Dengeleri değiştiren ölüm

Kadınların araba bile kullanamadığı, temelde IŞİD’inkinden farklı olmayan bir ceza sisteminin uygulandığı, petrodolar kraliyetinin yönettiği Suudi Arabistan’da, Kral Abdullah bin Abdulaziz’in 91 yaşında ölmesiyle yerine kardeşi Selman kral oldu. Yeni kralın Mekke ve Medine üzerinden Sünni İslamın ruhani lideri, ABD ile İsrail’in sıkı müttefiki ve 1 numaralı petrol ihracatçısı Suud’u Ortadoğu’nun en önemli aktörlerinden yapan dış ve enerji politikalarını “aynen devam ettirme” sözünü ne kadar tutabileceği meçhul.

Erdoğan da katıldı

Dün Vahhabilik uyarınca Abdullah’ın sade cenaze törenine Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan da katıldı. Başkent Riyad’daki İmam Türki bin Abdullah Camisi’nde Erdoğan Kral Selman ile saf tutarak ikindi namazını kıldı. Ardından Abdullah’ın naaşı, prenslerin sırtında, tabuta konulmadan kefen içinde getirildi ve yere konuldu. Erdoğan, Katar dahil Körfez liderleri ve Pakistan Başbakanı Navaz Şerif’in protokol bölümünden katıldıkları cenaze namazının ardından Abdullah’ın naaşı sırtta taşınarak Ud Kabristanı’na götürüldü ve isimsiz bir mezara defnedildi. 79 yaşındaki yeni Kral Selman, ilk açıklamasında, “Ülkenin kuruluşundan beri takip ettiği doğru yolda gitme, kurucu Kral Abdulaziz’in çizdiği yoldan sapmama” vurgusu yaptı.

Yeni veliahtlar Şii İran’la her yolla rekabet eden Sünni ülkelerin başını çeken Suudilerin yeni lideri, “Arap halkı ve İslam ümmetinin günümüzde en çok birlik ve beraberliğe muhtaç olduğunu, ümmetin davalarını müdafaa etmeye gayret edeceklerini” söyledi. Kral Selman, 69 yaşındaki kardeşi Mukrin bin Abdulaziz’i 2. veliahtlıktan veliahtlığa yükseltti ve başbakan yardımcısı atadı. 55 yaşındaki yeğeni İçişleri Bakanı Prens Muhammed bin Nayif’i 2. veliaht tayin eden Selman, 34 yaşındaki oğlu Muhammed bin Selman’ı da daha önce kendisinin üstlendiği Savunma Bakanlığı’nın yanı sıra Kraliyet Divanı Başkanı olarak atadı. Bugüne dek Abdülaziz’in farklı annelerden 45 oğlu taht için sıralanırken, Veliaht Nayif ile ilk kez torunu, yani 2. nesil iktidara hazırlanıyor. Ama bunun iktidar savaşını önleyip önlemeyeceği kestirilemiyor.

Türkiye 1 günlük yasa girdi

Abdullah, ülkeyi fiilen 20, resmen 10 yıldır yönetiyordu. Zatürreden ölmesinin ardından, tüm dünyadan taziye yağdı. IŞİD’in yükselişinde rol oynayan ama Suud’u devirmekle tehdit edecek kadar güçlenmesi üzerine örgüte savaş açan Abdullah için ABD Başkanı Barack Obama “Değerli müttefikti, açık sözlüydü, kararlarında cesurdu” diyerek Yardımcısı Joe Biden’ı taziye ziyaretiyle görevlendirdi.

‘Yeni kral bunak’ iddiası Eski İsrail Cumhurbaşkanı Şimon Peres “Ortadoğu barış planı sunma cesaretini” övdü. İran taziye mesajı yayımlayıp Dışişleri Bakanı Cevad Zarif’i Riyad’a gönderdi. Bahreyn 40, Mısır 7, Ürdün, Tunus, Lübnan ve Katar 3, Türkiye 1 günlük yas ilan etti. Majesteleri” için bugün Türkiye ve dış temsilciliklerde bayraklar yarıya inecek. CHP lideri Kemal Kılıçdaroğlu da taziye mektubu gönderdi.

7. Kral Selman’ın “din adamları, aşiretler, kraliyet ailesi ve Batı’nın çıkarları arasındaki hassas dengeyi gözetme becerisine sahip pragmatik” bir lider olduğu söyleniyor. En az bir kez inme geçiren, sağ kolu kısıtlı hareket eden Selman’ın “Parkinson veya Alzheimer hastası olduğu, hatta bunadığı” söylentilerine karşı, diplomatlar, “saatler süren toplantılara tam manasıyla müdahil olduğundan” söz ediyor. “Kimi özgürlüklere gereken toplumsal zemin henüz sağlanmadığı için karşı çıkan” Selman, WikiLeaks’in 2007’de yayımladığı belgelere göre “Krallığın demokrasiye hazır olmadığı” görüşünde. Selman’ın 50 yıllık Riyad Emirliği sırasında başkent hem çölde sıkışmış yerleşimden metropole hem de ülkenin en muhafazakâr kentine dönüştü. Riyad’da dini polis toplumsal hayata tümüyle hükmediyor.