Kendi ölüm yolculuğuna çıkan yazar: Nikolay Gogol

Görsel: Vikipedi

Rus edebiyatının en önemli ve en güçlü isimlerinden, Ukrayna asıllı Rus roman ve oyun yazarı Nikolay Gogol, 169 yıl önce bugün, 4 Mart 1852’de yaşamını yitirdi. Toplumun eksik yanlarını mizahi boyuta taşıyarak insanları hem güldüren hem de onlara ders veren Gogol, en çok da Palto, Bir Delinin Hatıra Defteri ve Ölü Canlar eserleriyle tanındı. Rus filozof Çernişevski, Gogol’u “kendimizde bilinç uyandıran yazar” olarak tanımlıyordu.

NİKOLAY GOGOL KİMDİR?

Gogol orta hâlli toprak sahibi bir ailenin çocuğu olarak Ukrayna’da Soroçinski köyünde dünyaya geldi. Çocukluğu köy hayatı ile ve yoğun Kazak kültürü etkisinde geçen Gogol, gençlik yıllarında şiir ve edebiyata ilgi duydu. 1828'de Petersburg’a gitti. Orada memur olmayı istedi fakat işler umduğu gibi gitmedi. Gogol, Petersburg’dan Almanya’ya gitti ancak orada da parası bitene kadar kalabildi. Tekrar Petersburg’a dönüp iş arayan Gogol bu sefer çok düşük bir maaşla da olsa devlet memuru olarak çalışmaya başladı. Bu görevden de bir sene sonra ayrıldı.

ESERLERİNDE KAZAK KÜLTÜRÜNÜ İŞLEDİ

Gogol, 1836’da Puşkin’in çıkardığı Sovremennik adlı dergide, yergili öykülerinin en neşelilerinden biri olan Araba’yı ve eğlenceli ve iğneleyici bir üslûpla yazılmış gerçeküstücü öyküsü Burun’u yayınladı. Gogol 1831 ve 1832 yıllarında yazdığı bu hikâyeleri, Dilanka Yakınlarındaki Çiftlikte Akşam Toplantıları adlı kitapta topladı. Bu öyküler Rus edebiyat dünyasında Gogol’ün bir anda parlamasına yol açtı. 1835 yılında Mirgorod ve Arabeski adlı eserlerini de yayımladı. Bu kitaplarında da halk hikâyeleri, özellikle Kazak geçmişini işledi.

Eski Zaman Beyleri ve Arabeski yergi kitaplarının ilkleridir. Arabeski kitabındaki hikâyelerinden biri olan Bir Delinin Hatıra Defteri bir memurun rutin hayatını ve işi yüzünden nasıl sıkıldığını anlatır. Hikayenin sonunda memur akıl hastanesine yatırılır. Portre adlı eseri ise dünyanın kötülüklerden kurtulamayacağı vurgusu ile sonlanır.

PUŞKİN’İN ÖLÜM HABERİ GOGOL İÇİN YIKIM OLDU

Büyük komedisi Müfettiş adlı eseri ile bürokrasiyi alay derecesinde yeren Gogol, eserinin sahnelenmesi ile tüm şimşekleri üzerine çekti. Tepkiler yüzünden Rusya’dan ayrılmak zorunda kaldı. Roma’da Puşkin’in tavsiyesi ile en büyük eseri olan Ölü Canlar’ı yazarken Puşkin’in öldüğü haberini aldı. Bu haber, o zamana kadar Puşkin’i dikkate almadan hiçbir şey yazmayan Gogol için bu haber bir yıkım olmuştu. Puşkin’in ölümünün yıkıcı etkisine karşın 1842 yılında iki önemli eseri olan Ölü Canlar’ın 1. cildi ve uzun hikâyesi Palto’yu bitirdi ve yayınladı. Ölü Canlar dönemin Rusya’sının çürümüşlüğünü gerçekçi bir biçimde gözler önüne serdi. Ancak Gogol, soylu kesimin tepkisini tekrar üzerine çekti. Dönem aydınlar üzerinde büyük baskıların uygulandığı karanlık I.Nikola dönemiydi. Gogol düzen savunucuları tarafından Rus insanını aşağılamakla onun kötü yönlerini göstermekle, halkına ihanetle suçlandı. Maruz kaldığı bu suçlamalar yazarın ruhsal sağlığına da ciddi zararlar verdi.

ÖLÜMÜ

1848’de kutsal toprakları ziyaret etmek için Filistin'e gitti. Moskova’ya geri dönen Gogol, orada Matvey Konstantinovski adlı gerici bir rahibin etkisi ile 1852 yılında Ölü Canlar romanının ikinci bölümünün el yazmalarını yakarak imha etti. Bu davranışından 10 gün sonra 42 yaşında Moskova’da hayatını kaybetti.

Gogol’un tamamlayamadığı sadece taslaklarını kaleme aldığı Dördüncü Dereceden St. Vladimir Nişanı adlı oyunu ölümünden sonra tamamlandı.

ESERLERİ

İki Soylu Kişinin Öyküsü

Masallar

Müfettiş

Palto

Ölü Canlar

Burun

Bir Delinin Hatıra Defteri

Portre

Eski Zaman Beyleri

Taras Bulba

Fayton

Kumarcılar

Dava

Evlenme

Petersburg Hikayeleri

Dikanka Yakınlarındaki Bir Çiftlikte Akşam Toplantıları