İş cinayetleri graffitilerde

Fatih Acun, Ahmet Keskin, Abdurrahman Demir, Barış Kıyak, Seyfettin Topal, Sevdin Özen, Hakim Alican, Bayram Ege Pehlivan, Çetin Coşkun, İsa Topal, Ahmet Yağal. Bir hatırlatma olan bu isimler Esenyurt’ta 11 Mart 2012 tarihinde bir alışveriş merkezi inşaatında çıkan yangında hayatını kaybeden 11 işçiye ait. Son yapılan duruşmada, hayatını kaybeden bu işçiler bilirkişi raporunda tali kusurlu olarak yer almıştı.

Türkiye’de neredeyse her gün yaşanan ölümlü iş kazalarında 2000 yılından beri neredeyse 15 bin insan hayatını kaybetti. Bu “rakamın” içerisinde tersanelerde can verenler de var, karbonmonoksitle “güzelce” hayatını kaybeden de...

Geçen günlerde Pera Müzesi’nde 5 Ekim’e
kadar izlenebilecek “Duvarların Dili Graffiti
/ Sokak Sanatı” sergisi açıldı.

3. kattan itibaren sergiyi gezerken harika, hepsi birbirinden yaratıcı işlerin arasında 4. kata geldiğinizde aklınızdaki haber başlıklarını hatırlayacağınız işlerle karşılaşacaksınız. Duvarda boydan boya Esenyurt’taki yangında hayatını kaybedenlerin yakınlarının protestosunun da olduğu bir kolaj çalışması... Duvarın yanlarında ise yangında hayatını kaybedenlerin çerçeveler içindeki resimleri.

ABD’li graffitici Gaia, müzedeki üç duvara yaptığı graffitilerde ve Ortaköy’deki bir binanın duvarına yaptığı çalışmada, Türkiye’deki “iş cinayetleri”ni kendisine konu edinmiş. Aynı koridordaki aynı sanatçının çalışmalarında ise reclaimistanbul. com’un imzasını taşıyan “Kan Mimarisi” başlıklı ve iscinayetleriniunutma. org’un imzasını taşıyan “Kalkınmanın İnsani Maliyeti” başlıklı Türkiye’deki iş cinayetleriyle ilgili bilgilendirmeler yer alıyor.

Finansçı bir ailenin çocuğu olan Gaia 25 yaşında. 2007’den beri sokaklarda graffiti yapan sanatçı çeşitli sergilerde de yer almış. Neredeyse tamamıyla boya kaplı ayakkabılarıyla yaptığı işten çok memnun görünüyor. Kendisini “amatör araştırmacı, sosyolog gibi bir şey” diye tanımlayan Gaia, “boyamayı” kullandığı dil olarak tarif ediyor. Çalışmalarında mekânı yeniden kurguladığını belirten Gaia, “Aslında mekâna cevap veriyorum ve mekânı yeniden yaratıyorum” diyor. İstanbul’daki bu sergi kapsamında kendisiyle iletişime geçildiğinde İstanbul’a özgü bir çalışma yapmak istemiş. Daha sonra araştırmaları, Yaşar Adanalı Adnan’la kesişmiş. “Hayatını kaybeden işçilerin yakınlarıyla çalışmış mimar Yaşar Adanalı Adnan’la görüştüm. Çalışmaları yoğun olduğu için bana web sayfasından birkaç tane metin seçip gönderdi. Dolayısıyla reclaim.com’daki metinlerden belirli konularla ilgili formüller ürettim.” Türkiye’deki “iş cinayetleri” üzerine araştırmasını genişleten Gaia, bu internet sitesinin bir dönüm noktası olduğunu söylüyor. “Çalışmamda da öyle oldu.”

Çalışmasıyla ilgili hayatını kaybedenlerin aileleriyle de görüşen Gaia, “Boşluklar, anlam çıkaramayacağım yerler olacaktı. Bu gibi işbirliğine dayalı bir projede onlara ne tür problemleri olduklarını, yaşadıkları acıları, sorunları ifade etmelerini rica ettiğim için ben de onların verdiği malzemeye göre çalışma ortaya koydum.” Konunun hassas olduğunu söyleyen sanatçı, “Birlikte yapıyor olmamız bir anlamda onlarla empati kurma, işbirliği için gerekliydi. Onları da suiistimal etmemeliydim. Dolayısıyla onların işbirliğiyle, görüşleriyle yapmak daha doğruydu.”

Yakın bir zamanda bu duvarlar tekrar boyanacak ve müze başka işlere ev sahipliği yapacak. Aynı hafızalarımızdaki iş cinayetlerinin yerine yeni haberleri koyduğumuz gibi. Bu iş cinayetlerinin tekrarının olmaması için yapılacakları düşünmek için bu oda iyi bir fırsat. Bir küçük hatırlatma da müze yönetimine: Bu odada küçük bir de oturma düzeni olursa bir sonraki iş kazasının olmaması için gerekenleri düşünmeye  iyi bir fırsat olabilir.