Edward Colston: ‘Karanlık mirası’yla Bristol’ı bölen İngiliz köle taciri

İngiltere'nin sekizinci büyük kenti olan Bristol'ın şöhreti ve zenginliği köle ticaretinden geliyor. Edward Colston da adı Bristol ile özdeşmiş olan bir köle taciri.

Colston'ın Bristol'daki heykeli dün 10 bin kişinin katıldığı bir protesto eyleminde boynuna ipler bağlanarak kaidesinden indirildi.

Beş metrelik bronz heykel, 1895'te Bristol kent merkezine dikilmişti.

George Floyd'un polis tarafından öldürülmesini protesto eden göstericiler, sevinç gösterileri arasında heykeli kent sokaklarında dolaştırdı ve nehre yuvarladı. Colston'ın köle ticareti yapan gemileri de aynı nehirde yüzüyordu.

İngiliz Hükümeti tarafından finanse edilen tarihi anıtlar kurumu 'Historic England' heykelin nehirden çıkarılarak tekrar yerine konulmasını istedi.

Bristol Belediyesi ise heykelin sudan çıkarılarak muhtemelen bir müzede tutulacağını açıkladı.

EDWARD COLSTON SERVETİNİ İNSANLARA ACI ÇEKTİREREK ELDE ETTİ

Bristol doğumlu olan Colston'ın gemileri, 1672-1689 yılları arasında Afrika'dan Amerika kıtasına 80 binden fazla erkek, kadın ve çocuk köle taşıdı.

Batı Afrika'dan satın alınan köleler, göğüslerine şirketin damgası vurulduktan sonra gemilere doldurularak kâbus dolu yolculuklara çıkarıldı. Birbirlerine zincirlenen kölelerden yüzde 10'u ile yüzde 20'sinin bu yolculuklarda hayatlarını kaybettiği tahmin ediliyor.

Bir-buçuk iki ay süren bu zorlu yolculuklarda hastalık ya da işkenceden hayatını kaybeden ya da doğrudan öldürülen kölelerin sayısının 20 bin civarında olduğu belirtiliyor.

'KENTİN EN FAZİLETLİ EVLATLARINDAN COLSTON'IN ANISINA'

Köle ticaretinden kazandığı servetini tefecilikle büyüten Colston, 1721'de öldü. Mirasını yardım kuruluşlarına dağıttı.

Kent merkezindeki anıtta Colston'ın geçmişinden bahsedilmiyor.

Aksine heykelin altında "Bu heykel, Bristol halkı tarafından kentlerinin en faziletli, en bilge evlatlarından birinin anısına dikilmiştir" yazıyor.

14 KASIM COLSTON GÜNÜ

Heykel, Colston Meydanı'nda. Colston Kulesi de burada. Kentin en önemli simgelerinden biri olan Colston Konser Salonu da Colston Caddesi'nde yer alıyor.

14 Kasım, Bristol'da Colston günü. Colston'ın adını taşıyan okullar, enstitüler, spor kulüpleri, yardım örgütleri, dernekler, pub'lar var. Calston'ın adını taşıyan yardım kuruluşu her yıl Colston için kiliselerde ayinler düzenliyor. Çocuklar okullarda Colston'ı anıyor.

Bristol Belediye Meclisi heykelin kaidesine, Colston ve diğerlerinin köleleştirdiği insanların anısına bir yazı koymayı önerdi.

Meclis, geçen yıl da Colston Konser Salonu adını değiştirme kararı almıştı. Massive Attack gibi bazı müzik gruplarının adı nedeniyle konser vermeyi reddettiği salon, bu yıl yeni adıyla hizmet vermeye başlayacak.

KRALIN TEŞVİKİYLE KURULAN KÖLE TİCARETİ ŞİRKETİ

Edward Colston, 1680'de o dönem köle ticaretini tekelinde bulunduran Royal African Company'ye katıldı. Colston, Kral 2'nci Charles'ın teşvikiyle, sonradan tahta çıkan 2'nci James tarafından kurulan şirkette dokuz yıl sonra başkan yardımcılığına yükseldi.

1698'le 1807 arasında Bristol'den 2100'den fazla gemi köle ticaretine çıktı.

Colston'ın geçmişi 1920'lere kadar neredeyse hiç sorgulanmadı.

1999'a kadar da Colston'la ilgili çağrılar büyük ölçüde göz ardı edildi.

West England Üniversitesi'nden Prof. Madge Dresser, 1999'da yaptığı ve Colston'ın köle ticaretindeki rolünü anlattığı konuşmasıyla ünlü taciri Bristol ve ülke gündemine taşıdı. Ertesi sabah, heykelin kaidesine grafitiyle "Köle Tüccarı" yazıldı.

Bu yazıyı kaldıran belediye dört yıl öncesine kadar Colston'la ilgili çağrıları yine göz ardı etti.

"Countering Colston" hareketi, protesto gösterileri düzenleyerek Colston'ın geçmişinin sorgulanmasını sağladı.

Hareketin sözcülerinden Ros Martin, "Kente gelenler her yerde; binalarda, caddelerde onun ismini görüyor ve 'Kim bu adam?' diye soruyor. Kölelikleriyle bu şehrin zenginliğine katkıda bulunan Afrikalı atalarımızın anısına saygısızlık yapılıyor. Kentte bu insanlara yapılanların anısına anıtlar yapılmasını, kentin kölelik ve insan kaçakçılığındaki rolüyle yüzleşilmesini istiyoruz" diyor.

Tartışmaların ardından bir kilise 2017'de Colston için asırladır yaptığı ayinlerden vazgeçti.

Ancak 1891'de Colston'ın mirasında bıraktığı parayla kurulan Colston Kız Okulu, adının değiştirilmesi çağrısını reddetti.