Amerikan İlerleme Merkezi'nden Biden döneminde Türkiye-ABD ilişkileri değerlendirmesi

Amerikan İlerleme Merkezi, ABD Başkanı Joe Biden’ın döneminde, Türkiye-ABD ilişkilerindeki kriz noktalarını analiz etti. Max Hoffman imzası taşıyan analizde, Türkiye’nin ABD ve onun Batılı müttefikleriyle kurduğu ilişkinin yaklaşık 8 yıldır istikrarlı bir şekilde aşağı yönlü hareket sergilediğini belirtti.

Biden’ın Trump’ın yürüttüğü “bırakınız yapsınlar” yaklaşımını sürdürme olasılığının düşük olduğunu, dolasıyla da kaynayan anlaşmazlıkların 2021’de taşabileceği ve ilişkilerde kopmaya neden olabileceği belirtildi.

'HALBANK NEDENİYLE YAPTIRIM GÜNDEMİ'

Analizde, Türkiye’nin Suriye, Irak ve Libya’ya askeri operasyonlar düzenlemesinin yanı sıra Yunanistan, Kıbrıs, Mısır ve Fransa ile Doğu Akdeniz’de yaşadığı gerginliğe dikkat çekilerek potansiyel kriz noktalarının devam edeceği vurgulandı.

Türkiye'nin Rusya'dan satın aldığı S-400 hava savunma sistemini tamamen devreye sokması veya ABD yaptırımlarına yanıt olarak Moskova ile daha derin işbirliği yapma olasılığının stratejik ilişkiyi tehdit etmeye devam ettiğine dikkat çekildi. Halkbank’a yönelik ayrı yaptırım tehdidinin ise zaten zayıflamış olan Türkiye ekonomisini etkileyeceği belirtildi.

POTANSİYEL NOKTALAR

ABD’li düşünce kuruluşunun raporunda, öngörülen bazı potansiyel parlama noktaları üçe ayrıldı. Bunlar ise şu şekilde sıralandı:

1) İnsan hakları, demokrasi ve hukukun üstünlüğü

2) Savunma tedariki ve stratejik uyum

3) Bölgesel çatışmalar

İnsan hakları demokrasi ve hukukun üstünlüğü bölümü raporda şu şekilde değerlendirildi:

“Türkiye bu konuda kara bir tabloya sahip. Şimdiye kadar işlerin kötüye gitmiş olması gerçeği, bu tür meselelerin kolayca gerilimi artırabilmesinin bir nedeni olarak gösterildi, ancak bu durum ilişkilerde kopuşa neden olmayacak. Erdoğan tarafından muhalifler hapse atıldı, belediye yönetimlerine atamalar gerçekleştirildi, seçimleri yinelenmeye zorladı ve basını da susturarak neredeyse yetkileri gasp eden otokratik yetkilere sahip oldu.”

BİDEN EĞER ZİRVEYİ DÜZENLERSE...

Biden, ilk yılında "özgür dünya uluslarının ruhunu ve ortak amacını yenilemek” için küresel bir Demokrasi Zirvesi düzenlerse burada çatışma noktasının doğabileceğine işaret edilerek şu değerlendirmede bulunuldu:

“Türkiye, en iyi ihtimalle, gerileyen bir demokrasidir. Eğer Biden, bu sözünü yerine getirirse, -ya Türkiye bir davet almayacak ya da Ankara'da öfkeye yol açacak-  ya da sahip olmadıkları nitelikler nedeniyle eleştirilere maruz kalacak ve bu durum Erdoğan ve onun destekçilerinde benzer bir öfkeyi uyandıracak.”

Türkiye’nin Rusya’dan aldığı S-400 hava savunma sistemi ilişkilerde gerginliği tırmandıran temel etken olmaya devam ediyor. Raporda Biden’ın, Türkiye’nin tam bir müttefik olup olmama ya da Rusya ile ikili oyuna devam edip etmeyeceği konusunda karar vermesi için baskı uygulayacağı belirtildi. Analizde,"Bu karar verilinceye kadar ABD ilişkileri rafa kaldıracak, o zamana kadar temel kurumsal bağları korumaya çalışacaktır. Türkiye’nin F-35 programından çıkarılması şimdiye kadar atılan en önemli cezalandırıcı adım olsa da Erdoğan fikrini değiştirmemiş gözüküyor. Eğer Türkiye, Rusya ile ikinci bir anlaşma daha gerçekleştirirse Washington, Ankara’ya tüm savunma işbirliğini kesebilecek daha sert CAATSA yaptırımları uygulayabilir" denildi.

SURİYE’DE 2 ÖNEMLİ NOKTA

Raporda geniş yer bulan Libya, Doğu Akdeniz ve Kıbrıs’ın yanı sıra Suriye içinde önemli analizler yer aldı. Suriye’nin hem doğu hem de batısında Türkiye-ABD ve Türkiye-Rusya yeniden biçimlendirme olasılığı bulunan 2 parlama noktasının olduğu belirtilen raporda, bu yüzden Ankara’nın S-400’ler konusunda karar alması gerektiği belirtildi.