransa’nın dünyadaki en ünlü çizgiroman serisi. Uderzo, Goscinny’nin 1977’de ölümünden sonra seriyi tek başına sürdürdü. Dizi ilk kez 29 Ekim 1959’da Fransız Pilote dergisinde yayımlanmıştı. Bugüne dek çıkan 33 ana kitabın 325 milyon kopyası, ikiliyi Fransa’nın dünyada en çok satan yazar-çizeri yaptı.

50’nci yıl anısına yeni bir albüm 22 Ekim’de piyasaya çıkarken Asteriks hayranları da 34. albümle buluşmuş oldu. “Asteriks ve Hopdediks’in doğum günü-Altın Albüm” 15 ülkede piyasaya sürüldü. Kısa hikâyelerden oluşan 34. albüm, önceki Asteriks hikâyelerindeki tüm tiplemeleri bir araya getiriyor.

Macera, M.Ö. 50 yılında, Galya’nın Armorica eyaletinin sahil köylerinden birinde geçmektedir. Sezar, Galya’nın tamamını Roma İmparatorluğu’na katmış, ancak bu küçük köyü bir türlü işgal edememiştir. Bunun nedeni, Galyalıların sahip olduğu sihirli iksirdir. Devegücütazıhızı adlı bu iksir, onlara insan üstü güçler sağlamakta ve Romalılar da bu nedenle Galyalıları yenememektedir. Başkahraman Asteriks, sempatik, zeki ve savaşçı nitelikleriyle Galyalıların temsili kahramanıdır. Can dostu Hopdediks, küçükken sihirli iksir dolu bir kazana düştüğünden her daim güçlü bir başka kahramandır. Hopdediks dikilitaş işi yapmaktadır ve yabandomuzu tutkunudur. Avrupa’nın farklı ülkelerinde, kimi zaman Mısır ve Hindistan gibi başka ülkelerde de Romalılara karşı haklı mücadelelerini sürdürürler. Hopdediks’in köpeği İdefiks bu maceraların çoğunda ikilinin yanındadır.

Maceranın diğer kahramanları arasında, sihirli iksiri yapan saygın büyücü Hokuspokus, köyün şefi Toptoriks, eşi Dediğimdediks, tartışmalı ozan Kakafoniks, köyün en yaşlı sakini Eskitopraks, balıkçı Palamutiks gibi isimler vardır.

Uderzo’nun ilk çizimlerinde Asteriks’in yapılı ve güçlü, geleneksel bir Galyalı savaşçı olduğu, ancak Goscinny’nin kafasındaki resmin farklı olduğu belirtiliyor. Ona göre Asteriks zekâsı gücüne üstün gelen cin gibi bir ufaklık olacaktı. Bununla birlikte Uderzo her durumda güçlü bir arkadaşa ihtiyaç olduğunu düşünüyordu ve Goscinny de bunu kabul edince Hopdediks doğdu. Goscinny’nin ölümünden sonra Uderzo’nun çalışmalarına daha seyrek aralıklarla devam ettiği biliniyor. Kendi yayıncılık şirketi Les Editions Albert-Rene’yi kuran Uderzo o zamandan beri tek başına yazıp çiziyor. Şirket Albert Uderzo ve kızı Sylvie ile Goscinny ailesine ait. Ancak dizinin ilk yayıncısı olan Dargaud, ilk 24 albümün yayın haklarını elinde tutuyordu. 1990’da Uderzo ve Goscinny aileleri Dargaud’u dava ettiler. Uzun süren dava sonucunda 1998’de Dargaud albümler üzerindeki haklarını kaybetti. Uderzo, bu hakları kendi şirketleri olan Albert-Rene yerine Hachette’e satmaya karar verdi. Başlangıçta kendisinin ölümünden sonra dizinin devam etmesini istemeyen Uderzo, geçen yıl bu kararını değiştirerek kendi şirketindeki hisselerini de Hachette’e sattı. Kızı Sylvie’nın açık saldırısına hedef olan bu karara karşı, Anne Goscinny de haklarını satınca işler iyice tartışmalı bir hal aldı.

Bu satışla ilgisine dair net bir iddia olmamakla birlikte, dizinin yakın dönem kitaplarında daha fazla bilim-kurgu ve fantezi ögelerine yer verildiği gözleniyor.

İlk kez Pilote dergisinde yayımlanan Asteriks’in maceraları 1961’de Galyalı Asteriks başlığı altında kitap olarak yayımlandı ve sonra da yıllık kitaplar olarak çıkmaya devam etti. Galyalı Asteriks yalnızca 6 binlik bir satış rakamına ulaşırken 2005’teki son albüm “Gökkubbe Başına Yıkılıyor” sadece birkaç haftada 3 milyondan fazla sattı.

Dizinin biri kısa öykülerden oluşan 33 ana kitabı Türkçe de dahil 100 dile çevrildi. ABD ve Japonya’da az tanınan dizi, Avrupa’nın yanı sıra Kanada, Avustralya, Yeni Zelanda, Güney Afrika coğrafyalarında ünlü. Bir dizi bilgisayar oyunu ve başka alanda kullanımının yanı sıra, Asteriks serisinden sekiz animasyon ve üç stüdyo filmi üretildi. 1989’da Paris yakınlarında açılan Asteriks Parkı da yıllık 1.6 milyon ziyaretçi ile Fransa’nın en popüler turistik mekanlarından biri olma özelliğini kazandı.

Asteriks kavga-dövüş sahneleri ve diğer görsel unsurlarıyla çocuklara hitap ederken, ince gönderme ve kelime oyunlarıyla büyüklerin vazgeçilmezleri arasına da girmeyi başardı. Her bir maceranın derin bir tarih, politika, felsefe birikiminin yanında Fransızlara özgü bir mizah anlayışını da içermesi dizinin okurları cezbeden özelliklerinden.


Fransızlar Asteriks’i öyle sevdi ki...

-1965’te fırlatılan ilk Fransız uydusuna Asterix-1 adı verildi. Küçük gezegen 29401 Asterix de Galyalı kahramanın anısına bu şekilde adlandırıldı. (Yunancada asteriks sözünün anlamı Küçük Yıldız)

-Paris’in 1992 Yaz Olimpiyatları’na ev sahipliği yapması için düzenlenen kampanyada Eyfel Kulesi’nde çok sayıda Asteriks görüntüsü kullanıldı.

-2006 FIFA Dünya Kupası’nda Fransa-İtalya final maçı, Romalı savaşçılarla Galyalılar arasındaki bir savaş olarak resmedilmişti.

-Belin adlı Fransız şirketi, bir dizi Asteriks patates cipsi üretti.

-Time dergisinin Fransa ile ilgili bir özel sayısında Asteriks ve Hopdediks kapakta yer aldı. Aynı derginin 2009 sayılarından birinde Asteriks, Fransa’nın bağımsızlığının ve küreselleşmeye muhalefetinin sembolü olarak betimleniyordu.