'Fed kararından sonra özellikle Türkiye'ye dikkat'

Karar dünya piyasalarını da ilgilendiriyor ama BBC ekonomi editörü Andrew Walker, en hassas durumdaki ülkelerin başında Türkiye'nin geldiğine işaret ediyor.

Walker, zaten genel olarak gelişmekte olan piyasalar üzerinde Fed'in alması beklenen kararın şimdiden etkili olduğunu söylüyor:

"Öncelikle yatırımcılar ABD'de faiz hadlerinin yükseleceği beklentisiyle gelişmekte olan pazarlardan çekilip ABD'ye geri dönüyor ve buradaki faize bağlı yatırım araçlarına yöneliyorlar. Bunu yapmaya da başladılar zaten. Bunun iki etkisi oluyor: Birincisi, bu yatırımcıların çekildiği ülkelerin parasının değeri düşüyor. Türkiye, Güney Afrika ve Brezilya bunu şimdiden yaşadı. İkincisi de paralarının dolar karşısındaki değeri düşünce bu ülkelerin borç yükü artmış oluyor."

Neden Türkiye?

BBC iktisatçısına göre, "En hassas durumdaki ülke hangisidir?" dendiğinde ilk akla gelen isim Türkiye.

"Baştan not edelim, gelişmekte olan ekonomiler 15-20 sene öncesine kıyasla bu tür durumlarla çok daha iyi baş edecek donanımda. Ama, Türkiye ve onun gibi bir - iki ülkeyi biraz daha hassas kılan koşullar var. Bunların başında büyük dış ticaret açıkları var. Yani ihraç ettiklerinden fazlasını ithal ediyorlar ve bu açığın ya devlet borçlanması ya da dış finansman ile karşılanması gerekiyor.

"Türkiyeyi hassas hale getiren bir başka faktör ise, bu ülkenin döviz ve özellikle dolar cinsinden borçlarının büyüklüğü. Liradaki her düşüş, bu borcun ödenmesini daha da zorlaştırıyor."

Andrew Walker dikkat edilmesi gereken bir başka ülkenin de Brezilya olduğu görüşünde.

"Brezilya'nın durumu da dış borçları bakımından Türkiye'ye çok benziyor. Türkiye'nin de iç politik sorunları, güvenlik sorunları var tabii ama Brezilya'daki siyasi kriz ulusal ekonomiyi Türkiye'de olduğundan daha derinden etkileyebilecek durumda şu anda."

Dolardaki yükseliş sürecek mi?

BBC editörü, "Dolar zaten yükseldi, sadece beklenti bile yeterli oldu bunun için. Beklenen faiz oranı artırımı olursa, bunun devam etmesini bekleyebiliriz" diyor.

Burada piyasaların önemli bir özelliğine dikkat etmek gerektiğini vurguluyor:

"Anahtar şurada: Piyasalar bir şeye olmadan önce, beklentileri doğrultusunda ön reaksiyon gösterirler. Bu yüzden beklenen şey gerçekleştiğinde piyasaların buna gösterebilecekleri tepkiyi ne oranda önden göstermiş olduklarını tahmin etmek hep güçtür. Dolayısıyla dolar zaten bu beklentiyle yükselmiş olduğundan, karar açıklandığında biraz inmesi bile mümkün olabilir."

İpuçlarına dikkat

Walker buna karşılık bazı ipuçlarına dikkat etmek gerektiği görüşünde:

"Burada Fed'in bugünkü kararına eşlik eden açıklama ve Amerikan Merkez Bankası Başkanı Janet Yellen'in basın toplantısında yapacağı açıklama, faizlerdeki yükselmenin devamının ne hızla gelebileceğinin işaretlerini verebilir. Piyasalar bu artışın çok yavaş olacağı sonucunu çıkarırlarsa dolar biraz düşebilir bile. Ama dediğim gibi orta vadede, aylardan bahsediyorum, doların güçlenmesini bekleyebiliriz."

Sembolik bir dönüm noktası

Peki Fed'in faizlerle ilgili muhtemel kararı Amerikan ekonomisi açısından nasıl bir anlam taşıyor?

BBC yorumcusu Andrew Walker, "Fed'in yedi yıl sonra faiz hadlerini yükseltmeyi düşünüyor olması bile, artık Amerikan ekonomisinin mali krizin yaralarını sarma sürecinde epeyce ilerlediği görüşünde olduklarını gösteriyor. Bu bakımdan bu, Amerikan ekonomisinin düze çıkışı sürecinde sembolik bir dönüm noktası olarak görülebilir. " diyor.

Buna karşılık Walker'a göre Amerikan ekonomisinin hâlâ bazı zaafları var:

"Mesela işsizlik bunların başında geliyor. Resmi işsizlik rakamları yüksek değil gerçi ve bazı iş imkanları da yaratıldı. Ama bir çok insanın iş bulma umudu taşımadığı için aramaya hiç girişmediği, bu nedenle gerçek işsizliğin daha yüksek olduğu da biliniyor. Dolayısıyla Amerikan ekonomisi sağlığına yüzde yüz kavuşmuş değil ama, mesela Euro bölgesinden ya da kendisinin iki - üç yıl önceki konumundan çok daha iyi durumda olduğunu rahatlıkla söyleyebiliriz."