Ermeni diyasporası manastırını istiyor

1915 Ermeni Tehciri ardından el konulan Adana Kozan’daki Kilikya Azize Sofya Manastırı ve arazi mülkiyetinin Kilikya Katolikosluğu’na iadesi talebiyle Anayasa Mahkemesi’ne yaptığı başvuru, bir mülkiyetin iadesi konusunda Ermeni diasporasının Türkiye’de açtığı ilk dava oluyor.

Cumhuriyet, Katolikos temsilcisi Başrahip Housig Mardirossian ve davanın avukatı Cem Sofuoğlu ile konuştu.

- Şu anda Kozan’daki arazideki durum nedir?

Rahip Mardirossian: 100-120 sene önce çekilmiş fotoğraflar büyük bir manastır alanı olduğunu gösteriyor. Bunların hepsi yok olmuş iki kule kalmış. Ayrıca davanın açılmasından sonra (27 Nisan) belediye buranın küçük bir kısmını çocuklar için oyun bahçesi yaptı.

Cem Sofuoğlu: SİT alanı. İnşaata izin verilmiyor, o yüzden çocuk bahçesi yapılmış. Manastırın duvarları yıkıma uğramış.

Deliller ortada zorla gönderildiler

- Dava kâğıdında 100 milyon TL’lik bir tazminat meblağı bulunuyor, buradaki amaç manastırı yeniden inşa etmek mi?

Cem Sofuoğlu: Bu yasal bir zorunluluktu. Çünkü Anayasa Mahkemesi’nin formatında bu var. Ben tereddüt ettim çünkü Katolikos Hazretleri’nin hassasiyeti var. Sonunda görevimi yaptım, takdiri bir rakam koydum. Bana böyle bir talimat vermedi. Tam tersine ‘biz sadece kilisemizi istiyoruz’ dedi.

Rahip Mardirossian: Burası bizim için çok fazla şey anlam ifade ediyor. 700 yıldan fazla süre bizim ruhani merkezimiz olmuş. İadesi mülkiyet iadesi kadar dini bir ibadet hakkının iadesi olarak da görülmeli.

- Ermeni diyasporasından Türkiye’de açılan ilk dava öyle mi?

Cem Sofuoğlu: Türkiye’de terkedilmiş 1000’e yakın kilise var. Kimse dava açmamış. 1915’te bırakılan bir tarlanın davası değil dini bir merkezin davası bu. Hâlâ kalıntılar duruyor. Mülkiyet davasının yanında bu bir ibadet özgürlüğü davası. Burasının kutsal bir anlamı var ve Ermeniler bundan faydalanamıyor.

- Dava açarken engelle karşılaştınız mı?

Cem Sofuoğlu: Hiçbir tehdit almadım, sadece tapuyu göstermediler.

- Türkiye’de hukuka inancınız var mı?

Cem Sofuoğlu: Yargıtay başkanının ifadesiyle cevap vereyim; ‘Olağanüstü günler yaşıyoruz’. Fakat olağanüstü günlerin bizim davamızla ilgisi olduğunu sanmıyorum. Anayasa Mahkemesi’nin güzel bir karar vereceğine inanıyorum. Deliller orada, kayıtlara bakıp göreceksiniz. Zorla gönderilmişler. Buranın özelliği, de dini bir merkez olması, burada bir cami yapılamaz.

- Peki umduğunuz karar çıkmazsa?

Cem Sofuoğlu: O zaman insan hakları mahkemesine gideceğiz.