İki kutup da 'dışlanıyoruz' diyor

Boğaziçi Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Hakan Yılmaz ve ekibinin yaptığı “Çözüm Süreci: Kim Ne İstiyor?” başlıklı araştırmaya göre, halkın yüzde 57’sinin çözüm sürecini desteklediği ortaya çıktı.

Kürtlerin yaklaşık yüzde 20-30’unun hayatın çeşitli alanlarında ayrımcı davranışlara maruz kaldığı belirtilen araştırmada, ayrımcılıktan en yüksek şikâyeti olan ikinci grubun ise yüzde 10-20 ile Atatürkçü-laik kesimin geldiği görüldü. Çözüm sürecinin sorunları bitireceğine ilişkin beklenti ise Kürtlerde yüzde 61 iken, Türkiye genelinde yüzde 47 olarak belirtildi.

Açık Toplum Vakfı ve Boğaziçi Üniversitesi’nin desteğiyle Boğaziçi Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Uluslararası İlişkiler Bölümü’nden Prof. Yılmaz’ın yönetiminde, Doç. Dr. Emre Erdoğan, Güçlü Atılgan, Merve İnce ve Murat Can tarafından yürütülen araştırmanın saha çalışması 2014 Nisan-Temmuz aylarında, Türkiye çapında 2 bin 300 kişiyle görüşülerek gerçekleştirildi.

100 kişi ile görüşüldü, Kürt yurttaşların eğilimlerinin daha iyi anlaşılabilmesi için örneklem içerisindeki ağırlıkları arttırıldı. Araştırmada, Türk ve Kürt kimliklerinin nasıl belirlendiği, ayrımcılık ve ayrıcalık algılamaları, Kürt sorununun toplumsal-siyasi nedenlerine ve sorunun nasıl çözüleceğine ilişkin düşünceler, Türkiye’nin önemli gündem konularından biri olan çözüm sürecine dair beklentiler ölçüldü. Araştırmaya katılanların yüzde 30’u bir etnik dil ve kültürü olduğunu beyan etti ve bu grubun da yaklaşık yarısı, yani Türkiye nüfusunun yaklaşık yüzde 16’sına işaret eden kesimi, etnik dil ve kültürünün Türk dil ve kültürüne göre ön planda yer aldığını kaydetti. Görüşülen kişiler arasında Kürtçenin anadili olduğunu söyleyenlerin oranı da yüzde 15 çıktı.

Çözüm sürecine destek

Kendini Kürt olarak tanımlayanların çözüm sürecine desteği yüzde 83 olurken, BDP’ye oy verenlerde bu oran yüzde 91’e ulaştı. Katılımcılara hastane, üniversite, devlet kurumu, lüks mağaza, iş başvurusu gibi alanlarda kimlikleri nedeniyle ayrımcılık görüp görmedikleri soruldu.

Kürtlerin yaklaşık yüzde 20-30’u, hayatın çeşitli alanlarında ayrımcı davranışlara maruz kaldıklarını dile getirdi. Ayrımcılıktan en yüksek şikâyeti olan ikinci grup ise yüzde 10-20 ile Atatürkçü-laik kesim olurken, grup aidiyetini “dindar-muhafazakâr ve Türk” olarak seçenler yüzde 0-10 oranı ile ayrımcı muamele gördüklerini ifade ederek, en az şikâyetçi kesim olarak araştırmadaki yerini aldı.

Kürt değil, terör sorunu

Kürt sorununun nasıl çözüleceğine ilişkin seçeneklerin başında “Kürt sorunu yoktur, terör sorunu vardır; çözüm de terörle mücadeledir” görüşü destek gördü. Türkiye nüfusunun yüzde 30’unun, Kürtlerin de yüzde 20’sinin kendisine yakın gördüğü bu seçeneğin hemen ardından, ülke genelinde yüzde 23’lük bir kesimin desteklediği “ekonomik kalkınma çözümdür” görüşü geldi. Üçüncü sırada ise “bağımsızlık, özerklik, federasyon” talep eden, Türkiye genelinde yüzde 22’lik grup görüldü. Kürtler arasında ayrışmacı-ayrılıkçı pozisyonu destekleyenlerin oranı yaklaşık yüzde 30 olarak belirlendi. En az destek bulan çözüm yolu ise yüzde 13’lük oranla “kültürel hakların yasalarca tanınması” oldu.

Hayal kırıklığı yaşanabilir

Araştırmanın sonuçlarını değerlendiren Prof. Yılmaz, “Her ne kadar çözüm sürecinin başarılı sonuç vereceğine ilişkin umutlar sürece destek oranının bir hayli altında olsa da özellikle Kürt nüfusun bu çabaya büyük bir duygusal ve siyasi yatırım yaptığı görülmektedir. Süreç başarısız sonuçlanırsa bu nüfusun çok büyük hayal kırıklığı yaşaması, umutsuzluğa kapılması ve ayrılıkçılık gibi çok daha radikal seçeneklere meyletmesi mümkündür” dedi.