Cari açık arttı (11.05.2010)

Merkez Bankası Ocak-Mart Ödemeler Dengesi gelişmelerini açıkladı. Buna göre, geçen yılın Mart ayında 1 milyar 179 milyon dolar açık veren cari işlemler hesabı, bu yılın aynı ayında 4 milyar 322 milyon dolar açık verdi. Cari açık geçen yılın Mart ayına göre yüzde 266.6 artış gösterdi. Dış ticaret açığının geçen yılın Mart ayına göre yüzde 189.6 artarak 3 milyar 562 milyon dolara ulaşması, hizmetler dengesi kaleminden kaynaklanan net gelirlerin yüzde 59.4 azalarak 188 milyon dolara gerilemesi ve gelir dengesi kaleminden kaynaklanan net giderlerin yüzde 95.5 artarak 1 milyar 54 milyon dolar olması cari açığın artışında etkili oldu. Bu gelişmeler sonucunda, Ocak-Mart döneminde cari açık yüzde 402.8 artışla 1 milyar 979 milyon dolardan 9 milyar 951 milyon dolara ulaştı.
 

Dış ticaret açığında artış

Geçen yılın ilk üç aylık döneminde 1 milyar 266 milyon dolar açık veren dış ticaret dengesi, bu yılın aynı döneminde 8 milyar 444 milyon dolar tutarında açık verdi. Bu dönemde, geçen yılın aynı dönemine oranla ihracat (FOB) gelirleri yüzde 7 artarak 26 milyar 199 milyon dolara ve bavul ticareti gelirleri yüzde 28.6 artarak 1 milyar 446 milyon dolara yükseldi. Altın dahil ithalat (CIF) harcamaları da yüzde 32.7 artarak 38 milyar 325 milyon dolara ulaştı. Bunun yanı sıra, parasal olmayan altın kaleminden kaynaklanan net girişler, geçen yılın Ocak-Mart dönemine göre yüzde 87.8 azalış göstererek 421 milyon dolara düştü.
 

Net turizm gelirleri yüzde 9.4 azaldı

Bu yılın Ocak-Mart döneminde turizm gelirlerinin geçen yılın aynı dönemine oranla yüzde 2.2 azalarak 2 milyar 413 milyon dolara gerilediği, turizm giderlerinin ise yüzde 10.4 artarak 990 milyon dolara yükseldiği gözlendi. Bunun sonucunda söz konusu dönemde, net turizm gelirleri yüzde 9.4 azalarak 1 milyar 423 milyon dolara düştü.
Taşımacılık kaleminde bu yılın aynı döneminde de 340 milyon dolar tutarında net çıkış gerçekleşti. Navlun geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 19.3 artışla 644 milyon dolar net çıkış, diğer taşımacılık kaleminde ise yüzde 9.7 artışla 304 milyon dolar tutarında net giriş gerçekleşti.
 

İnşaat hizmetlerinden kaynaklanan net döviz girişinde düşüş

Yurtiçinde yerleşik inşaat şirketlerinin yurtdışında gerçekleştirdikleri inşaat hizmetlerinden kaynaklanan net döviz girişi, 2009 yılının ilk çeyreğine oranla yüzde 25.4 azalarak 209 milyon dolar oldu. Yurtdışında yerleşik kişilerle gerçekleştirilen sigorta ve reasürans işlemlerine ilişkin verilerden oluşan sigorta hizmetleri, bu yılın ilk çeyreğinde geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 42.9 artarak 150 milyon dolar net gider kaydetti. Bu gelişmeler sonucunda, Hizmetler Dengesi kalemi, yüzde 49.2 azalışla 463 milyon dolar fazla verdi.
 

Gelir dengesi kaleminde 2.2 milyar dolarlık çıkış

Ücret ödemeleri ve yatırım geliri kalemlerinden oluşan gelir dengesi kalemi, 2009 yılının ilk çeyreğine göre yüzde 8.3 artarak 2 milyar 253 milyon dolar net çıkış kaydetti. Doğrudan yatırımlar, portföy yatırımları ve faizlerden oluşan diğer yatırımlarda gerçekleşen net çıkışlar, sırasıyla 593 milyon, 341 milyon ve 1 milyar 292 milyon dolar oldu. Ocak-Mart döneminde uzun ve kısa vadeli kredilere ilişkin faiz giderleri, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 20.7 azalarak 1 milyar 510 milyon dolar olarak gerçekleşti. Cari transferler, yılın ilk çeyreğinde yüzde 37.9 azalarak 283 milyon dolar giriş kaydetti.

Net sermaye girişi yarı yarıya azaldı

Finans hesaplarında geçen yılın Ocak-Mart döneminde 3 milyar 436 milyon dolar net sermaye çıkışı gerçekleşirken, bu yılın aynı döneminde 7 milyar 849 milyon dolar tutarında net sermaye girişi oldu. Türkiye'deki yabancı sermayeli şirketlerin yurtdışındaki ortaklarından kullandıkları kredileri ve yurtdışında yerleşik kişilerin Türkiye'de gerçekleştirdikleri gayrimenkul alımlarını da içeren yurtdışında yerleşik kişilerin yurtiçinde yaptıkları net yatırımlar, 2009 yılının Ocak-Mart döneminde 2 milyar 419 milyon dolar olarak gerçekleşirken, 2010 yılının aynı döneminde yüzde 39 azalışla 1 milyar 476 milyon dolar oldu.

Yurtdışında yerleşik kişilerin Türkiye'de gerçekleştirdikleri net gayrimenkul alımlarının 2009 yılının aynı dönemine göre yüzde 69.5 artarak 566 milyon dolar olurken, Türkiye'deki yabancı sermayeli şirketlerin yurtdışındaki ortaklarından kullandıkları kredilerle ilgili olarak 58 milyon dolar net kredi kullanımı gerçekleştirildi. Geçen yılın ilk çeyreğinde net 356 milyon dolar tutarında yatırım yapılırken, 2010 yılının aynı döneminde yapılan yatırım miktarı 448 milyon dolara yükseldi. Doğrudan yatırımlar kaleminde bu yılın ilk çeyreğinde gerçekleşen net sermaye girişi, 2009 yılının aynı dönemine göre yüzde 50.2 azalarak 1 milyar 28 milyon dolar oldu.
 

Portföy yatırımlarında 2.6 milyar dolarlık net giriş

2009 yılının ilk çeyreğinde 3 milyar 142 milyon dolar net sermaye çıkışı olan portföy yatırımlarında 2010 yılının aynı döneminde 2 milyar 632 milyon doları net giriş gerçekleşti. Varlıklar başlığı altında, yurtiçinde yerleşik kişilerin yurtdışında menkul değer alım-satımları ile ilgili olarak, 2009 yılının Ocak-Mart döneminde 1 milyar 61 milyon dolar net alım, 2010 yılının aynı döneminde ise 948 milyon dolar net alım yapıldı.

Genel Hükümet, bu yılın Mart ayında yurtdışında tahvil ihracı yoluyla 1 milyar dolar tutarında borçlanma gerçekleştirerek Ocak-Mart döneminde 1 milyar 632 milyon dolar net borçlanmada bulundu. Öte yandan, devlet iç borçlanma senetleri piyasasında bu yılın Mart ayında yapılan 1 milyar 389 milyon dolar tutarındaki net alımla birlikte Ocak-Mart döneminde yurtdışı yerleşik kişilerce toplam 1 milyar 370 milyon dolar tutarında net alım gerçekleştirildi.

BIS istatistikleri yansıtıldı

Ticari ve nakit krediler ile mevduatlardan oluşan bu kalemde geçen yılın Ocak-Mart döneminde 3 milyar 635 milyon dolar net çıkış gerçekleşirken, bu yılın aynı döneminde 5 milyar 80 milyon dolar net giriş oldu. Bankaların yurtdışı muhabirleri nezdindeki döviz varlıkları, 2009 yılının Ocak-Mart döneminde 454 milyon dolar azalırken, 2010 yılının aynı döneminde 2 milyar 804 milyon dolar tutarında düşüş gösterdi.

Uluslararası Ödemeler Bankası 2009 yılı 4. çeyrek için Uluslararası Bankacılık İstatistikleri yayımlanırken, bu yayında yer alan "Bankacılık Dışı Kesimin Yurtdışı Mevduatlarına" ilişkin 2009 yılı için toplam 6.02 milyar dolar azalış diğer varlıklar/diğer sektörler kalemine yansıtıldı. Söz konusu azalışın ilk üç çeyreğe ait 2.48 milyar dolarlık kısmı daha önce yükümlülükler/mevduatlar/bankalar/yurtdışı bankalar kalemine kaydedildiğinden, bu tutar bu kalemden düşülerek son çeyreğe ait 3.54 milyar dolarlık miktarla birlikte kaydedildi.

Bundan böyle BIS istatistikleri ilgili yılın tamamlanması beklenilmeden verilerin yayımlanmasını ardından yansıtılacak.
 

Bankacılık sektörü 2.4 milyar TL ödedi

2009 yılının Ocak-Mart döneminde 4 milyar 736 milyon dolar azalış gözlemlenen yükümlülükler kaleminde, 2010 yılının aynı döneminde 2 milyar 194 milyon dolar artış yaşandı. Bankacılık sektörünün yurtdışından sağlandığı kredi bu yılın Ocak-Mart döneminde 428 milyon dolar, diğer sektörler de 2 milyar 710 milyon dolar net geri ödeme gerçekleştirildi. Aynı sektörler, 2009 yılının ilk çeyreğinde sırasıyla 2 milyar 447 milyon dolar ve 1 milyar 728 milyon dolar net geri ödeme kaydetti.

Yurtdışında yerleşik kişilerce Merkez Bankası ile yurtiçinde yerleşik bankalarda tutulan mevduat hesaplarından oluşan mevduatlar kaleminde, geçen yılın Ocak-Mart döneminde 567 milyon doları net giriş gerçekleşirken, bu yılın aynı döneminde 5 milyar 113 milyon dolar tutarında net giriş gözlemlendi. Bu dönemde yurtdışı bankaların yurtiçinde tuttukları net mevduat tutarı 4 milyar 514 milyon dolar tutarında arttı. Resmi rezervler ise, 2009 yılının Ocak-Mart döneminde 1 milyar 278 milyon dolar azalırken, bu yılın aynı döneminde 891 milyon dolar artış gösterdi.