Düşünme eylemini durdurabilir miyiz?

İnsanlar çoğu zaman kendilerini sonsuz bir düşünceler döngüsü içinde bulurlar. Kafalarından birilerinin ne denli eğlenceli olduğu, ertesi gün arabayı yıkatmak zorunda oldukları, evden dışarıya çıkarken ütünün fişini çekip çekmedikleri, yanlarındaki kişinin neden yüksek sesle konuştuğu, ayak parmaklarının neden zonkladığı, karşılarındaki kişiyi bir yerlerden tanıyor olabilecekleri gibi çok çeşitli düşünceler akıp gider. Bu süreç kimi zaman çok yorucu olur ve insanlar bu bitmek tükenmek bilmeyen düşünce akışına bir son vermek isterler. İyi de, kişi istediğinde düşünmeyi durdurabilir mi? Massachusetts Teknoloji Enstitüsü Beyin ve Bilişsel Bilimler Bölümü doçentlerinden Michael Halassa, bu soruya verilecek yanıtın kişinin “düşünmeyi” nasıl tanımladığına göre değiştiğini belirtiyor. Halassa, beyin hücreleri arasındaki kimyasal ateşlemenin sonucu olan düşüncenin hem bilinçli hem de bilinçsiz bir biçimde oluşabileceğine dikkat çekiyor. Halassa’ya göre, sözgelimi uyumaya çalıştığımızda ansızın kafamızda beliren ve ardı arkası kesilmeyen düşünceler gibi, kişinin farkında olduğu türde düşünceler kuramsal olarak susturulabiliyor. Bir olasılıkla, meditasyon tam da böyle bir süreç. Meditasyonun rolü ne? Ancak meditasyon yapanlar kafalarını düşüncelerden arındırmaya çabalıyor olsalar da, gerçekte bu zihinsel boşalmayı ne denli başarabildikleri tam olarak bilinmiyor. Kaliforniya Üniversitesi’ne bağlı Knight Laboratuvarı bilişsel bilim uzmanlarından Julia Kam, “Düşünmeyi tümden durdurma gibi bir olasılık olsa bile bunu deneylerle kanıtlamanın son derece güç olacağına inanıyorum” diyor. Kam ayrıca, “Meditasyon yapanların kafalarından geçen düşüncelere çok daha duyarlı oldukları açık. Öyle olunca, bir şeye odaklanmaları gerekirken kafaları dağıldığında bu kişiler durumun ayırdına varma konusunda daha başarılı olurlar,” diye ekliyor.

ARKA PLAN DAİMA ÇALIŞIR

Kalabalığın içinde tanıdık bir yüzle karşılaşıp onu tanıdığınızı düşündüğünüzde, nereden tanışıyor olabileceğinizi anında kestiremeyebilirsiniz. Ancak saatler sonra ansızın kafanızda bir ışık yanar ve bu konuda bir aydınlanma yaşayabilirsiniz. Halassa, o kişiyle nerede tanışıldığı konusunda yaşanan aydınlanma anının beynin arka planda “düşünmesinin” sonucu olduğunu belirtiyor. Karar alma süreci bile çoğu zaman kişinin bilinci dışında gerçekleşiyor. Düşünmeyi durdurabilir miyiz, sorusuna verilecek yanıtın “düşünmeyi” nasıl tanımladığınıza göre değişeceği görüşüne Kam de katılıyor ve, “Düşünmeyi bireyin kendisiyle yaptığı içsel diyalog olarak tanımlıyorsanız, evet, o zaman bu içsel konuşmayı durdurabilirsiniz. Öte yandan, düşünme dikkati herhangi bir şeye özellikle odaklamamak anlamına geliyorsa, uzman olmayanlar için bunun çok daha güç olacağı kanısındayım” diyor. 

Bu yazıyı okurken ve düşünme konusuna kafa yorarken bile beyindeki sinir hücreleri zincirine iletiler gönderiliyor. Bu durumda bilinçli olarak kendimizi “düşünmekten” alıkoymayı, ya da meditasyon yoluyla “beynimizi boşaltmayı” bir biçimde başarabilirsek de, beyin düşünmeye asla son vermeyecek ve düşünce üretmeyi sürdürecektir.

Can We Ever Stop Thinking? Live Science