Bir Cumhuriyetçinin Siyaset Anıları; Onur Öymen

Fotoğraflar: VEDAT ARIK

TEZKERE, ABD VE AB!

Hep biliyoruz 1 Mart Tezkeresi bir kırılma noktasıdır. Muhataplarımız Türkiye’nin kişiliğini ortaya koyan bu tavrı hoş karşılamadılar, bir kenara not ettiler. Buna karşı Türkiye anlaşmalara, ABD’ye verilen taahhütlere sıkı sıkıya uymaya devam etti.

Onur Öymen’in 1 Mart Tezkeresi sürecinde CHP’li diplomatlarla birlikte konuya olumlu katkıları olduğunu uluslararası meşruiyetin önemini, Türk-Amerikan ilişkilerinde yaşanan iniş ve çıkışlarını yeni yayımlanan Baskılara Direnirken - Bir Cumhuriyetçinin Siyaset Anıları kitabından öğreniyoruz.

Aynı şekilde AB sürecine ilişkin de Öymen’in engin diplomatik deneyimleri ışığında ve zor bir dönemeçte sağduyulu kararların oluşmasına katkıda bulunduğunu görüyoruz. Örneğin üyelik sürecinde demokratik reformların takibi, Türkiye’ye karşı ön yargıların aşılması, ilişkilerin ekonomik boyutu, AB’nin uyguladığı “havuç ve sopa” politikasının iç yüzü, Fransa’nın tutumundaki değişim ayrıntılı olarak ele alınıyor kitapta.

İç politikada ise yakın dönemin CHP açısından önemli kavşak noktalarında bulunan Öymen, kitapta Süleyman Demirel’in bir sözünü anımsatıyor: “Siyasetin giriş kapısı vardır ama çıkış kapısı yoktur.”

Bu bağlamda şunları ekliyor yazar: “Birlikte görev yaptığımız yıllarda bana değerli katkılarını esirgemeyen, başta Deniz Baykal olmak üzere, Algan Hacaloğlu, Ali Kemal Kumkumoğlu, Berhan Şimşek, Birgül Ayman Güker, Bülent Beratalı, Canan Arıtman, Dilek Akgün Yılmaz, Gürhan Akdoğan, Gürol Ergin, Haluk Koç, İlhan Göğüş, İlhan Kesici, Kemal Anadol, Mehmet Ali Özpolat, Mustafa Özyürek, Mehmet Sevigen, Necla Arat, Nur Serter, Oğuz Oyan, Sacit Yüksel, Selim Lümalı, Şahin Mengü, Umut Oran ile sık sık bir araya gelerek ülkenin geleceği konusunda görüş alışverişinde bulunuyorduk.”

KIBRIS KONUSU VE ERMENİ SORUNU

Baskılara Direnirken’in önemli iki ekseni daha var: Kıbrıs konusu ve Ermeni sorunu. Kıbrıs konusunda Kofi Annan’ın “nafile” girişimlerinin (9 bin sayfalık rapor) yanı sıra, “ver kurtul lobisi” ayrıntılarıyla mercek altına alınıyor. Bu arada Rauf Denktaş’ın bıkmadan usanmadan sürdürdüğü çabalara, TBMM’deki konuşmasına değiniliyor.

Ermeni sorunu konusunda ise Onur Öymen, öncelikle Piyer Loti’nin sansürlenen bir kitabını anıyor: Ermenistan’da Katliamlar (Kaynak Yay.). Bu kitabın en önemli bölümü (sansürlenen) Ermenilerin eleştirildiği bölümdür.

Ek olarak Kaçaznuni’nin itirafları, Genelkurmay’daki belgeler, yabancı elçi raporları da çok önemli. Aynı konuda Recep Tayyip Erdoğan ve Deniz Baykal imzalı, İngiliz Parlamentosuna Mavi Kitap konusunda gerçekleri açıklayan mektuba da değiniyor Onur Öymen.

Onur Öymen’in bir cumhuriyetçinin siyaset dünyasına ilişkin tanıklıkları son derece duyarlı ve içten bir anlatıma sahip. Yakın döneme ilişkin, merak edenlere ve siyaset tarihi araştırmacılarına da rehber olabilecek bir çalışma olarak dikkat çekiyor.

Baskılara Direnirken - Bir Cumhuriyetçinin Siyaset Anıları / Onur Öymen / Remzi Kitabevi, 454 s. / 2020.