COVID-19 Küresel Salgını belgeseli yarın Discovery Channel'da

Bu krizin kısa ve uzun vadede dünya ekonomisine etkisi ne olacak? Ekonomik iyileşme yakın mıdır, yoksa daha fazla dalgalanma mı beklemeliyiz? Son olarak krizden hangi sektörler daha fazla etkilenecek?

Burada unutulmaması gereken önemli şey, risk ve belirsizlik arasındaki fark. Risk yönetilebilir ve küresel pazarlar, risk yönetme konusunda mükemmeldir. Ancak iyi olmadıkları konu, belirsizlikle yaşamaktır. Bu yüzden çok fazla dalgalanma görüyoruz. Çünkü bu farklı maliyet ve faydaları nasıl tartacağımıza dair henüz çok fazla bilgi yok. Kelimenin tam anlamıyla günden güne değişiyor. Dolayısıyla, neyin işe yarayıp neyin yaramadığı hakkında daha fazla veriye ihtiyacımız var. Daha önce hiç bu durumda olmamıştık. Sürecin nasıl gelişeceğini gerçekten bilmiyoruz.

- Ülkelerin şu anki durumu peki...

Ancak ülkelerin kendilerine göre farklı aşamalardan geçtiğini görüyoruz. Örneğin Çin için en kötü dönem bitti gibi görünüyor. Güney Kore için de öyle. Ancak New York City, İtalya’nın bulunduğu aşamanın yaklaşık onuncu gününde gibi görünüyor ve New York City, ABD ekonomisinin önemli bir lokomotifi. Yani, ABD en kötü günlere giriyor olabilir. Bunu öngörmek zor. Hamle yapmanın ekonomik etkilerini anlamamız çok zor.

- Psikolojik etkileri...

Sağlık, ekonomik ve psikolojik etkilerinin hepsi iç içe geçmiş durumda. Kısa dönem etkinin, evden çalışması mümkün olmayan nüfusun belirli kısımları için çok daha büyük olması muhtemel. ABD’de şimdiden toplu işten çıkarmalar görüyoruz. Fark etmesi biraz zaman alacak psikolojik ve ekonomik etkiler de var. Neler olacağını göreceğiz. Tam şu dönemde kongre, kısa vadeli ekonomik sıkıntıların bazılarını hafifletmeye yardımcı olabilecek bir paket üzerinde çalışıyor. Bu nedenle, kısa vadeli etkiler ve uzun vadeli etkiler gerçekten virüsün yayılması ve farklı ülkelerin virüsü kontrol altına alma konusunda nasıl tepki verdiğine bağlı olacaktır. Sonra çok fazla sayıda test yapabileceğimiz noktaya geldiğimizde, belki hedeflenmiş bir karantina yaklaşımı insanların işe ve okula geri dönmelerine yardımcı olabilir. Ama henüz o noktada değiliz. Bunun nasıl biteceğini bilmiyoruz.

- Salgından sonra uluslararası dengenin nasıl değişeceğini öngörüyorsunuz? Çin hâlâ büyük bir rol oynayacak mı, yoksa dünyada daha merkezsizleştirilmiş bir yaklaşım mı oluşacak?

Çin, küresel ekonominin çok büyük bir parçası ve bu değişmeyecek. Amerikan şirketlerinin Çin dışında başka ülkelere yönlenmeleri talep edilebilir, ancak Çin’in tedarik zincirleri ve müşteri tabanı düşünülünce tamamen kesip atmaları gerçekten zor. 

İNSANLARIN VARLIĞININ ÖNEMİNİ ANLAYACAĞIZ

- Bu salgın sosyal hayatı kesintiye uğratıyor, bazı paradigmaları değiştirmeye başladı bile. İnsanlar kalabalıktan kaçmaya devam edecek mi, yoksa böyle mi devam edeceğiz? Bizi hem finans hem de sosyoloji açısından dijital dönüşümün sonuçları hakkında kısaca aydınlatabilir misiniz?

Çoğu zaman, kaybedene kadar elimizdekilerin değerini fark etmiyoruz. Birçok insandan meslektaşlarını ne kadar özlediklerini, yüz yüze temasın gerçekten ne kadar değerli olduğunu duyuyorum. Yani başlangıçta daha küçük gruplar halinde olsa bile, her şey bittikten sonra insanların varlığının ne kadar önemli olduğunu anlayacağız. Bence ileride, daha sonra nasıl devam edeceğimiz, virüsün kontrol altına alınıp alınamayacağı ve ne kadar sürede ortadan kaldırılacağına bağlı olacaktır.