Her 10 saatte bir çalışan, iş kazasında ölüyor

TMMOB Makina Mühendisleri Odası Yönetim Kurulu Başkanı Ali Ekber Çakar yaptığı açıklamada, SGK verilerine göre 2008'de 72 bin 963 iş kazası ve 539 meslek hastalığı vakasının yaşandığını belirterek, 866 çalışanın yaşamını yitirdiğini, bin 694 çalışanın sakat kaldığını, 1 milyon 865 bin 295 gün geçici iş görmezlik oluştuğunu ifade etti.

İş kazalarının yüzde 16.5'inin birinci iş saatinde, yüzde 46'sının ilk üç saatte yaşandığını kaydeden Çakar, "Sigortalıların ilk bir ay içinde yaşadığı kazaların toplam kazalara oranı yüzde 8'dir. İş kazalarının yüzde 39'u bir ay ile bir yıl arası çalışanlarda gerçekleşti. Yeni işe giren her 100 kişiden 47'si ilk bir yıl içinde iş kazası yaşadı. Bu durumun temelinde iş sağlığı ve güvenliği önlemlerinin yetersizliği ve bu konuda eğitim almamış personele iş başı yaptırılması bulunmaktadır" dedi.
 

İş kazalarında fabrik metal ürünleri sektörü ilk sırada

İş kazalarının faaliyet gruplarına göre dağılımında fabrik metal ürünlerinin 6 bin 971 iş kazası ile birinci sırada bulunduğuna dikkat çeken Çakar, 5 bin 728 iş kazası ile kömür ve linyit çıkartılmasının ikinci, 4 bin 550 iş kazası ile bina dışı yapıların inşaatının üçüncü sırada yer aldığını ifade etti. En fazla ölüm yaşanan faaliyet grupları arasında 231 kişi ile bina dışı yapıların inşaatının birinci, 111 kişi ile kara ve boru hattı taşımacılığının ikinci ve 66 kişi ile özel inşaat faaliyetlerinin üçüncü sırada bulunduğunu kaydeden Çakar, 10 bin 95 kaza ile en fazla iş kazası yaşanan ilin İzmir olduğunu vurguladı. İzmir'i 8 bin 489 iş kazası ile İstanbul ve 7 bin 150 iş kazası ile Bursa'nın izlediğinin altını çizen Çakar, iş kazası sonucu bir daha çalışamayacak şekilde sürekli iş göremezlikte 340 kişi ile İstanbul birinci, nüfus ve sanayileşmede pek çok ilden sonra gelen Zonguldak'ın ise 211 kişi ile ikinci sıra yer aldığını belirtti.
 

İş kazası ve meslek hastalığı ölümlerinde İstanbul birinci

İş kazası ve meslek hastalığı sonucu ölümlerde İstanbul 139 ölümle birinci, 79 ölümle Ankara ikinci, 52 ölümle İzmir üçüncü sırada yer aldığını kaydeden Çakar, şöyle devam etti:
"İllere göre kadınların yaşadığı iş kazası sayılarında 547 kadınla İzmir önde gelmekte, onu 530 kadınla Bursa ve 459 kadınla İstanbul izlemektedir. Kadın istihdamının yaygın olduğu tekstil, dokuma ve gıda ürünleri imalatı gibi sektörlerde kadınların iş kazası sayısında artış göze çarpmaktadır. Kadınların en fazla iş kazası geçirdikleri faaliyet gruplarında 530 iş kazası ile tekstil ürünleri imalatı birinci, 320 iş kazası ile gıda ürünleri imalatı ikinci, 290 iş kazası ile giyim eşyaları imalatı üçüncü sıradadır. Bu üç gruptaki kazalar kadınların yaşadığı toplam iş kazalarının üçte birinden fazladır."
 

Her 7 dakikada bir iş kazası meydana geliyor

Ülke genelinde ise yaklaşık her 7 dakikada bir iş kazası meydana geldiğine dikkat çeken Çakar, her 10 saatte bir çalışanın yaşamını kaybettiğini, her 6 saatte bir çalışanın ise sakat kaldığını ifade etti. Çakar, iş kazalarının yüzde 34'ü işyerlerinin yüzde 87'sini oluşturan ve 9 ya da daha az çalışanı olan işyerlerinde, yüzde 60.5'inin de işyerlerinin yüzde 98.3'ünü oluşturan ve 50'den az işçi çalıştıran, İşyeri Sağlık ve Güvenlik Birimi ile işyeri hekimi, iş güvenliği mühendisi, işyeri hemşiresi veya sağlık memuru istihdam zorunluluğu bulunmayan işyerlerinde gerçekleştiğini kaydetti.
 

İş kazalarının ve meslek hastalıklarının maliyeti 38 milyar TL

İş kazaları nedeniyle yapılan dolaylı harcamalar, doğrudan harcamaların 4 ile 10 katı arasında gerçekleştiğini ifade eden Çakar, "Bu nedenle sosyal güvenlik sistemi maliyeti büyük meblağlara ulaşmaktadır. Gelişmekte olan ülkelerin iş kazaları ve meslek hastalıkları maliyetleri, GSYİH'lerinin yüzde 4'ü tutarındadır. Buna göre Türkiye'nin 2008 yılı iş kazaları ve meslek hastalıklarının toplam maliyeti 38 milyar TL'dir" dedi.
 

Çözüm öneriler

0Çakar, iş sağlığı güvenliğinin sağlanması için şu önerilerde bulundu:

-İşverenlerin çıkarları doğrultusunda esnek/kuralsız çalışmayı, işçileri başka işverenlere kiralamayı, taşeronlaştırmayı yasal kılan; kıdem tazminatları, fazla mesai ücretleri ve sendikal hak ve yetkileri budayan 4857 sayılı İş Yasası yerine bütün tarafların katılımı ile demokratik, iş güvencesi ve iş güvenliğinin birbirini tamamladığı, tüm çalışanlar için insana yakışır norm ve standartta yeni bir iş yasası hazırlanmalı, mevzuat uluslararası normlar dikkate alarak yenilenmelidir.

-Bu kapsamda "İş Sağlığı ve Güvenliği Kanun Tasarısı Taslağı", Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği, Türk Tabipleri Birliği, Türkiye Barolar Birliği, sendikalar ve üniversitelerin görüşleri alınarak yeniden düzenlenmeli; İSG ile ilgili ulusal politika oluşumu ve kararlarında bu kuruluşların katılımı sağlanmalı; işbirliği, koordinasyon ve danışma hizmetlerinin sağlanması için bir mekanizma oluşturulmalıdır.

-50'den az işçi çalıştıran işyerlerinde 'İş Sağlığı ve Güvenliği Birimleri'nin kurulması yasalarla güvence altına alınmalı; İSG bütün sektör, işyeri ve çalışanları kapsamalıdır.

-İş Güvenliği Mühendisliği kavramı, yeni bir yönetmelikle yeniden tanımlanmalı, 50'den fazla işçi çalıştıran sanayi işletmelerinde "tam zamanlı" İş Güvenliği Mühendisi çalıştırılması zorunlu hale getirilmeli; TMMOB'ye bağlı ilgili Odalar etkin denetim işlevi üstlenmelidir. İş Güvenliği Mühendisleri ücret yönünden işverene bağlı olmamalı, ücret çizelgeleri Bakanlık ve TMMOB'ye bağlı ilgili meslek odalarıyla birlikte belirlenmelidir. İş güvenliği mühendisi, işyeri hekimi, işyeri sağlık memuru ve hemşirelerin mesleki bağımsızlıkları sağlanmalıdır.

-Orta öğretimden başlanarak eğitim ve öğretim müfredatı, İSG'yi de içerecek şekilde yeniden düzenlenmeli, bütün okullarda İSG eğitimi yapılmalı, üniversitelerin ilgili fakültelerinde İSG kürsüleri kurulmalıdır.

-Meslek hastalıklarına ilişkin çalışmalar geliştirilmeli, meslek hastalıkları hastaneleri işlevine uygun olarak yapılandırılarak yaygınlaştırılmalıdır. meslek hastalıklarıyla ilgili kamusal bir eylem planı uygulanmalıdır.