Dünya kör, sağır...

Yemen’de Suudi Arabistan liderliğindeki koalisyon güçlerinin desteklediği Hadi yönetimi yanlılılarının Husilerin kontrolündeki Kızıldeniz’e açılan stratejik Hudeyde kentine kuşatması sıkılaşıyor. Bölgeden önceki günkü çatışmalarda iki tarafın güçlerinden en az 150 kişinin öldüğü haberleri geldi. BM Genel Sekreteri Antonio Guterres, uluslararası yardımlar için hayati önemdeki Hudeyde Limanı’nın kullanılamaz hale gelmesi durumunda ülkedeki insani krize ilişkin tablonun daha da ağırlaşacağı uyarısı yaptı, çatışmaların bir an önce durması, siyasi müzakerelere dönülmesi çağrısında bulundu.
 Üç yılı aşkın süredir uluslararası güçlerin de dahil olduğu iç savaşın pençesinde insani krize sahne olan Yemen’de bölünmüşlük ve siyasi kaos hüküm sürüyor. Birleşmiş Milletler (BM) arabuluculuğunda ülkeye insani yardımların erişebilmesi için kritik öneme sahip Hudeyde bölgesinde çatışmaların arttığı bir dönemde Yemen’de ateşkesi sağlamak üzere bu ay taraflar arasında yapılması planlanan görüşmelerin ertelendiği geçen hafta gündeme yansımıştı.

Bölünmüş ülke

Arap Yarımadası’nın en yoksul ülkesi Yemen’de kriz Mart 2015’te İran destekli Husilerle, Hadi hükümetine bağlı güçlerin çatışmasıyla iç savaşa, sonrasında da bölgedeki büyük güçlerin dahil olmasıyla “vekalet savaşı”na dönüştü.  Husiler, başkent Sanaa ve liman kenti Hudeyde de dahil olmak üzere ülkenin batısında, bölge deniz ticareti bakımından kritik Kızıldeniz kıyılarında kontrol sağlarken Hadi hükümeti ise Suudi Arabistan’ın başını çektiği uluslararası koalisyon tarafından destekleniyor.
Ülkede neredeyse Riyad ve Tahran kadar etkiye sahip olan Birleşik Arap Emirlikleri (BAE) bir yandan Husilere karşı uluslararası koalisyona güç verirken bir yandan da ayrılıkçı Güney Direniş Güçleri’ni (GDG) destekliyor. Hadi hükümeti açısından, geçici başkent ve Kızıldeniz’e geçiş bakımından stratejik öneme sahip Aden’i tehdit eden GDG de önemli bir istikrarsızlık unsuru durumunda. Ülkenin kuzey ve güney orta bölgelerinde IŞİD bağlantılı unsurların kontrol ettiği alanlar da bulunuyor.

Mezhep çekişmesi

Yemen krizi, bölgede uzun yıllardır devam eden mezhepsel çekişmenin de deneme sahalarından biri olarak dikkat çekiyor. İran’ın başını çektiği Şii güçlerle Suudi Arabistan öncülüğündeki Vahhabi akımı Yemen’de bilek güreşinde. Riyad yönetimiyle geleneksel olarak güçlü ilişkilere sahip ABD ve Batı açısından İran’ın Yemen’deki faaliyetleri yayılmacı tehdit olarak algılanıyor. ABD’de Trump yönetiminin İran’a yaptırım uygulamasının başlıca gerekçelerinden biri Yemen’de Husilere verdiği destek olarak gösterildi.

Öte yandan, ABD ve Avrupa için en önemli silah müşterilerinden biri olan Suudi Arabistan’ın Yemen’de düzenlediği özellikle hava operasyonlarında çok sayıda sivilin yaşamını yitirmesi insan hakları örgütlerinin tepkisine neden olsa da henüz Batı’dan Riyad’a bu gerekçeyle bir yaptırım uygulanmaması dikkat çekiyor.