Eski Kahire büyükelçilerinden Mısır değerlendirmesi

1995-1998 yılları arasında Kahire Büyükelçisi olan eski Dışişleri Bakanı Yaşar Yakış, “Türkiye-Mısır ilişkilerinde anahtar, Türkiye’nin elindedir. Mısır’ın Türkiye’den bir talebi yok, zaten sorunu çıkaran taraf Türkiye’ydi” dedi. Türkiye’nin 2013’te Mursi’nin devrilmesiyle Mısır’la ilişkilerini tamamen kopardığını anımsatan Yakış, “Türkiye’nin bu duruma düşmemesi lazımdı. O dönem bunu kınamak doğruydu ancak daha sonra ilişkileri düzeltmek lazımdı. Bütün dünya bunu yaptı ama Türkiye bunu yapamadı. Şimdi bu ilişki yeniden düzeltilmeye çalışılıyor, ancak maalesef bir tahribat kalacaktır” diye konuştu.

‘MISIR, İHVAN ADIMI BEKLİYOR’

Müslüman Kardeşler (İhvan) örgütü mensuplarının İstanbul’da koruma altında faaliyet göstermelerinin, Mısır hükümeti tarafından büyük bir sorun olarak görüldüğüne dikkat çeken Yakış şu görüşünü dile getirdi: “Türkiye, bunu makul bir seviyeye çekebilirse Mısır’dan da bir yumuşama gelebilir. Fakat bu ilişkileri bir vazo gibi düşünün, şu anda kırılmış olan parçalar bir araya getirilerek tamir edilmesi gerekiyor. Akşamdan sabaha Türk-Mısır ilişkilerinin eski haline dönmesi mümkün değildir. Ancak ne kadarı tamir edilirse o kadar iyidir. Bir hasar oldu, şimdi gecikmiş olarak o hasar düzeltilmeye çalışılıyor” ifadelerini kullandı.

‘EYLEM ÖNEMLİ’

Elçilerin atanması için somut gelişmeler olması gerektiğini söyleyen Yakış, “Mısır’ın, Türkiye’nin verdiği söze bakıp bugünden yarına büyükelçi atayacağını düşünmüyorum. Müslüman Kardeşler’e olan desteğe bakacaklardır, bu konuda eylem önemlidir” dedi.

‘YANLIŞTAN DÖNÜLMESİ OLUMLU’

2005-2009 yılları arasında Türkiye’nin Kahire Büyükelçiliği görevini üstlenen emekli büyükelçi Şafak Göktürk de “Doğrudan Ankara-Kahire arasında bir temas kurulmakta olduğu anlaşılıyor. Bu olumlu bir gelişmedir. Zaten her şeyden önce Mısır-Türkiye ilişkilerinin bu noktaya gelmemesi gerekiyordu. Mısır’da 2013’teki darbeyi, insan hakkı ihlallerini kınamakta bir sorun yoktu. Ancak bunun kayda geçirilip ilişkilerin devam ettirilmesi gerekirdi. Tüm bu sürecin muhasebesinin yapılması gerekiyor. Bugün bu yanlıştan dönülüyor ise bu olumludur” dedi.

‘ÇARPAN ETKİSİ’

Türkiye ve Mısır’ın, bütün Doğu Akdeniz için kilit ülkeler olduğunu vurgulayan Göktürk şu değerlendirmeyi yaptı: “Türkiye ve Mısır’ın ilişkileri sağlam temellerde sürdüğü sürece Doğu Akdeniz’deki güvenlik ve istikrar kalıcı hale gelir. Mısır olduğu yerde duruyor, fakat biz 7 yıldan fazla süredir ortalığı boşalttık. Mısır’la sadece iyi ilişkilerin olması bile başka ülkeleri frenler. Şu anda ilişkiler bozuk olduğu için Yunanistan anlaşma imzalıyor, Birleşik Arap Emirlikleri tatbikat yapıyor. Normalde böyle şeyler olmaz. Mısır’la ilişkilerin sağlıklı tutulması, zaten bu devletlerin alanlarını sınırlar. ABD, Obama döneminden başlayarak Asya’ya ağırlık vererek Ortadoğu’daki fiziki varlığını azaltıyor. Böylesi bir dönemde Türkiye ve Mısır’ın ortak bir tutum içinde olması, iki ülkenin Doğu Akdeniz’deki etkinliği açısından çarpan etkisi yapar.”

Ankara-Kahire ilişkilerinin normalleşmesi sürecinde Türkiye’de bulunan Müslüman Kardeşler yöneticileri meselesinin ilk gündem maddesi olacağına dikkat çekti. Göktürk, “Normalleşme için çok yavaş bir ilerleme olacağını düşünüyorum. Bugünden yarına bir gelişme beklememek gerekiyor. Mısır, kendisine karşı Türkiye’den kaynaklandığını düşündüğü faaliyetlerden vazgeçildiğini görmek istiyor, o noktaya gelinmiş gibi görünüyor. Bu noktaya gelinmiş olması olumludur, ancak bir anda her şeyin değişmesi zor” diye konuştu.

Mısır’ın bu süreçte Yunanistan’la deniz yetki alanı anlaşması imzaladığını belirten Göktürk, “Mısır’la ilişkilerimiz bu halde olduğu için de deniz yetki alanları konusunda böyle bir tabloyla karşı karşıya kaldık” dedi.

Türkiye-Mısır ilişkilerinin deniz yetki alanları konusuna sıkıştırılmaması gerektiğini kaydeden Göktürk, “İlişkilerimiz sıkıntısız devam ediyor olsaydı da Mısır’la sınırlandırma anlaşması yapmamız zordu. Çünkü Mısır, Türkiye ile Yunanistan arasındaki ihtilaflara taraf olmama politikası izliyordu. Türkiye ve Yunanistan, Meis’ten kaynaklanan ihtilafı çözmeden bizimle bir anlaşma imzalamazdı. Önemli olan, bizim Doğu Akdeniz’deki sınırlandırma rejimini daha iyi etkileyebilmemizin başlıca yollardan bir tanesi Mısır’la yakın durmamızdır” ifadelerini kullandı.