İnönü ve Karabekir'in günlükleri

Genelkurmay Başkanlığı'nın bu hafta başında 62. ölüm yıldönümü dolayısıyla andığı Kurtuluş Savaşı'nın büyük komutanlarından Kazım Karabekir'in "Günlükler"i ilginç yeni ayrıntıları da ortaya çıkardı. Yapı Kredi Yayınları(YKY) tarafından Kasım 2009'da iki cilt halinde yayımlanan Kazım Karabekir'in "Günlükler"i, İstiklal Savaşı'nın iki önemli komutanı İsmet İnönü ile Kazım Karabekir Paşa'nın, 1919'un tarihi ortamında aralarında güçlü bir dostluk bağı olduğuna işaret ediyor.

Her iki komutan da tuttukları günlüklere karşılıklı olarak 1919 yılının ilk günü için aynı notu düşerken Kazım Karabekir'in defterinde: "1 Ocak 1919 Çarşamba. Evden çıkmadım. İsmet geldi. Hava güzel, latif. İstanbul'dayım" cümleleri yer alıyor. İsmet İnönü'nün 2001 yılında YKY tarafından yayınlanan (Defterler 1913-1973, s5.Yapı Kredi Yayınları) günlüklerinde ise "Kazım beni 1919 senesinde her gün hatırlayacak. İsmet" diye yazıyor. Ve bu not aynı şekilde Kazım Karabekir'in de günlüklerinde yer alıyor. Her iki kitap da yakın dönem Türk tarihine ışık tutması yönüyle tarihçiler ve araştırmacılar için zengin bir bilgi kaynağı olarak değerlendiriliyor.
 

Günlükler 3 yılda hazırlandı

Yapı Kredi Yayınları, bir ilki gerçekleştirerek Kâzım Karabekir Paşa'nın 1906-1948 yılları arasında tuttuğu, yakın tarihimize ışık tutan "Günlükler"ini Kasım 2009'da iki cilt halinde yayımladı. Yakın tarih açısından büyük önem taşıyan bu büyük eserin transkripsiyonu, Budak Kayabek ve 6 arkadaşından oluşan bir ekibin 3 yıl süren titiz çalışmasıyla tamamlandı ve kitap Yücel Demirel tarafından yayına hazırladı. Özellikle tarihçiler ve araştırmacılar için çok değerli bir bilgi kaynağı olarak görülen Kazım Karabekir'in Günlükler'inin satış grafiğinin yüksek olduğu belirtildi. Yapı Kredi Yayınları, daha önce İsmet İnönü, Mareşal Fevzi Çakmak, Celal Bayar ve Nihat Erim'in değişik dönemlere ait günlüklerini yayımlamıştı. İsmet İnönü'nün bin 271 sayfadan oluşan defterleri Aralık 2001'de ilk baskısını yaptı. YKY, bu değerli çalışmanın kitap olarak hala piyasada satıldığını açıkladı.

Celal Bayar ve Fevzi Çakmak'ın baskıları ise şu anda piyasada bulunmuyor ancak, YKY'nin bu kitapları da yeniden basmayı planladığı kaydedildi.
 

42 yılda 6 bin 898 gün için not tuttu

Kâzım Karabekir, döneminin diğer devlet adamları ve silah arkadaşları gibi düzenli bir şekilde günlük tuttu. Bir kitap yapma amacı olmaksızın düzenli şekilde tuttuğu bu notlardan diğer kitaplarını yazarken faydalandı. Karabekir, 42 yılı kapsayan bu döneme ait tam 6 bin 898 gün boyunca günlüklerine not düştü. En fazla günlük ise 2. Dünya Savaşı günlerine ait.

Kâzım Karabekir'in günlükleri, 1906 yılından başlıyor ve 1948'de ölümüne kadar devam ediyor. Günlükler, Kâzım Karabekir Müzesi'nde saklanan 35 parça küçük deftere yazılmış. 1908, 1912, 1915, 1928, 1929, 1930, 1933, 1934, 1935, 1936, 1937, 1946 yılına ait defterler ise arşivde bulunmuyordu. Bu yıllardan 1908'e ait defterin olmadığını Kâzım Karabekir, 1909'a ait defterde de belirtiyor. Diğer defterlerin olup olmadığı hakkında bir kayıt da bulunmuyor.

"Günlükler"in tutulduğu defterler yıllarca Karabekir'in kızları tarafından muhafaza edildi. Kâzım Karabekir Paşa Müzesi kurulduğunda ise diğer tüm belgelerle birlikte bu defterler de müzeye taşındı. Defterlerin bir kısmının bu dönemlerde kaybolmuş olabileceği düşünülüyor. Ancak bu kayıp defterlerin de günün birinde ortaya çıkması gibi bir sürprizin de her zaman olabileceği belirtiliyor.



İsmet İnönü'nün defterleri

Yapı Kredi Yayınları, geçen yıllarda da benzer şekilde Cumhuriyet tarihinin önemli isimlerinden İsmet İnönü, Fevzi Çakmak, Celal Bayar ve Nihat Erim'in günlüklerini de ilk kez yayımlayarak, tarih yazımına önemli bir katkıda bulundu. Bunların başında İsmet İnönü'nün Defterler(1919-1973) isimli iki ciltlik kitabı geliyor. Defterler (1919-1973) / İsmet İnönü başlığıyla yayımlanan iki ciltlik kitap, Türkiye'nin yetiştirdiği en büyük devlet adamlarından birinin en "mahrem" sayılabilecek yazılarını ortaya çıkardı. Siyasal tarihimizin kilometre taşlarının birinci elden anlatımını içeren bu iki cilt, siyasetçi İsmet İnönü'nün insani yanlarını da ortaya koyuyor.