Bangladeş için de model ‘laik Türk devleti‘

Bangladeş Dışişleri Bakanı Abul Hasan Mahmud Ali, Türkiye ile ülkesi arasında geçen yıl yaşanan gerginliğin geride kaldığı, iki ülkenin artık ilişkilerinde ileriye bakması gerektiği mesajını verdi. Bangladeş'in başkenti Dakka'da, Dışişleri Bakanlığı'nda Cumhuriyet'e konuşan Dışişleri Bakanı Mahmud Ali, “Kemal Paşa'nın” Türkiye halkı kadar Bangladeş halkı tarafından da “kahraman olarak görüldüğünü” ifade etti.

“Her ülke kendi dengisini bulmalıdır” diyen Bangladeş Dışişleri Bakanı, iki ülke arasında farklılıklar olduğu kadar, ortak pek çok nokta da bulunduğunu, yaşanan sıkıntıların bir kenera bırakılarak çok sayıdaki olumlu unsur üzerinden işbirliği olanaklarının üzerinde durulması gerektiğini vurguladı.

Dışişleri Bakanlığı'nın konuğu olarak bulunduğumuz Bangladeş'in başkenti Dakka'da, Cemaat- İslami liderlerinden Abdülkadir Molla'nın, savaş suçu işlediği gerekçesiyle yargılanıp idam edilmesinin ardından Ankara'dan gelen tepkilerin Bangladeşli yetkililerde düşkırıklığı yarattığını gördük.

Dışişleri Bakanı Mahmud Ali görüşmemizde, Avrupa Parlamentosu'nun bile savaş suçlarına ilişkin mahkeme sürecini olumlu karşıladığını belirterek, “Avrupa Birliği bizi destekleyebiliyorsa, Türkiye niçin desteklemesin?” sorusunu yöneltti. 1971'deki Kurtuluş Savaşı'nda işlenen suçların hesabının sorulması gerektiğini, Başbakan Şeyh Hasina'nın, bu vaatle ezici bir oy çokluğuyla bir önceki seçimleri kazandığını kaydeden Dışişleri Bakanı, “Bu yapabileceğimizin en azı, Bundan kaçamazsınız” sözleriyle Nuremberg, Tokyo, Kamboçya ve Bosna savaş suçları mahkmelerinin aksine, hükümetin Yüsek Mahkeme'de temyiz hakkı tanıdığını kaydetti ve “O zaman niçin bu davayla ilgili çekinceler olsun. Üstelik bu adamlar söyledikleri kişiler bile değiller. Din adamı filan değiller” diye konuştu.

Başkent Dakka'da bir çok kişiyle yaptığımız görüşmede gördük ki, Bangladeşli yetkililere göre 3 milyon kişinin öldürüldüğü, 200 bin kadına tecavüze edilen savaşta Pakistanlı askerlerin işbirlikçilerinin adalet önüne çıkarılması büyük önem taşıyor.

Başbakan Şeyh Hasina'nın mahkeme süreci hakkında Başbakan Erdoğan'a bilgi verdiğini kaydeden Bangladeş Dışişleri Bakanı, “Umuyoruz ki bundan sonra her şey yolunda gitsin. İlişkiler şimdi normal seyrinde” diye konuştu. Bakan Mahmud Ali, hükümetin Cemaati İslami veya herhangi bir siyasi partiyi yasaklamak gibi bir niyetinin bulunmadığını, ancak bu konuda yargı sürecinin devam ettiğini ifade etti.

Kendileri için laik demokrasi inşasının önemine vurgu yapan Dışişleri Bakanı, ulusal şair Kazi Nazrul İslam sayesinde Bangladeş halkının Mustafa Kemal Paşa'yı öğrendiğini dile getirdi. “Bizim ruhumuzda, aklımızda Mustafa Kemal Paşa ulus inşasının sembolü haline geldi” diyen Dışişleri Bakanı Atatürk için “O modern Türkiye'nin kurucusu, o sizin kahramanınız, bizim halkımızın da kahramanı” ifadesini kullandı. Dışişleri Bakanı, laik, demokratik bir Bangladeş hedeflerini şu sözlerle anlattı:

“Biz herkesi kapsayan, din farkı gözetmeyen modern demokratik bir devlet kurmak istiyoruz. Bizim ülkemizde Hindular var, Budistler var, hem Protestan hem Katolik Hristiyanlar var. Kendi dinleri olan başka etnik gruplar var. Herkes barış ve uyum içinde yaşamalı, daha iyi bir yaşam için kendi hedefleri doğrultusunda ilerleyebilmeli. Bunun için uygun bir ortam yaratılması gerekir. Herkesin kendi mirasını koruyabilmesi çok önemli. Bazı grupların yazılı bir dilleri bile yok ama biz yine de kendi miraslarını korumalarını istiyoruz. Bengal halkı çoğunlukta ama onlar da kendi miraslarını koruyabilsin ki, biz de renkli bir ülkeye sahip olabilelim. Yoksa tek bir renk olarak kalırız.”

“İlişkileri ileriye götürelim” diyen Bangladeş Dışişleri Bakanı, ülkesinin son dönemde kaydettiği ilerlemeleri anlatırken tekstilin dışında gemi yapımının geliştiğini, hatta Almanya'ya ihracata başladıklarını belirtti. Farmasötikte de önemli adımlar atan Bangladeş şimdi ilaç konusunda en sıkı standartlara sahip ABD'ye, Avrupa Birliği'ne ihracata başlamış. Türkiye'ye de ilk ihracatın yapıldığını kaydeden Dışişleri Bakanı “Buradaki fiyatlarla kimse yarışımaz” demeyi ihmal etmedi.

İki ülke arasında 3 milyon dolarlık ticaret hedifinin bulunduğunu belirten Bangladeşli Bakan, gemi inşası, enerji sektöründe iki ülkenin ortak girişimlere imza atabileceğini kaydetti.

Türkiye Uluslararası İşbirliği ve Kalkınma Ajansı TİKA'nın, 10 semt kliniği inşası vb. projelere fon sağladığını, başkent Dakka'da bir ofis açmasının planladığını belirten Dışişleri Bakanı Mahmud Ali, şu anda Dakka'ya günde iki sefer uçan THY'nin Çittagong'a uçmasının da planlandığını aktardı. Eximbank'da Bangladeş'e özel sektör tarafında kullanılmak üzere 300 milyon dolarlık kredi açmış. Bir Türk şirketi 2 ay önce 500 Bangladeşliyi işe alırken, iş gücü konusunda iki ülke arasında bir anlaşma da planlanıyor.

Kamal Paşa

Görüştüğümüz pek çok Bangladeşlinin aklına Türkiye deyince önce Atatürk'ün geldiğini gördük. Başkent Dakka'da iki bulvara Atatürk'ün adı verilmiş, Dakka dışındaki bir okula da. Ancak Bangladeşliler Atatürk'ü “Kamal Paşa” olarak daha çok tanıyor. Bir Bangladeşli “Siz Kemal diyorsunuz biz Kamal” diye bu noktayı vurguladı.

Dakka, mayında yardıma hazır

Bangladeş'in barışı koruma misyonları konusunda önemli bir deneyimi var. Dışişleri Bakanı Mahmud Ali, bu konuda dünyada öncü konumunda olduklarını söylüyor. Savaş yaşanan ülkelerde özellikle kadın güvenlik güçlerine ciddi bir talep varmış. BM, pek çok ülke için kadın güvenlik gücü istiyormuş. Özellikle Afrika ülkelerinde, Güney Sudan'da, ayrıca Doğu Timor'da da Bangladeşli barış gücü askerleri bulunuyor. Sierra Leone'de Bangladeşli barış gücü askerlerinin pek çok başka alanda da yardımcı olmaları sayesinde Sierre Leone hükümeti Bengali dilini ülkenin ikinci resmi dili ilan etmiş.

Irak askerlerinin Kuveyt'ten gitmesinden sonra mayın temizleme görevinin çeşitli ülkelere verildiğini, Bangladeş'in İngiltere, Fransa, Pakistan vb. ekiplerine göre çok daha başarılı olması sonucunda ek alanların Bangladeş timine verildiğini belirten Dışişleri Bakanı, Türkiye'nin mayın sorununa yardımcı olup olamayacakları sorumuza “Talep gelirse, niçin olmasın” yanıtını veriyor.