KEY ödemelerinde yine sorun çıktı

KEY hesaplarının tasfiyesine ilişkin 2009 yılında çıkarılan son kanun çerçevesinde Tasfiye Halindeki Emlak Bankası KEY Birimi tarafından hazırlanan son liste, Haziran ayı başında Emlak Konut Gayrimenkul Yatırım Ortaklığı'na (EKGYO) gönderildi. Ancak, hak sahiplerinden büyük bir kısmının T.C kimlik numaraları ve sigorta sicil numaralarının olmadığı veya sicil numaralarının aynı olduğu tespit edildi. Bunun üzerine, söz konusu eksikliklerin giderilerek, bu durumdaki kişilerin hak kaybına uğramaması için yeniden çalışma başlatıldı. Söz konusu eksiklikler yanında, yasa uyarınca 31 Mart'a kadar gönderilmesi gereken listenin daha geç gönderilmesinin de ödemeler açısından risk oluşturduğu kaydedildi. EKGYO, söz konusu sakıncılar nedeniyle ödemelerin yapılıp yapılmayacağı konusunda Hazine'ye yazı ile görüş sorarken, Hazine Müsteşarlığı yetkilileri, sorunun giderilmesi için ortak çalışma yapıldığını belirtti.

Özellikle kurumların düzeltilmiş listeleri Tasfiye Halindeki Emlak Bankası'na geç göndermesi nedeniyle bu birimin hesaplamaları yapıp EKGYO'ya listeleri göndermesi yasada öngörülen 31 Mart 2011 tarihini geçmesi nedeniyle, yeni bir yasal düzenleme daha gerekebileceği görüşü dile getiriliyor. Çalışmaların tamamlanması ve çözüm bulunabilmesi halinde son ödemeler yapılabilecek.

Ödeme listelerini hazırlayan Tasfiye Halindeki Emlak Bankası'nın Yönetim Kurulu Başkanı Zeki Sayın, kendilerinin kanun çerçevesindeki sorumluluklarını yerine getirdiklerini ve KEY konusundaki çalışmalarına artık son verdiklerini söyledi. Sayın, artık bundan sonra herhangi bir yeni liste hazırlanmasının söz konusu olmadığını belirtirken, buna karşın, KEY ödemeleri nedeniyle mahkemelere başvuran vatandaşlardan dolayı, personelin bu işle uğraşmaya devam etmek zorunda kaldığını bildirdi.

KEY hak sahibi olduğunu düşünen veya ödemeleri düşük bulan çok sayıda vatandaşın çalıştıkları kurumu dava ettiğini anlatan Sayın, ancak mahkemelerin mevzuatı okumadan, incelemeden, sadece kurumların bildirdiği çalışma süreleri üzerinden ödenmesi gereken KEY parasını hesaplamakla yetkili bulunan Tasfiye Halindeki Emlak Bankası'nı da taraf olarak kabul ettiğini belirterek, şöyle konuştu: ''Bu durumda biz de davalıymışız gibi bize yazılar geliyor. (Bu kişi kaç yıl çalışmıştır, ne kadar ödeme alacaktır) diye. Biz onun nerede ne kadar çalıştığını, adına KEY hesabı açılıp açılmadığını nereden bilelim. Biz sadece ilgili kurumların gönderdiği belgeler üzerinden ödeme tutarını hesaplarız. (1 ay çalıştı) diye belge gelirse 1 aylık, (7 yıl çalıştı) diye belge gelirse 7 yıllık hesaplıyoruz. Bütün kayıtlar kurumlarında. Böyle olmasına rağmen, bizi taraf olarak kabul etmelerine şaşıyoruz. Çünkü bunlar (mahkemeler), maalesef kanun ve yönetmeliği hiç okumadan karar veriyorlar. Emlak Bankası'nı taraf kabul edip bize yazı gönderiyorlar. Biz bütün personelimizi bu yazılara yanıt vermek için çalıştırmak durumunda kalıyoruz. Çünkü mahkemeler bizi de sorumluluk altına sokuyor. Şimdiye kadar 2 bine yakın dava yazısı geldi ve son listeden sonra bu davaların artmasından endişe ediyoruz. Mahkemeler, lütfen kanun ve yönetmeliği okusunlar ve bizim taraf olmadığımızı öğrensinler.''

Önceden hak sahibi sayınını 3,5 milyon civarında öngörüldüğü, daha sonra bu sayının 8 milyona çıktığı, şimdi ise ödeme yapılacak kişi sayısının 12 milyonu aşmasına işaret edilerek, bunu nasıl değerlendirdiğinin sorulması üzerine Zeki Sayın, ''Tahmini yanlış yapmışlar'' demekle yetindi. Son yayımlanacak listede, 500 bin civarında hak sahibinin olacağı belirtiliyor.
 

'Emlak Bankası'nın halen 1 milyar dolarlık anapara alacağı var'

Tasfiye Halindeki Emlak Bankası'nın KEY dışında Emlak Bankası'nın tahsil edilemeyen alacaklarını tahsil etmekle görevli olduğunu hatırlatan Sayın, ''Şimdiye kadar 1 milyar liraya yakın alacağımızı tahsil ettik. Ama halen 1 milyar dolara yakın, faiz hariç anapara alacağımız var, onları tahsil etmeye çalışıyoruz'' dedi. Emlak Bankası'nın alacaklarının yüzde 98'ini 100 kişiden tahsil edilemeyen kredilerin oluşturduğunu, geri kalan yüzde 2'sinin ise 15 bin kişide bulunduğunu açıklayan Zeki Sayın, alacakların büyül bölümünün İstanbul Yaklaşımı çerçevesinde teminatsız verilen kredilerden kaynaklandığına dikkati çekti.
 

24 yıllık sorun...

KEY uygulaması, 11 Kasım 1986 tarihli Resmi Gazete'de yayımlanan 3320 sayılı kanun ile başlamıştı. Kanun ile devlet memurları, silahlı kuvvetler mensupları, 10 ve 10'dan fazla işçi çalıştıran işyerlerinde çalışan işçiler, SSK muadili özel sandık veya SSK'ye devredilen sandıklar mevzuatına göre yaşlılık veya malullük aylığı alanlar, Emekli Sandığı'ndan emekli, adi malullük ve vazife malullüğü aylığı almakta olanlar için bu kanun kapsamında KEY hesabı açılması öngörülmüştü. Buna göre, adlarına en az 18 ay KEY parası yatan ve net kullanım alanı 75 metrekareden küçük konut satın alanlara veya mirasçılarına, başvuruları halinde KEY kullandırılabiliyordu. Bu kapsamda, o dönemde, 265 bin 96 hak sahibine, dönemin parası ile 4 milyon 871 bin 409,4 lira KEY ödendi.

Uygulamanın devam ettiği 1 Ocak 1987-31 Aralık 1995'i kapsayan 108 ay ay boyunca, bir hak sahibinin adına, KEY hesabına 6,15 lira anapara ödemesi yapılmış olması gerekiyordu. Hak sahibi devlet memurları ve diğer kamu personeli adına KEY paraları, Emekli Sandığı'nca; işçilerin KEY paraları ise işverenlerce tahakkuk ettirilerek SSK'ya ve daha sonra SSK tarafından Emlak Bankası'nda TOKİ adına açılan hesaba ödenmişti. Kanuna göre, KEY ile ilgili kayıtların, bankaya ödemeyi yapan kurumlar tarafından tutulması gerekiyordu.

Kanun ile Emlak Bankası'nda toplanan paraların kullanma yetkisi TOKİ'ye aitti. TOKİ, bu paraları devlet iç borçlanma senetlerinde veya bankada vadeli mevduatta değerlendirebiliyordu. Çalışanlar adına hesaba KEY parası yatırılması uygulamasına 1 Ocak 1996 itibariyle son verilirken, ''hesaplarda biriken paranın amacı dışında kamunun finansmanında kullanıldığı ve düşük faiz uygulanarak çalışanların nema kaybına uğradığı, Emlak Konut'un bu paralar ile lüks konut inşaatları yaptığı'' yönünde zaman zaman sendikalar tarafından eleştiriler yapıldı.

Emlak Bankası'na ait gayrimenkullerin KEY hesapları karşılığı Emlak Konut AŞ'ye ayni sermaye olarak devredilerek KEY hesaplarının tasfiye edilmesine ilişkin 1 Ocak 1999'da yayımlanan kararname uyarınca, toplam 395,7 milyon lira tutarında gayrimenkul Emlak Konut'a devredildi ve hak sahipleri EKGYO'nun hissedarı oldu. Bu hissedarların belirlenmesi ve hesabın tasfiyesi için, adlarına KEY parası yatırılan çalışanların listelerinin bildirilmesi için, ilgili kurumlara, önce 6 ay, daha sonra 15 ay bildirim süresi verildi. Ancak bu sürede kamu kurumlarınca bildirim yapılamadığından bir sonuç alınamadı. Bunun üzerine, 22 Mayıs 2007'de 5664 sayılı yasa çıkarılarak, KEY hesaplarının tasfiye esasları, hak sahipliği, kurumların bildirim esasları ve süreleri, nemalandırma, ilan ve ödeme gibi konular yeniden düzenlendi.

Bu yasa ile de kurumlar listelerin gönderilmesine ilişkin sürelere uymayınca, 17 Aralık 2009'da 5939 sayılı, son tasfiye yasası yayımlandı. Bu yasa ile yabancı uyrukluların, bankaya ödeme yapmayan belediyelerin, doğal afetler nedeniyle belgeleri kaybolan ve bildirim yapamayan kurumların durumuna açıklık getirildi ve bildirim süreleri yeniden uzatıldı, ayrıca, hak sahiplerinin kayba uğramaması için, yeni ödemeler için, ilk ödemede yüzde 10, daha sonraki her üç ay için yüzde 1,25 oranında fark ödenmesi imkanı getirildi. Söz konusu düzeltmeler kapsamında KEY hak sahiplerine ilişkin ilk liste 27 Temmuz 2008, ikinci liste 16 Ocak 2009, üçüncü liste 21 Mart 2010, dördüncü liste 22 Ağustos 2010, beşinci liste 10 Kasım 2010 ve altıncı liste ise 28 Şubat 2011 tarihli Resmi Gazete'lerde yayımlandı.
 

12 milyon 45 bin kişilik liste yayımlandı

Yayımlanan KEY ödeme listelerindeki hak sahiplerinin sayısı 12 milyon 44 bin 934 kişi olurken, ödeme tutarı ise 4 milyar 36 milyon 93 bin 145 lira olarak hesaplandı. Yayımlanan listeler doğrultusunda hak sahiplerinin talebine binaen 30 Mayıs 2011 tarihi itibariyle 7 milyon 762 bin 802 hak sahibine toplam 3 milyar 447 milyon 744 bin 512,31 lira ödeme yapıldı. Buna göre, 4 milyon 282 binden fazla hak sahibi 588,34 milyon lira tutarında KEY parasını almak için başvuru yapmadı. Ödemelerin, 395,7 milyon lira tutarındaki anapara ve nemasına denk gelen bölümü (1 milyar 814 milyon lirası) EKGYO'nun kaynaklarından, kalan bölümü de Hazine'den karşılandı. Yasaya istinaden 350 civarındaki hak sahibi de KEY parasını nakit tahsil etmeyerek EKGYO ortağı olmayı tercih etti.

Ödemeler ise Ziraat Bankası şubeleri aracılığı ile yapıldı. KEY ödemeleri Türk vatandaşlarına TC Kimlik Numarasıyla (TCKN), yabancı uyruklu hak sahiplerine ise Yabancı Kimlik Numarası/Vergi Kimlik Numarası ile yapılıyor. Ziraat Bankasında hesabı ve bu hesabına ilişkin Ziraat Bank kartı bulunanlar, ATM'lerden paralarını alabiliyor. Hak sahibinin ölmüş olması halinde, veraset ilanına istinaden yapılacak ödemelerde yasal mirasçıların tümünün aslen/vekaleten birlikte müracaat etmeleri veya miras ortaklığına temsilci atanması gerekiyor. İştirak halinde mülkiyetin müşterek mülkiyete dönüştürüldüğüne dair mahkeme kararının ibraz edilmesi halinde ise hisse oranında ödeme yapılacak.

Ödemeler için gerekli kaynak, Hazine tarafından Emlak GYO'ya aktarılıyor. İlan tarihlerinden itibaren 5 yıl içinde talep edilmeyen alacaklar Hazine'ye irat kaydedilecek. Herhangi bir yasa değişikliği olmaması halinde düzeltmeler neticesinde hazırlanacak son listenin, 31 Mart 2011'e kadar Emlak GYO'ya gönderilmesi gerekiyordu.
 

120 cilt Resmi Gazete yayımlandı

Bu arada, KEY hesaplarının tasfiyesi kapsamında şimdiye kadar, toplam 233 bin sayfalık 120 cilt Resmi Gazete basıldı. Şimdiye kadar KEY listelerinin yayımlandığı Resmi Gazete sayılarının ağırlığı 360 kilogramı, uzunluğu ise 11 metreyi geçti. Ortalama 2 bin sayfalık bir Resmi Gazete sayısının yüksekliği 9,5 cm, ağırlığı ise 3 kg civarında bulunuyor. Özel bilgileri içermesi, maliyet ve basım zorluğu nedeniyle söz konusu Resmi Gazete'lerden ortalama 4-5'er ciltlik basılırken, listeler aynı zamanda ''www.keyodemeleri.com'' internet adresinden ilan edildi. İnternet sitesinden, hak sahipleri sadece kendi kimlik veya sigorta numaralarını girerek sorgulama yapabiliyorlar.

Toplam 8,5 milyon hak sahibinin isimlerinin yer aldığı ilk KEY Ödeme listesi 27 Temmuz 2008 tarihli Resmi Gazete'nin mükerrer sayısı olarak yayımlandı. Toplam 80 ciltten oluşan listenin yer aldığı Resmi Gazete'nin ciltlerinden 3'er adet basıldı ve birer nüsha Cumhurbaşkanlığı ve Başbakanlık'a gönderildi, biri de Resmi Gazete arşivinde tutuldu. KEY'de ikinci ödeme listesi, 16 Ocak 2009'da 2 cilt, üçüncü ödeme listesi 21 Mart 2010'da 16 cilt, dördüncü ödeme listesi 22 Ağustos 2010'da 17 cilt, 5. ödeme listesi 10 Kasım 2010'da 2 cilt, 6. ödeme listesi 28 Şubat 2011'de 3 cilt halinde yayımlandı. Büyük hacimli ansiklopedilerin cilt sayısının ortalama 35-40 olduğu dikkate alınırsa, KEY listelerinin yer aldığı Resmi Gazete'lerin cilt sayısı, ansiklopedileri çok gerilerde bıraktı.