'Henüz Vakit Çok Erken...'

En başta sosyalbilim okuyan üniversiteli gençlere sesleniyorum: Jakobenlere karaçalanların maskesini indirin! Jakobenlerin, Kuvayı Milliyecilerin başkaldırı ruhunu yitirmeyin... Asla umutsuzluğa kapılmayın. Eleştirel aklın süzgecini kullanıp geleceği kuracak olan sizlersiniz.

En başta sosyalbilim okuyan üniversiteli gençlere sesleniyorum: Jakobenlere karaçalanların maskesini indirin! Jakobenlerin, Kuvayı Milliyecilerin başkaldırı ruhunu yitirmeyin... Asla umutsuzluğa kapılmayın. Eleştirel aklın süzgecini kullanıp geleceği kuracak olan sizlersiniz.

İtalya Başbakanı Berlusconi ateş püskürüyor: “O savcılar, o yargıçlar yok mu? Hepsi birer jakoben... Demokratik olarak seçilmiş bir başbakana karşı cadı avı yürütüyorlar.”

Recep Tayyip Erdoğan’a göre de “bağnazların, çapsızların, jakobenlerin en büyük kaygısı özgürlüklerin gelişmesidir... Darbe olunca alkış tutan, demokrasiye tahammül edemeyen totaliterlik özlemcisi jakobenlerdir”.

Mümtaz’er Türköne, İhsan Dağı, Ali Bulaç, Taha Akyol, Hasan Celal Güzel, Hadi Uluengin, Mustafa Karaalioğlu, Mehmet Metiner de “Jakobenlik” diyorlar, “demokrasiye tahammül edemeyen, tek tipçi, bürokratik, elitist, tepeden inmeci ceberrut bir zihniyettir”.

Ama acaba jakobenlik onların dediği gibi midir?

Darbeci değil, devrimci halk hareketi

Jakobenler Fransız devrimcileridir ve en baştan söyleyelim... Darbeci değil, devrimcidirler.

Jakobenlik dünya tarihinde yeni bir çağ açan 1789 Büyük Fransız Devrimi’nin en radikal evresidir. Jakobenler de devrimci halk hareketinin en köktenci kanadıdır. Jakobenliğin temeli Rönesans ve Reform hareketleridir; özgürlük, eşitlik, adalet ülkülerine dayalı Aydınlanma felsefesidir.

1789 Fransız İnsan ve Yurttaş Hakları Bildirisi dünyada bütün insanlığı kucaklayan ilk kapsamlı insan hakları bildirisidir. Buna göre; insanlar, haklar yönünden özgür, eşit doğar ve yaşarlar. Özgürlük, mülkiyet, güvenlik ve baskıya karşı direnme temel insan haklarıdır.

Egemenlik ulusundur. Hiçbir kuruluş ulustan kaynaklanmayan bir iktidarı kullanamaz.

Hiç kimse yasaların gösterdiği durumlar dışında suçlanamaz, tutuklanamaz. Suçlu olduğu kanıtlanıncaya kadar herkes masumdur.

Patenti Jakobenlere ait olan bu bildiri dünyada bir ilktir.

Jakobenlerin başını çektiği 1789 Fransız Devrimi krallığı devirdi; bölünmez, birleşik bir ulus yarattı; utanç verici köle sahipliğine son verdi. Derebeylik, doğuştan soyluluk (aristokrasi) tasfiye edildi... Demokratik bir cumhuriyet Jakobenlerin açtığı yoldan kuruldu.

Oysa 1688 İngiliz Devrimi krallığı kaldırma cesaretini gösteremedi; 1776 Amerikan Devrimi ise köle sahiplerine bile dokunamadı.

Dünya tarihinde ilk kez genel oy hakkı kabul edildi. Herkese eğitim hakkı jakobenler sayesinde tanındı. Bütün Fransa çapında sosyal güvenlik planı yürürlüğe girdi.

Daha önce nerede vardı?

Mutlak monarşi döneminde dünyanın neresinde halklar için bu hakların hangisi vardı?

Jakobenlerden önce kamu yaşamında yer alan ve medeni cesaret sahibi yurttaş kavramı yoktu.

Ancak birer cemaat olabilen ve kendilerinden mutlak itaat beklenen tebalar vardı.

Ne var ki jakobenlerin dayandığı sosyal tabakalar rakiplerinin direnişini kırabilecek ölçüde güçlü değildi. Ancak çok sonra anlaşıldı ki eşitlik olmadan özgürlük bir azınlığın ayrıcalığından başka bir şey değildir. Toplumsal eşitsizlik var olduğu sürece; büyük çoğunluk aç, yoksul ve eğitimsizken siyasal eşitlik sadece bir yanılsamadır.

Jakobenlik sürekli hareket halinde bir devrimci ruh, tükenmez bir enerji, dürüstlük, ilkellik, emekçilerin çıkarları için savaşım kararlılığı demektir. Kesinlikle tepeden inmecilik, komploculuk, çoğunluk üzerinde azınlığın diktatörlüğünü kurmak demek değildir.

Asıl dayatmacı, zalim, terörist ve ceberrut olanlar bağnaz papalık rejimiydi, despot krallardı.

Jakobenlerin devrimci terörü düşmanlarından öç almayı değil, baldırıçıplak yoksulların kendi haklarını almak için doğrudan şiddete başvurmasını caydırma amacı güdüyordu. Danton kalabalıkların kendiliğinden yayılan linç kültürünü, kısasa kısas anlayışını frenleme amacıyla “halk yapmak zorunda kalmasın diye biz dehşet salalım” diyordu. (Simon Schama, Citizens, 1989, s. 706-707)

Tarihte bir dönem ancak bir önceki dönemle, bir rejim bir önceki rejimle ya da çağdaşlarıyla kıyaslanırsa sağlıklı bir sonuca varılabilir. Günümüzün görme üstünlüğüne yaslanıp Jakobenler acımasızca yargılanabilir mi?

“Ben jakobenliğe karşıyım” demek, özünde cumhuriyete karşı krallığı, aristokratları, soylular zümresini, padişahlığı, saltanatı destekliyorum demektir.

Jakobenlere karaçalanların maskesini indirin!

Başta bizim büyük Anadolu ihtilalimiz olmak üzere, bütün devrimlerde birer jakoben damar vardır.

Jakoben henüz işçi sınıfının şekillenmediği dönemde başı çeken devrimci demokrattır...

Bizde özgürlük savaşçısı Namık Kemal’dir, Karl Marx’ın deyimiyle “anayasacı, püritan devrimci Mithat Paşa”dır... Aydınlanmacı Tevfik Fikret’tir, devrimci Mustafa Kemal’dir. 1960’larda gözünü budaktan sakınmayan bütün bir gençlik hareketidir.

Çin Başbakanı Çu En Lai Fransız Devrimi’nin anlam ve önemine ilişkin bir soruyu 1953 yılında şöyle yanıtlamıştı: “Henüz sağlıklı bir yanıt vermek için vakit çok erken.”

Kimse bugün gençlere ille jakobenlere öykünün demiyor. Ama jakobenliği karalamaya, küçük düşürmeye kalkışanlar, despotluğa karşı gençlerdeki uyanışı, devrimci direniş ruhunu kaynağında köreltmeye, bastırmaya, yok etmeye çalışıyorlar.

En başta sosyalbilim okuyan üniversiteli gençlere sesleniyorum: Jakobenlere karaçalanların maskesini indirin! İsyan duygusunu devrimci geçmişten alırken tarihten gerekli dersi çıkarmaya çalışın. Devrimci romantizmi, Jakobenlerin, Kuvayı Milliyecilerin başkaldırı ruhunu yitirmeyin... Asla umutsuzluğa kapılmayın.

Eleştirel aklın süzgecini kullanıp geleceği kuracak olan sizlersiniz.
         
 Cavlı Çulfaz Siyaset Bilimci