İlk yardımda doğru bilinen yanlışlar

İlk yardımın doğru uygulanmasının önemine yönelik farkındalık yaratılması amacıyla her yıl Eylül ayının 2. Cumartesi, Dünya İlk Yardım Günü olarak kutlanıyor.

Bir özel hastenin Mobil Operasyon Direktörü olan Dr. Behiç Berk Kuğu “İlk yardımın; yaşanabilecek tüm hastalık veya yaralanma durumlarında, sağlık görevlilerinin veya ilk yardım eğitimi alanların tıbbi yardımı sağlanıncaya kadar, hayatın kurtarılması ya da durumun daha kötüye gitmesini önlemek amacıyla olay yerinde, mevcut araç ve gereçlerle yapılan ilaçsız uygulamalar olduğu unutulmamalıdır” diyor.

Dr. Behiç Berk Kuğu, bu yıl 12 Eylül Cumartesi gününe denk gelen Dünya İlk Yardım Günü kapsamında yaptığı açıklamada, ilk yardımda doğru bilinen 10 yanlışı anlatarak, önemli uyarılarda bulundu:

“Nasılsa birisi ambulans çağırmıştır”: YANLIŞ!

DOĞRUSU: Özellikle kaza mahallinin kalabalık olması durumunda çoğunlukla olay yerinde birinin ambulansa haber verdiği düşünülüyor ve herkes ‘nasılsa başkası çoktan aramıştır’ düşüncesiyle kazazedeye yardım etmeye odaklanıyor. Oysa ambulans aranmamış olabiliyor! Bu nedenle acil servisin arandığından emin olun, siz arıyorsanız mutlaka olayı sakin bir şekilde kısaca anlatıp, ne zaman ve nerede olduğu, ne kadar kişinin etkilendiği vb bilgileri anlaşılır şekilde bildirin.

Sara krizlerinde soğan koklatılması: YANLIŞ!

DOĞRUSU: Epilepsi (Sara) krizlerinde kriz geçiren kişinin ağzının açılmaya çalışılması veya ayılsın diye soğan gibi keskin kokular koklatılması, ellerinin açılmaya çalışılması da en yaygın yanlışlar arasında yer alıyor. Bu tür davranışlardan kaçınmak gerekiyor. Bunlar yerine, kişinin kendisine zarar vermesini en aza indirecek şekilde baş bölgesi güvende tutularak, kasılmalarının geçmesi beklenmeli ve zaman kaybetmeden ambulans çağırılmalı.

Yanık ve güneş yanığında yoğurt, salça, diş macunu sürülmesi: YANLIŞ!

DOĞRUSU: Güneş yanığı genellikle birinci derece yanık olgusu olarak karşımıza çıkıyor. Bu gibi durumlarda yanık olgularında yanan bölgeyi serinletmek gerekiyor. Yanan bölgeyi serinletmek için halk arasında yaygın şekilde uygulanan yoğurt, salça, diş macunu gibi maddeler ise enfeksiyona yol açabiliyor. Bu nedenle, bu tür maddeler sürmek yerine, yanan bölgeyi akan musluk suyunun altında en az 15 dakika tutun. İkinci ve üçüncü derece yanık durumlarında yanan bölgede oluşan su kabarcıklarını kesinlikle patlatmayın ve hastaneye başvurun.

Böcek-yılan sokmalarında kanın emilmesi: YANLIŞ!

DOĞRUSU: Böcek, yılan sokmalarında sokulan bölgenin kesilerek kanatılması, kanın emilerek tükürülmesi faydalı olmadığı gibi, uygulamayı yapan kişiye de enfeksiyon bulaşmasına yol açabiliyor. Bunun yerine; o bölge su ve sabun ile temizlenmeli, soğuk uygulama yapılmalı, kalp seviyesinin altına alınmalı ve ısırılan bölgeye sıkı bir bandaj uygulanarak hastaneye başvurulmalı.

Baş- çene pozisyonu verilmemesi: YANLIŞ!

DOĞRUSU: Solunum sıkıntısı, baygınlık hali ve bilinç kaybı oluşan durumlarda hastaların ağız boşluğu kontrol edilmeli, ağız içinde yabancı cisim var ise çıkarılmalı ve kişiye baş-çene pozisyonu verilmelidir. Baş-çene pozisyonu; bir elimizi hastanın alnına bastırırken diğer elimizin iki parmağı ile çeneyi alttan iterek verilen bir pozisyondur. Dilin geriye kaçarak solunum yolunu tıkamasını engellemektedir. Fakat genellikle bilinçsiz ilk yardım uygulamalarında hasta daha rahat olacak düşüncesiyle alttan yastık veya herhangi bir yükselti ile yükseltip solunum yolunun kapanmasına varan durumlara yol açılabiliyor.

Bayılanı ayıltmak için tokat atılması: YANLIŞ!

DOĞRUSU: Bayılma durumlarında kişiye tokat atılması, yüzüne su serpilmesi, hiç pozisyon verilmeden sadece sırt üstü yatırılması en sık yapılan yanlışlar arasında yer alıyor. Oysa bayılan kişiler için bilinç kontrolü yapılmasının ardından, ayaklar en az 30 cm kadar havaya kaldırılmalı ve hasta başı yan olacak şekilde bekletilmeli. Gerektiği durumda ambulans çağrılmalı.

Batan cisimlerin çıkarılmaya çalışılması: YANLIŞ!

DOĞRUSU: Özellikle göze veya vücuda saplanan yabancı cisimlerin kontrolsüz şekilde çıkarılması çok riskli bir durum. Bu gibi durumlarda batan yabancı cisimler kesinlikle yerinden oynatılmamalı ve hemen ambulans çağrılmalı. Yabancı cisimlerin hastane ortamında çıkartılması sağlanmalı. Aksi takdirde kalıcı sakatlıklara hatta ölüme yol açılabilir.

Donmada kar veya buz ile ovma: YANLIŞ!

DOĞRUSU: Donmalarda veya soğuk yanıklarında donan bölgenin kar veya buz ile ovulması donan bölgedeki dolaşımı olumsuz etkileyeceği için son derece yanlış! Donma durumlarında soğuktan etkilenen kişiyi oda sıcaklığında bir yere alıp, üzerindeki giysiler ıslanmış ise çıkarıp kuru giysiler giydirmek, ılık içecekler vermek gerekiyor. Donan bölgede bül (su toplamaları) oluşumu söz konusu ise oluşumları kesinlikle patlatmayın, kişinin hastaneye naklini sağlayın.

Zehirlenmelerde kusmaya zorlamak: YANLIŞ!

DOĞRUSU: Özellikle kimyasal madde zehirlenmelerinde kusturmaya zorlamak kişiyi tekrar kimyasal maddeye maruz bırakacağı için yemek veya soluk borusuna zarar verebiliyor. Bu gibi durumlarda kişinin asla kusturulmaması, kusmaya zorlanmaması gerekiyor. Gıda zehirlenmesi gibi durumlarda; zehirlenmeye neden olan madde veya yiyecek sorgulanmalı, kusturmanın güvenli olduğundan emin olunmalı. Gerekirse ambulans çağırmalı, 114 Zehir Danışma Hattını arayarak bilgi almalısınız.

Trafik kazasında sıkışan kişiyi çıkarmaya çalışmak: YANLIŞ!

DOĞRUSU: Özellikle trafik kazasında araç içerisinde sıkışanların olması durumunda, çevredeki kişiler tarafından profesyonel ekipler beklenmeden yaralının karga tulumba araç içinden çıkarılmasına çok rastlanır. Oysa bu tür müdahaleler omurilik hasarına yol açarak, kalıcı sakatlıklara bile neden olabilir. Bu nedenle profesyonel ekiplerin (ambulans-itfaiye) beklenmesi gerekmektedir. Araç dışı kaza durumlarında da hasta yaralının minimal hareket etmesi ve mümkün ise hareket ettirilmemesi gerekir. Yine bu gibi durumlarda profesyonel ekipler gelmeden yaralının karga tulumba bir şekilde başka yere taşınması da omurilik hasarına yol açan bir durumdur. Kaza durumlarında ortam güvenliğinin sağlanarak ek kazaların önüne geçilmesi ve 5-7 dakika aralıklar ile bilinç ve nefes kontrolü yapmak yeterli olacaktır.