Belçikalılar kilo alıyor...

Pratisyen hekim hastaya sanki iyilik yapıyormuşcasına bir sıcaklıkla, sevimli, koruyucu bir ses tonuyla “5 kilo daha alırsanız vücut kitle endeksiniz kritere uyacak sağlık sigortası mide küçültme ameliyatınızın masraflarını karşılayacak” dediğinde hasta şaşkınlıktan kala kaldı. Hastanın imdadına tam o sırada içeri giren doktoru yetişti. Hasta, uzman doktora dönüp imdat çığlığı atarcasına “Bana mide küçültme ameliyatı öneriyor” diyebildi. Bir tür şikâyetti aslında bu. Uzman, pratisyene hastanın şaşkınlığını andıran bir şaşkınlıkla bakarak “Hastamızdan birkaç kilo vermesini ve beslenme alışkanlıklarını değiştirmesini isteyelim. Haftada bir iki gün bile olsa biraz hareket etse yeter” dedi. Hasta rahatlamış, derin bir nefes almıştı. Bu olay SGK anlaşmalı bazı özel hastane ve doktorların, ameliyat masraflarını devlete ödetmek için hastalara önce kilo aldırıp sonra ameliyat ettirdikleri “Hastalara önce kilo aldırıp sonra ameliyat ediyorlar” başlıklı haberlere konu olan Türkiye’de değil Belçika’da yaşanıyordu.

SGK, vücut kitle endeksi 40 ve üzeri olan kişilerin obezite ameliyatlarını karşılıyordu. Sağlık Uygulama Tebliği’nde (SUT) yapılan değişiklikle Vücut Kitle Endeksi (VKE) 40’tan 35’e çekildi. Uzmanlara göre, dünyada mide ameliyatları öncesi hastalar forma sokulmaya çalışırken Türkiye’de kilo aldırılmaya çalışılıyor. Bu da komplikasyon riskini artırıyor. Ödeme için kişilerin beden kitle endeksleri ile oynanması ciddi bir etik sorun. Devletin, VKE’si 35’in üzerinde olanların mide küçültme ameliyatlarını karşıladığı Türkiye tahminen yılda 20 bini aşkın ameliyatla dünyada en çok mide operasyonu (kelepçe, tüp mide, mide küçültme) yapılan İrlanda’dan sonra ikinci ülke.

278.95 MİLYAR DOLARLIK ZAYIFLAMA PAZARI 

Vücut kitle endeksi, ideal kiloda olup olmadığınızı gösteriyor. Kilonuzun boy uzunluğunuzun karesine bölünmesiyle hesaplanıyor. VKE, 18.5’ten düşük, düşük kilolu; 18.524.9 arası, fazla kilolu; 30-34.9 arası, hafif şişman; 35-39.9 arası orta şişman ve 40’dan yüksek Morbid yani ölümcül obez olarak sınıflandırılıyor. Dünya Sağlık Örgütü’nün 2018 istatistiklerine göre, Türkiye nüfusunun yüzde 32.1’i obez ve bu oranla ülke, Avrupa’nın en obez ülkesi konumunda. Nüfusun üçte birinin obez, üçte birinin aşırı kilolu kaydedildiği Türkiye; dünyanın da en obez 4. ülkesi. “Biraz daha kilo al da mideni küçültelim” diyen pratisyen he kimler sayesinde olsa gerek küçücük bir ülke olan Belçika’da yılda tahminen 15 bin kişi zayıflamak amacıyla mide ameliyatı yaptırıyor. Geçen 5 yıl boyunca mide küçültme ameliyatı sayıları katlanarak artıyor.

Dünyada obezlik giderek çoğalıyor. Hatta Dünya Sağlık Örgütü obezliği salgın hastalık olarak nitelendirdi. Her yıl yaklaşık 3 milyon insan şişmanlık ve ilgili hastalıklar yüzünden yaşamını kaybediyor. Koyun can, kapitalist sistem diyET pazarı derdinde. Küresel Zayıflama ve Kilo Yönetimi Pazarı raporuna göre, zayıflama pazarı 168. 95 milyar dolardı ve bu rakamın 2023 yılı sonunda 278.95 milyar dolara çıkması bekleniyor.

Global Welness Enstitüsü 2018 araştırması rakamlarına göre, küresel sağlıklı yaşam ekonomisi, yıllık yüzde 4.8’lik artarak 4.2 trilyon dolara ulaştı. En büyük harcama kategorisini, 1 trilyon 83 milyarla kişisel bakım, güzellik ve yaşlanma karşıtı ürünleri oluşturuyor. Bakım ürünlerini, 702 milyar dolarla sağlıklı beslenme, gıda ve zayıflamaya ve 639 milyar dolarla sağlık turizmi takip ediyor.

Belçikalılar daha az sigara ve alkollü içeçek tüketmeye başlasa da yaklaşık yarısı kilolu. Hatta yüzde 16’sı obez. Geçen 20 yıl boyunca sürekli kilo alan Belçikalılar çok az hareket ediyor ve sağlıksız besleniyorlar.

Belçika Sağlık Enstitüsü’nün (Sciensano) 1997 yılından beri 4-5 yılda bir 10 bin Belçikalı arasında yaptığı araştırmanın son verilerine göre, Belçikalılar günde 6 saatini oturarak geçiriyor ve yüzde 49.3’ü kilolu yani VKE’si 25 ve daha üzerinde (OECD ortalaması yüzde 54). Yüzde 15.9’u ise VKE’si 30 (OECD ortalaması yüzde 19). Gençler arasında kilolu oranı yüzde 19, obez oranı ise yüzde 5.8. Belçika Vücut Kitle Endeksi ortalaması ise 25.5... Kadınlarda kilolu ve obez oranı erkeklerden daha fazla.

Uzmanlar sonuçları kaygıyla karşılıyor. İnsanların şişmanlığın ciddi sonuçlar doğuracağını anlaması ve daha sağlıklı yaşamaya başlamasını örneğin daha fazla hareket edip yeme-içme alışkanlıklarını değiştirmelerini istiyorlar. Çünkü sorunun asıl kaynağı bu. 6 yaşından büyük Belçikalıların sadece üçte biri günde 2 adet meyve yiyor, yüzde 38’i günlük olarak yeterince sebze tüketiyor. Belçikalıların yüzde 20’si şekerli meşrubat içerken yüzde 38’i gününü tatlı veya tuzlu atıştırmalıklar olmadan tamamlayamıyor. Yüzde 30’u haftada en az 150 dakika yüzme veya bisiklete binme gibi orta yoğunlukta bir spor aktivitesi yapıyor.

ÖĞRENCİLER ŞİŞMANLIYOR

Brüksel Serbest Üniversitesi’nin (VUB) 340 öğrenci arasında yaptığı araştırmaya göre, üniversite öğrencileri öğrenimleri sırasında ortalama 3.6 kilo şişmanlıyor. Erkekler ortalama 5.7, kız öğrenciler 2.2 kg. alıyor. Özellikle üniversitenin ilk yılında ders yükü ve düzensiz beslenme bunda etken. Alınan kilolar, aşırı şişmanlık, tip 2 şeker hastalığı, kanser veya kardiyovasküler hastalıklara yol açabiliyor.

Araştırmacı Tom Deliens artışın nedeninin sadece öğrencilerin sağlıksız beslenme ve alkol tüketiminin artması olmadığını, ortaöğretimdeki sportif hobilerini bırakmalarının da etkili olduğunu söylüyor. Deliens üniversite yönetimine meşrubat sunumunun azaltılması ve sağlıksız ürünlerin fiyatlarının artırılmasını önerdi.

Uzmanlar birçok kişinin artık oturarak iş yaptığını ancak asansör yerine merdivenlerden çıkabileceklerini ya da daha aktif bir şekilde mola verebileceklerini belirtiyorlar. Tabii tüm suçu kişilere yüklemek de haksızlık. Daha fazla bisiklet yolu ve spor altyapısı kamunun görevi. İş dünyasının da çalışanlara daha sağlıklı çalışma olanakları sağlaması bekleniyor. Bu konuda, bisiklet sürerek ya da spor yapılarak çalışılan sportif çalışma masaları Belçika pazarına girdi bile!

erdincutku@binfikir.be