Batı ile Rusya'nın 'Maidan' savaşı!

Avrupa ile Rusya sınırı arasında kalan Ukrayna'da, 3 aydır düzenlenen kitlesel eylemler ekonomik kriz, Rusya'nın nüfuzundan kaçış çabaları ve hükümetin antidemokratik uygulamalarının toplamının bir ürünü olarak görülüyor. Ancak hükümet karşıtı gösterilerin öncülüğünü genellikle merkez sağ muhafazakâr, hatta aşırı sağ Svoboda gibi oluşumlar üstlenmiş durumda. Ukrayna'dan medyaya yansıyan tablonun arkasında ise ABD/NATO ve Rusya arasında temsili bir savaş yaşandığı yorumları dikkat çekiyor.

Ukrayna, eski Sovyet cumhuriyetleri içinde Rusya'dan sonra stratejik olarak belki en önemli konuma sahip ülke. Soçi ile “yumuşak” yüzünü göstermek isteyen Vladimir Putin için Ukrayna hayati öneme sahip. Öyle ki, kendi ekonomisindeki durgunluğa karşın Moskova, Batı yörüngesinin dışında tutmak istediği Kiev'e aralıkta 15 milyar dolarlık yardım sözü vermişti. Muhalefete açıkça destek veren Batılı liderlerin temel kaygısının demokrasi olduğunu söylemek zor. ABD için amacın daha çok Doğu Avrupa'dan bir ülkeyi daha Rusya'ya karşı kendi ekonomik, siyasi ve askeri şemsiyesinin altına çekmek, Rusya'ya karşı küresel ölçekte üstünlük sağlamak olduğu söyleniyor.

Ülkenin Rusya'ya yakın doğusunun Rusya'yla ekonomik bağlarının daha güçlü olması, batı kesiminin daha batıcı olması, Ukrayna'nın siyasi düzlemde yaşadığı doğu mu batı mı ikilemini yansıtıyor sanki. Tabii gösterileri asıl Rusya karşıtlığına bağlamak mümkün değil. Milyonlarca Ukraynalı ailenin Rusya ile şu veya bu şekilde bağları var. Asıl muhalefet, eski Başbakan Timoşenko’yu hapse atmak gibi iktidarını güçlendirecek adımlarla toplumun kutuplaşmasına yol açan Yanukoviç hükümetindeki yolsuzluk ve otoriter yönetime karşı. Yanukoviç de AB ticaret anlaşmasını reddettiği kasım sonundan beri, protestoları tolere etmekle eylemleri bastırmak, AB ile görüşmelere yeniden başlamakla Rusya'yla anlaşmayı genişletmek seçenekleri arasında gidip geliyor.

Ukrayna için AB'ye açılma bir yanıyla Batı pazarlarına da daha fazla erişim demek. Ancak ülke ekonomik anlamda başta Rusya olmak üzere eski SSCB ülkeleriyle entegre durumda, özellikle de ağır sanayinin bulunduğu doğu kesimlerinde. Rusya'dan gelen baskılara dayanmak zor. Moskova Kiev'i hizaya sokmak için doğalgaz kartını kullanmaktan çekinmiyor. Bağımsızlıktan bu yana ekonomi, Yanukoviç'i destekleyen süper zengin oligarkların kontrolünde. Ekonomik elitin Rusya'yla bağları güçlü ama AB ile ticaret anlaşması da onlara yarayacak. Ülkenin en zengin isimlerinden Rinat Ahmetov'un daha önce Yanukoviç'e verdiği büyük desteğe karşın, güçlenen muhalif harekete de göz kırptığı yazılmıştı.

Peki, Rusya'nın ekonomik çıkarlarındansa Avrupa'nın ekonomik çıkarlarına uymak Ukrayna halkına ne getirecek? Yunanistan ve İspanya'da yaşanan ekonomik kriz ve ardından gelen protestolar, belki bu soruyu kendiliğinden yanıtlamış oluyor.