"Gaz fiyatını benzin ve mazot belirliyor"

Rus İzvestiya Gazetesi Gazprom'un alıcı ülkelerle fiyatlandırma formülünün bugüne kadar ne şirket ne de alıcı ülkeler tarafından açıklanmadığı kaydedilen haberde, Ukrayna ile yürütülen gaz görüşmeleri sırasında gaz fiyatıyla ilgili tüm detayların kamuoyuna yansıdığını ve Rus halkının tamamına yakının gaz fiyatının hesaplamasını yapabilir hale geldiği savunuldu.

Gazprom fiyat formülünün şirket sırrı olduğunu savunmasına rağmen Rusya Başbakanı Vladimir Putin'in bir kaç ay önce yaptığı açıklamada fiyatının Kremlin'den değil, piyasa tarafından belirlendiğini söylediği hatırlatıldı.

Putin'in benzin ve mazotun ortalama fiyatı esas alınarak alınarak doğalgazın gerçek fiyatının belirlendiğini açıkladığı ve her ülkenin formülünün birbirinden farklı olduğu vurgulanan haberde, şu görüşlere yer verildi:

''Gazprom herhangi bir formülün olmadığını her ülke için ayrı bir fiyat belirlendiği açıklaması yaptı. Bazı ülkelerin fiyatlarının 3, bazı ülkelerin de 6 ayda bir hesap belirlemesi yapılıyor. Ancak İzvestiya bu formülü buldu. Hesaplarımıza göre fiyat formülü şöyle oluşuyor. Bu formülün başında doğalgazın diğer enerji kaynaklarıyla rakip olması esas alınıyor. Eğer fiyat aynıysa bir termik santralin çalıştırılması için hangi yakıtının kullanıldığı önemli değil. Önemli olan santraldeki suyun ısı derecesi. O yüzden enerji taşıyıcıları ısı verimliliğini esas alarak değerlendirme yapıyor. Bir termik santral için doğalgaz yerine kömür veya mazot bile kullanılabilir. Ancak dünyada doğalgazdan ziyade ham petrol kullanılıyor. Bir varil petrol 136,4 kiloya eşit. Bu yakıldığı zaman 155,4 metreküp doğalgaz kadar ısı veriyor. Dolayısıyla termik santralin çalıştırılmasında kullanılan bin metreküp gazın sağladığı ısı 6,4 varil petrolün sağladığına eşdeğer seviyede. Eğer Brent petrolünün pazartesi günü 45,9 dolardan satıldığı göz önünde bulundurulursa, onun bin metreküp gaza eşit miktardaki fiyatının 294 dolar.''

Haberde, bugün doğal gaz tankerlerinden ve doğal depolarından kısa vadeli anlaşmalarla satılan gazın fiyatının 294 dolar olduğu belirtilerek, ''Peki o zaman neden Rus gazı Avrupa ülkelerine 450-470 dolar arasındaki fiyatlara satılıyor. Her şey fiyatın belirlenme periyotuna bağlı. Eğer spekülasyonlar sonucu belirlenen petrol fiyatı takip edilecek olursa doğalgaz fiyatı her an değişebilir'' denildi.

Ancak Gazprom'un Avrupa ile geçerlilik süresi 30 yıla varan anlaşmalarla çalıştığı ve doğal gaz fiyatı belirlendiğinde o dönemdeki petrolün fiyatı esas alınarak belirlendiği kaydedilen haberde, şunlar vurgulandı:

''Bu anlaşmalarda doğal gaz fiyatı ya 3 ya da 6 ayda bir gözden geçiriliyor. Doğalgaz fiyatı belirlendiğinde o dönemdeki petrolün fiyatı esas olarak alınıyor. 2008'in temmuz ayında petrol 150 dolarken, doğalgazın bin metreküp fiyatının 960 dolar olması gerekiyordu. Kısa dönem anlaşmalarda satılan doğal gaz bu fiyattandı. Ancak petrolün bu fiyatının Rusdoğal gazına etkisini yıl sonunda gösterdi. Dolayısıyla ortalamaya gelince doğalgaz fiyatı 500 doları çok az şekilde geçti. Eğer gaz fiyatı petrol fiyatlarına kesin bağlı olsaydı, Avrupa'nın gazın bin metreküpünü bugün 294 dolardan alması gerekiyordu. Petrol ve petrol ürünleri yükseldiği zaman doğalgaz ucuzluyor. Ancak petrol düştüğü zaman doğalgaz fiyatları bu formülden dolayı yükselmeye başlıyor. Eğer doğalgaz fiyatı bir yıl veya bir yıldan fazla dönem için hesaplanıyor olsaydı, kimse kimseye fazla para ödemezdi. Bu sistem doğalgaz üretiminin teknolojisinden yola çıkılarak düşünülmüş bir sistem. Rusya'da doğalgaz çok zor şartlarda elde ediliyor. Yazın bataklıklarda, kışın da dondurucu soğuklarda çalışan işçiler, doğal kaynaklarına kadar helikopterlerle bir kaç saat uçmak zorundalar. Petrolden farklı olarak doğalgazın saklanması ve depolanması son derece zor. Depolama masrafları oldukça yüksek. Ancak bunun karşılığında tüketici ekolojik temiz yakıt elde etmiş oluyor.''

Haberde, bir çok ekonomi uzmanının petrol fiyatlarının bu yılın ikinci yarısında 70 doların üstüne çıkabileceğini söylediği belirtilerek, ''Ancak doğalgaz fiyatının hesaplanmasındaki gecikmeden dolayı bu fiyat 2010 yılının başında doğalgaz fiyatlarını etkileyecek. Ancak görünen şimdilik doğal fiyatlarının düşeceği ve bunun da bizim bütçemize ciddi darbe vuracağı yönünde'' denildi.