Film için gerçekçi olsun diye hayvan öldüren var!

Öncelikle şu sorunun yanıtını bulmaya çalışalım: hayvanlar için görsel dünya nasıl bir şeydir? Koşullar onlar için uygun mudur? Birkaç filmden yola çıkarak sorumuza göz atalım. 2001'de ses getiren Alejandro Gonzalez İnarritu'nun bol öldüllü "Paramparça Aşklar Köpekler" filminde, "köpek dövüşü" sahneleri, Hobbit filminde 27 hayvanın öldüğü, Pi'nin Yaşamı'nda Bengal kaplanının, görüldüğü sahnelerden birinde, boğulma tehlikesi geçirdiği basına yansıdı. Hayvan hakkı ihlallerine örnek olacak filmler listemize Saddam’ın Askerleri, Kara Güneş, Fetih 1453, Kara Köpekler Havlarken'i de  ekleyelim.
Muhteşem Yüzyıl, Arka Sokaklar, İntikam, Çarli, Mahallenin Muhtarları, Sihirli Annem, Osmanlı Kıyam.. Bunlar da hayvan kullanılan dizilerin bazıları.

Tartışma bu günlerde yeniden alevlendi. “Cinayet” dizisinde ölü köpek sahnesi, hayvan severlerin tepkisini çekti. Yapılan "uyuttuk” açıklaması tepkilerin dinmesini sağlamadı. Zaten uyutulmuş olsa da sorun çözülmüyor. Uzun süreli dizileri, kısa bir süreye sıkıştıran, 16-18 saatlere varan çekim sürelerinde hayvanların ne yaşadığı neredeyse kimseyi ilgilendirmiyor. Kamera önünde rol kesen canlılar şöhret olduklarının ne kadar farkındalar, şöhret olmayı istiyorlar mı? Yeryüzüne Özgürlük Derneği - İletişim koordinatörü ve hayvan özgürlüğü aktivisti Burcu Çelik bu soruların büyük çoğunluğuna yanıt verebilecek bir isim.

-Dizi setlerinden hayvanların olması doğru mu?
Halkla ilişkiler sektöründe çalışıyorum, setlerdeki hak ihlallerini biliyorum. Uzun çalışma saatlerine oyuncular ve set ekibi dayanamazken, rızası olmayan hayvanların oynatılması kabul edilemez. Setlerde istenildiği gibi davranmayan hayvanlar kimi zaman ceza yöntemiyle, kimi zaman da bir yiyecekle kandırılarak rızasız bir şekilde kullanılıyor. Eğlence sektörü için hayvanlara acı çektirilmesi utanç verici bir durum.

-Bir dizi için köpeğin uyutulması etik mi?
Bir çocuk, rol gereği uyuşturucu iğne ile bayıltılısa ne hissedersiniz? Cinayet dizisinin setinde uyutulan köpek için Yapımcı Adam Film, köpeğin yanında bir veteriner olduğunu söyledi. Bunun etik olarak hiçbir anlamı yok. Uyuşturucu iğnelerin yavru hayvanlarda öldürücü etkisi biliniyor. Sağlıklı, yetişkin hayvanda da bu iğnelerin ne gibi sonuçlar doğuracağını bilemiyoruz.

-Hayvanların eğlence sektöründe ne işleri var?
Hayvanlar çocuklar gibidir. Onlardan ne para ekonomisini ne de insanın çıkar ilişkilerini anlamasını bekleyemezsiniz. Bir hayvan nerede olmalıdır bunu sorgulamak gerekiyor. Doğasından kopartılmış bir hayvanın setlerde ne işi var? İnsanlar doğadan kopuşunun ve sembolik kültürünün bedelini anti depresanlarla öderken, hayvanlara bunu yaptığınızda bu tecavüzden başka bir şey değildir.

-Setlerdeki hayvanlar için izleme komisyonu oluşturmayı düşünüyorsunuz sanırım.
HAÇİKO (Hayvanları Çaresizlik Ve İlgisizlikten Koruma Derneği)'nun bu konuda yapımcı şirketlerle iletişime geçtiğini biliyoruz. Ancak ne cevap vereceklerini bilmiyoruz. Hayvan haklarıyla ilgili taleplerimizi yapımcı şirketlere ileterek, hayvan haklarının gözetilmesi için bu protokolün imzalanması için onlara baskı unsuru oluşturmamız gerekiyor.   

GERÇEKÇİ OLSUN DİYEN HAYVAN ÖLDÜREN VAR

SİYAD Haysiyet Kurulu ve Türkiye Sinema Platformu üyesi Ali Ulvi Uyanık:

Artık teknoloji çağındayız. Dijital efekt yöntemiyle, hayvana zarar vermeden, her türlü sahneyi çekmek mümkün. Hollywood'da hayvanların sahneleri dijital ortamda çekiliyor, çok sıkı bir denetim var. Türkiye'de, denetim olmadığı gibi, maliyeti yüksek olduğu için de dijital efekt yöntemi fazla rağbet görmüyor. Setlerde hayvanların ne yaşadığını bilemiyoruz, denetleme olmadığı için söylenenler de iddianın önüne geçemiyor.
Hal böyle olunca iş, set ekibinin hassasiyetine kaldı. Hassas davranan yönetmen de var, hayvan diye önem vermeyen de. Hatta gerçekçi olması amacıyla hayvanı çekimler için öldüren bile var. Bunların haricinde setlerde veterinerler ve denetim sistemleri kullanılarak da bir çözüm yolu bulunabilir.


Bana Göz Kulak Ol Derneği Kurucularından Oyuncu Özge Özder

-Setlerde hayvanlarla yeterince ilgilenildiğini düşünüyor musunuz?
Setler güneşin altında saatlerce bağlı unutulup ölen atlar gibi birçok skandallara imza attı. Set ekibinde de herkesin ağır görevleri var, duyarlı olsalar da, hayvanlarla ilgili herşeyi bilemezler. Hayvanların kullanılacağı sahnelerde denetmen, veteriner şart.

-Cinayet dizisindeki ölü köpek sahnesi hakkında ne düşünüyorsunuz?

Sanatçıların yoğunlukta olduğu bir derneğiz, konuyla ilgili çok fazla şikayet aldık. Bize, 'köpek sahibi yanındayken, veteriner eşliğinde, düşük doz sakinleştiriciyle uyutuldu. Uyandığında, sağlığı yerindeydi' bilgisi verildi. Köpeğin dil morarması için de, “üzerindeki toprak video efekti, çekim arkası görüntüler var “denildi. Talep üzerine dernek hesabından bu bilgiyi duyurduk, bilginin araştırılacağını belirttik.

-Hayvanların ihtiyaçları setlerde ne derece karşılanılıyor?

Kendisine yemek arası bile veremeyen ekibin başka bir canlıyı düşünme olasılığı kalmıyor. Üstelik sadece ihtiyaç meselesi değil. Bulunduğum bir sette muhabbet kuşu sahnesi vardı, görünürde hayvanın tüm ihtiyaçlar tamamdı. Ancak ortalıkta dolaşmasın diye kış zamanı açık camın önüne koyuldu kafes. Öleceğini bildiğimden anında hayvanı içeri aldım. Sesli çekim yapılıyorken de ses yapıyor diye akvaryumun  havalandırmasını kapattılar, ben açtırdım. Herkes sonucu bilmeyebilir. Bu konu denetimsiz olduğu sürece canlıların işi şansa kalıyor.