Hükümet nasıl kurulacak?

Yeni hükümetin kuruluş süreci, Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın önümüzdeki dönem planları, “teammüller”e ne ölçüde uyacağı ve “anayasal çerçeveye” ne ölçüde çekileceği konusunda da ipuçları verecek.

Türkiye’de en son koalisyon hükümeti olan DSP-MHP-ANAP hükümetinin üzerinden 13 yıl geçti. AKP’nin tek parti hükümetleri döneminde hükümet kuruluş süreçleri hızlı bir rutin içinde yürürken, bu kez birçok soru işareti var. 63. hükümetin kuruluş süreciyle ilgili sorular ve yanıtları özetle şöyle:

* Süreç ne zaman başlar?

YSK’nin kesin seçim sonuçlarını ilanını takip eden beşinci gün 15.00’te TBMM Genel Kurulu toplanacak. “En yaşlı üye” olarak 76 yaşındaki CHP Antalya Milletvekili Deniz Baykal geçici başkanlık görevini üstlenecek. Geçici başkanlık divanı oluştuktan sonra milletvekilleri ant içecek. YSK’nin 18 ya da 19 Haziran günü kesin sonuçları açıklaması bekleniyor. Bu durumda 23 ya da 24 Haziran günü TBMM toplanacak ve milletvekilleri yemin edecek. YSK sonuçları daha önce açıklarsa, takvim de değişecek.

* Görev Davutoğlu’na mı verilecek?

Teammüllere göre Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın hükümeti kurma görevini en çok oy alan partinin liderine vermesi bekleniyor. Ancak bu, anayasal zorunluluk değil. Erdoğan, yemin töreninden sonra yeni hükümeti kurma görevini “TBMM üyeleri arasından” uygun gördüğü herhangi birine verebilir. Görev verilecek kişi için tek koşul, “milletvekili” olması. Hükümeti kurma görevi alan milletvekili, 276 milletvekilinin desteğini alan bir hükümet kurup, Bakanlar Kurulu listesini Cumhurbaşkanı’na sunacak. Cumhurbaşkanı atarsa hükümet kurulmuş olacak.

* Güvenoyu için 276 şart mı?

Değil. Güvenoyu için değil, hükümeti düşürmek için 276 “güvensizlik oyu” gerekiyor. Güvenoyu için oylamaya katılanların yarısından bir fazlasının oyu yeterli. (Toplantı (184) ve karar yeter sayısının (139) bulunması koşuluyla) Kurulacak koalisyon ya da azınlık hükümetine “güvensizlik oyu” verilmeyerek “dışarıdan” destek sağlanabilir. Ancak, böyle bir hükümet sürekli “düşürülme riski” altında olur.

* Hükümet kaç günde kurulabilir?

Hükümetin kuruluş süresi koalisyon pazarlıklarına bağlı. Yeni kabinenin oluşturulması ve Cumhurbaşkanı’nın atamasından sora Bakanlar Kurulu listesi TBMM’ye sunulacak. Bakanlar Kurulu’nun programı, kuruluşundan başlayarak en geç bir hafta içinde TBMM’de okunacak. Hükümet programının okunmasının üzerinden iki tam gün geçtikten sonra program üzerinde görüşmeler yapılacak ve görüşmelerin bitiminden bir tam gün geçtikten sonra da güvenoylaması yapılacak. Kabinenin Meclis’e sunulmasından sonraki süreç en fazla 10 günde tamamlanıyor

Erdoğan erken seçim kararı alabilir mi?

Anayasanın 116. maddesine göre, hükümetin güvenoyu alamaması ya da güvensizlik oyuyla düşürülmesi durumunda 45 gün içinde yeni hükümet kurulamazsa Cumhurbaşkanı “Türkiye Büyük Millet Meclisi başkanına danışarak seçimlerin yenilenmesine karar verebilir”.