Covid-19 salgınının da vurduğu 2020 yılı bütçesi artık alarm veriyor

Hükümet ve ekonomi yönetiminin çizdiği pembe tablolara karşın açıklanan her yeni veri Türkiye’nin ciddi risklerle karşı karşıya olduğunu ortaya koyuyor. Bunun son örneği Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından dün açıklanan temmuz ayı merkezi yönetim bütçesi sonuçlarıyla ortaya çıktı:

- Temmuz 2020’de, geçen yılın aynı ayına göre bütçe giderleri yüzde 39.1 artarak 116.2 milyar liraya çıkarken, gelirler yüzde 7.4 düşerek 86.5 milyar dolar oldu. Bunun sonucunda Temmuz 2019’da 9.9 milyar lira fazla veren bütçe bu yıl 29.7 milyar lira açık verdi. Geçen yıl 17.6 milyar lira fazla veren faiz dışı denge de bu yıl 21.2 milyar lira açık verdi.

‘VERGİ DIŞI’ AZALDI

- İlk 7 ayda ise gider yüzde 20.5 artarak 681.1 milyar lira, gelir yüzde 9.2 artarak 541.9 milyar lira oldu. Açık ise yüzde 102.6 artarak 139.1 milyar liraya ulaştı. Böylece 138.9 milyar lira olan yıllık bütçe açık hedefi de ilk 7 ayda aşıldı. Üstelik bu, Merkez Bankası’ndan yılbaşında yapılan 40.5 milyar TL’lik aktarmaya karşın gerçekleşti. 

‘ÖRTÜLÜ’ UÇUYOR

- Temmuz 2019’da 58.3 milyar lira olan vergi gelirleri bu yılın aynı ayında 76 milyar liraya çıktı. Şirketlerin ödedikleri kurumlar vergisi 820 milyon liradan 633 milyon liraya düştü. Buna karşın ÖTV 12.1 milyar TL’den 22 milyar TL’ye yükseldi. Vergi dışı gelirler ise 32.5 milyar TL’den 8.5 milyar TL’ye indi. 

- Yine temmuzda güvenlik ve savunmaya yönelik mal, malzeme ve hizmet alımları 1 milyar 20 milyon liraya çıkarak zirve yaptı. Bu tür ilk 7 aylık harcama 3.6 milyar lira oldu.

- Cumhurbaşkanlığı’nın kullanımında bulunan “örtülü ödenekten” yapılan harcama temmuzda 273.9 milyon lira, 7 ayda 1.2 milyar liraya oldu.

- Temmuzda zirve yapan bir diğer kalem de 62.5 milyar lira ile cari transferler oldu. İlk 7 ayda 315.8 milyar lira cari transferlere gitti. 

- Görev zararları için bütçeden temmuzda 15.8 milyar lira, 7 ayda 66.2 milyar TL çıktı. SGK’nin görev zararı temmuzda 15 milyar lira, 7 ayda ise 61 milyar lira oldu. 

- İçerisinde Ziraat ve Halk Bankası’nın da bulunduğu mali kurumların görev zararları temmuzda 749.7 milyon lira, 7 ayda 4.2 milyar liraya ulaştı. Hükümet krizi aşabilmek için kamu bankalarını devreye sokmuştu. 

- Hane halkına yapılan transferler temmuzda 6.4 milyar lira, 7 ayda 42.5 milyar TL oldu. Sosyal amaçlı transferler ise temmuzda 3.8 milyar lirayla yılın rekorunu kırdı.

SEÇİM GİDERİNE 2.4 MİLYON TL

Bütçeden en fazla Hazine yardımı 32 milyar lira ile temmuzda gerçekleşti. 7 aylık toplam 142.4 milyar TL oldu. Kâr amacı gütmeyen kuruluşlara yapılan 7 aylık transfer 2.4 milyar liraya ulaştı. 2.9 milyar lira olan başlangıç ödeneğinin aşılmasına az bir miktar kaldı. Ayrıca seçim giderleri için yapılan ödemeler kapsamında temmuzda 2.4 milyon lira harcandı.