Gizli ödeneğin tek sahibi

Cumhurbaşkanı Erdoğan

Parlamenter sistemde Başbakanlık’ın kontrolünde bulunan örtülü ödenek, artık Cumhurbaşkanlığı tarafından idare edilecek. Gizli hizmet giderlerinin kullanım yeri, giderin kim tarafından yapılacağı, hesapların tutulma ve kapatılma yöntemi gibi ayrıntılar, Başbakan tarafından değil Cumhurbaşkanlığı’nca “gizli” olarak belirlenecek. Cumhurbaşkanlığı’nın örtülü ödenekte tek söz sahibi olmasına giden süreç uyum KHK’si veya Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri ile değil 2015 yılında çıkarılan torba yasa ile başladı. Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Yasası’nın örtülü ödeneği düzenleyen maddesinde 2015 yılında yapılan değişiklikle Cumhurbaşkanlığı, örtülü ödeneğe Başbakanlık ile birlikte ortak oldu. Erdoğan’ın Başbakanlık’tan sonra Cumhurbaşkanlığı’na da seçilmesinin ardından yapılan düzenleme ile örtülü ödeneğin Başbakanlık bütçesine konulacağına ilişkin düzenleme Cumhurbaşkanlığı ve Başbakanlık bütçelerine konulmasını sağlayacak şekilde değiştirildi. Buna göre Başbakan ile birlikte Cumhurbaşkanı’na bu ödenek; “kapalı istihbarat ve kapalı savunma hizmetleri, devletin milli güvenliği ve yüksek menfaatleri ile devlet itibarının gerekleri; siyasi, sosyal ve kültürel amaçlar ve olağanüstü hizmetlerle ilgili devlet ve hükümet icapları için kullanılmak üzere” ayırıldı. Düzenleme, “kapalı istihbarat ve savunma hizmetlerinin” Cumhurbaşkanı’nın anayasada tanımlanan görevleri arasında yer almadığı gerekçesiyle “Cumhurbaşkanı istihbaratçı mı, MİT’çi mi” sözleriyle eleştirilmişti.

Kat kat artırdı

Cumhurbaşkanlığı’nın ortak olması ile birlikte örtülü ödenek yıldan yıla katlandı. 2014’te 1 milyar 78 milyon TL olan örtülü ödenek toplamı, Cumhurbaşkanlığı’nın ortak olduğu 2015 yılında 1 milyar 773 milyon liraya çıktı. 2016 yılında 1 milyar 616 milyon lira örtülü ödenekten harcandı. 2017 yılında ise 1.9 milyar liralık harcama “örtüldü.” 2 Temmuz’daki uyum KHK’si ile örtülü ödenek düzenlemesi de yeni sisteme “uyduruldu.” Örtülü ödeneğin sadece Cumhurbaşkanlığı bütçesine konulması benimsendi. Ödeneğin kullanım yeri, giderin kimin tarafından yapılacağı, hesapların tutulma ve kapatılma yöntemi gibi teknik ayrıntıların da sadece Cumhurbaşkanı tarafından belirlenmesinin önü açıldı. Örtülü ödenekten ne kadar harcama yapıldığı, harcama yapıldıktan sonra açıklanıyor. Yasaya göre örtülü ödenek tutarının genel bütçeye konulan başlangıç ödeneğinin toplamının binde 5’ini geçmemesi gerekiyor.

Kimler harcayabiliyor?

Cumhurbaşkanlığı bütçesine konulacak “gizli hizmet gideri” adı altındaki örtülü ödenekten MİT, Emniyet Genel Müdürlüğü, İçişleri Bakanlığı, Milli Savunma Bakanlığı, Milli Güvenlik Kurulu ve Ticaret Bakanlığı da harcama yapabiliyor.