Deve kuşu çiftlikleri birer birer kapanıyor

Karlı bir yatırım aracı görülerek birçok ilde binlerce TL harcanarak kurulan deve kuşu çiftlikleri deve kuşu etine halkın rağbet göstermemesi nedeniyle kapanma tehlikesiyle karşı karşıya bulunuyor.

10 yıl önce sayıları 500'e kadar ulaşan deve kuşu çiftliklerinin birçoğunun kapısına talep yetersizliği nedeniyle kilit vuruldu. Sakarya'da son birkaç yıl içinde yaklaşık 10 çiftliğin kapatıldığı ve ilde üretimin sonlandırıldığı belirtildi.

Talebin canlandırılması ve ihracat imkanlarının artırılması amacıyla deve kuşu üreticilerinin aynı çatı altında toplanması için Bursa merkezli Devekuşu Yetiştiricileri İşletme Kooperatifi kuruldu.
Deve Kuşu Yetiştiricileri Derneği Başkanı ve Uludağ Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. İbrahim Ak, talep yetersizliği nedeniyle deve kuşu üretiminin çok düşük düzeyde olduğunu belirtti.
 

''Türkiye'de en fazla 2 bin damızlık kaldı"

Üreticilerin bir araya gelerek organize olamamalarının sorunu büyüttüğünü ifade eden Ak, şunları söyledi:

''Türkiye'de deve kuşu üretimine 1995 yılında başlandı. 1997 yılında üniversitemizde ilk üretim faaliyetine başladık. 2000'li yıllarda irili ufaklı çiftlik sayısı 500'lere kadar ulaştı. Şu an üretim çok düşük düzeyde çünkü ürünlere talep yetersizliği var. Sayı birkaç bin damızlığa kadar indi. Türkiye'de en fazla 2 bin damızlık kaldı. Sektörde düzenli bir kayıt da yok. Üyelerimizde bin, kayıtlı olmayan üyelerde de bin civarı, yani 2 bini aşmayan sayılarda damızlık olduğunu tahmin ediyoruz. Bir zamanlar damızlık sayısı 10 binli rakamların üzerindeydi.''

Deve kuşu üretiminin esasında karlı bir iş olduğunu belirten Ak, üreticilerin organize olamamaları ve derisini işleyememeleri nedeniyle üretimin zararlı hale dönüştüğünü söyledi.
Türkiye'de deve kuşu eti tüketiminin istenilen düzeye gelmediğine dikkati çeken Ak, şöyle konuştu:

''Talep yetersizliği sorunu var. Etle ilgili talebin oluşması lazım. Etle ilgili hedef iç pazar. Tüketici bu ürünü tanımıyor ve bilmiyor. Bu nedenle de kullanmıyor. Büyük otellerden ve daha sağlıklı et tüketmek isteyenlerden talep geliyor ama bu organize bir talep değil ya da gelen talepler çok yüksek miktarlarda. Bu miktarlardaki talebi karşılayacak üretim yok. Bazen 'ayda 25 ton deve kuşu eti istiyoruz' deniyor. Şu an Türkiye'deki deve kuşlarının tamamını kesseniz bu talebi karşılayamazsınız.''

Sorunun çözümünün üreticilerin bir araya gelerek belirli bir marka oluşturmalarında yattığını ifade eden Ak, şunları söyledi:

''Deve kuşu en kolay ihraç edilebilecek hayvanlardan bir tanesi ama bunu üretici kendi başına ihraç edemiyor. Ürettiği ürünü de ihraç edecek sayıya ulaşmıyor. Bu sorunun çözüm yolu bir araya gelmeleri ve marka olmaları. Deve kuşu İşletme Kooperatifinin kuruluş nedeni de bu. Karşı taraf deri istediğinde 5 veya 10 bin deri birden istiyor. Hiçbir üreticinin bu kadar deriyi sağlamaya gücü yok. Kooperatifleşme bunu sağlayacak diye düşünüyoruz. Üreticiler artık kendileri üretip, kendileri satmak yerine kooperatif çatısı altında toplanarak marka oluşturmalı. Böyle olursa talepleri düzenli karşılama ve belirli standarda kavuşma şansı olacak. 2000'li yıllarda işletme sayısı bugünkünden 10 kat fazlaydı, günümüzde işletmelerin 10'da 1'i kaldı.''
Sektörün canlanması için dış pazarlara gerek olmadığını ülkeye gelen milyonlarca turistin talebi canlandırabileceğini kaydeden Ak, var olan kaynakları harekete geçirmek gerektiğini bildirdi.

"Kooperatifin ilk icraatı envanter çalısması olacak"

Devekuşu Yetiştiricileri İşletme Kooperatifi Başkanı Zeynel Öktener ise sektörün en büyük sıkıntısının üreticilerin ticari bir örgüt altında bir araya gelememeleri olduğunu söyledi.
Kooperatifin ticari birlikteliği sağlayacağına inandığını ifade eden Öktener, şöyle konuştu:

''Kooperatifin kurulmasıyla deve kuşunun ülkemize girmesinden 15 yıl sonra ticari birliktelik yapabileceğiz diye düşünüyorum. İnşallah bundan sonra kooperatif çatısı altında üreticileri bir araya getirebilirsek, yeni açılımlar yapma şansımız olacak. Kooperatif çalışmalarına deve kuşu sayımıyla başlayacak. Şu anda sağlıklı bir veri yok. Kooperatifin ilk icraatı envanter çalışması olacak. Gerekiyorsa bakanlık yetkilileriyle de görüşeceğiz. Türkiye pazarı çok iyi bir pazar. öncelikle iç piyasaya ürünü tanıtabilirsek daha sonra ihracat gelecektir. Deve kuşu etinin bugüne kadar kilosunun 50 TL'den satıldığı duyulmuştur ama bunlar sağlıklı rakamlar değil. Bu kişiler de artık piyasada değil. Deve kuşu eti fiyatlarının kırmızı et fiyatlarında olacağını düşünüyorum.''
 

''Yumurtasıyla 10 kişi kahvaltı yapabiliyor"

Beşevler köyündeki lokantanın bahçesinde iki adet deve kuşu besleyen Mithat Atalay ise deve kuşlarının yumurtasına yoğun rağbet olduğunu söyledi.
Deve kuşu yumurtasıyla 10 kişinin rahatlıkla kahvaltı yapabildiğini belirten Atalay, şunları dile getirdi:

''Müşterilerimize görsel güzellik sunmak amacıyla burada bir hayvanat bahçesi oluşturduk. Gölcük'te çiftliği kapanan bir kişiden iki adet deve kuşu aldık, 3 yıldan beri besliyoruz. Sahibi bin 500 dolara almış, iflas edince biz ondan 500 TL'ye aldık. Yumurtasıyla 10 kişi kahvaltı yapabiliyor. Yumurtasının sert olması için yemine mermer tozu katıyoruz. Yumurtasını matkapla delerek müşterilerimize servis ediyoruz.''

Deve kuşu yumurtasının bulunduğu yere örümcek gelmediğini kaydeden Atalay, ''Bu nedenle yumurta kabuklarına büyük rağbet var. Dolu yumurtayı 50 TL'ye, kabuğunu 25 TL'ye satıyoruz. 30 kişi almak için sırada bekliyor. Camilerdeki örümcek ağlarını önlemek için alıyorlar. Çok yoğun bir talep var ama deve kuşları iki günde bir tane yumurta yapıyor'' diye konuştu.