Koronavirüs: Müzeler ne zaman açılacak, ziyaret koşulları ne olacak?

Koronavirüs salgını olmasaydı bu hafta, Türkiye'de her yıl 18-24 Mayıs arası kutlanan Müzeler Haftası kapsamında, birçok müze ücretsiz olacak ve müzeler ziyaretçilerle dolup taşacaktı.

Ancak salgına yönelik önlemler kapsamında Türkiye'de Kültür ve Turizm Bakanlığı'na, belediyelere, vakıflara ait müzeler Mart ayı ortasında kapatıldı. İlk kararda 16 Mayıs'a kadar kapatıldığı belirtilen müzelerin, ikinci bir kararla 1 Haziran'a kadar kapalı kalacağı açıklandı.

Türkiye'de 1982 yılından bu yana yapılan Müzeler Haftası'nda müzeler bu yıl sanal etkinliklerle ve yarışmalarla ziyaretçilere ulaşmaya çalışıyor.

Peki salgınla birlikte gelen yeni döneme müzeler nasıl hazırlanıyor, bundan sonra ziyaret koşulları ne olacak?

Türkiye'deki müzeler, salgının etkileri ve bundan sonra alınacak önlemlerle ilgili merak edilenleri derledik:

Türkiye'de kaç müze var, kaç kişi ziyaret ediyor?

Türkiye'de Kültür ve Turizm Bakanlığı'na bağlı 201 adet müze ile 142 adet düzenlenmiş ören yeri bulunuyor. Ayrıca 271 adet özel müze de yine Bakanlık denetiminde faaliyetlerini sürdürüyor.

Kültür Bakanlığı'nın 2018 yılına dair ziyaretçi verilerine göre 2018'de en çok gezilen müze İstanbul Topkapı Sarayı Müzesi. 3 milyondan fazla kişinin ziyaret ettiği Topkapı Sarayı'nı, İstanbul Ayasofya Müzesi takip ediyor.

2018'de müze ve ören yerlerini ziyaret eden kişi sayısı ise 28 milyon 145 bin 550.

Müzeler ne zaman açılacak?

Müzeler Mart ayı ortasında kapatıldığında, açılış tarihi olarak 16 Mayıs öngörülmüştü. Ancak daha sonra alınan ve Bakanlığın internet sitesinde de yer alan karara göre açılma tarihi 1 Haziran'a ertelendi.

BBC Türkçe'nin sorularını yanıtlayan Kültür ve Turizm Bakanlığı, her müze ve ören yeri için ayrı ayrı ziyaretçi yönetim planı hazırlandığını belirtti. Bakanlığın verdiği bilgiye göre bu planda "ziyaretçi potansiyeli, fiziki durum, sosyal mesafe, giriş-çıkış güzergâhları, müze ve ören yerinde ziyaretçilerin geçireceği ortalama süre, müzenin koleksiyon türü" gibi faktörler dikkate alınıyor.

Kültür veTurizm Bakanlığı'na bağlı özel müzeler de bakanlığı belirlediği tarihlerde kapılarını açacak.

Müzelerde salgına yönelik ne gibi önlemler alınıyor? Ziyaret sistemi nasıl olacak?

Kültür ve Turizm Bakanlığı, müzelerin güvenli olarak yeniden açılabilmesi için müzelerin ziyaret alanlarının yeniden belirlenmesinden, acil durum planlarına kadar bir dizi düzenleme yapıldığını belirtti. Ayrıca müze ve ören yerlerine maskesiz ziyaretçi alınmayacak.

Bakanlığa bağlı müzelerde alınan önlemler şöyle;

• Müze ve ören yeri personeli salgının etkileri, sosyal ilişkilere yansımaları, kamu alanlarında uygulanabilecek önlemler ve süreçler hakkında eğitime tabi tutuluyor. Ayrıca müzelere Covid-19 ve hijyen uygulamalarına yönelik Sağlık Bakanlığı'nca hazırlanan uyarı ve bilgi panoları yerleştirildi
• Müzelerde sosyal mesafe standartlarına uygun olarak ziyaretçilerin olası yoğunlaşma alanlarına ve gerekli görülen bölümlere işaretlemeler yapıldı
• Müze girişlerinde hijyen paspasları, maske ve eldiven atık kutuları, el dezenfektanları, ateş ölçer ve termal kameralar yerleştirildi
• Ziyaretçilerin müze ve ören yerlerine temassız girişi için gerekli tedbirler alındı
• En çok temas edilen bölümler başta olmak üzere tüm alanların temizliği yeniden yapıldı.
• Müze ve ören yerlerindeki dinlenme alanlarında koltuk, sandalye, bank gibi oturma grupları da sosyal mesafe gözetilerek yeniden düzenlendi.
• Her müze ve ören yerinde riskli alanlar (dijital uygulamalar gibi) belirlenmiş, olası dar ya da sıkışık alanlarda ziyaretçilerin toplanmasını önlemek amacıyla bazı mekanlarda kısıtlamaya gidildi.

Bakanlık'tan yapılan açıklamaya göre bakanlığa bağlı müze ve ören yerleri Cumhurbaşkanlığının açıklayacağı takvim doğrultusunda, tüm tedbirler alınmış olarak, yeniden ziyaretçileriyle buluşmaya hazır.

Bakanlığa bağlı özel müzeler de benzer önlemleri alıyor. BBC Türkçe'ye açıklama yapan İstanbul Modern Müzesi, kontrollü normalleşme sürecine yönelik olarak Covid-19 salgınıyla mücadele kapsamında müzenin düzenli olarak dezenfekte edileceğini ve tüm çalışanların sürekli sağlık kontrollerinin yapılacağını belirtti.

Müzeye gelecek ziyaretçi sayısını sınırlamak için de çevrimiçi (online) rezervasyon sistemi kurulacak. Ziyaretçiler müzenin web sitesi üzerinden belirlenen saat aralığı için rezervasyon yaptırabilecek.

Ziyaretçiler müzeye maskeli olarak kabul edilecek, tüm ziyaretçilerin ateş ölçümü yapılacak, rehberli tur, sinema ve etkinlikler çevrimiçi olarak sürdürülecek.

Müzelere kapalı kaldıkları süreçte nasıl ulaşılabilir? Sanal Müze uygulamaları ne kadar etkili?

Kültür ve Turizm Bakanlığı, salgın nedeniyle müzelerin kapanmasının ardından bakanlığa bağlı 16 müzenin ücretsiz olarak online gezilebildiği https://sanalmuze.gov.tr/ web sayfasını hizmete soktu.

19 Mart 2020 tarihinden itibaren alt yapısı hazırlanan ve 25 Mart 2020'de de hizmete sunulan internet sayfası 20 Mayıs itibarıyla 6 milyon kez tıklandı.

Bakanlığın verilerine göre Sanal Müze sayfasında yer alan Göbeklitepe 1 milyon 673 bin, Kurtuluş Savaşı Müzesi (I. TBMM) 941 bin 516, Efes Müzesi 665 bin 345 ve 2020 yılında Avrupa Yılın Müzesi Ödülü'nde finale kalan Troya Müzesi ise 536 bin 130 kez ziyaret edildi.

Bakanlık, internet sitesinin çerik geliştirme çalışmalarının sürdüğünü ve sanal müzelerin konoravirüs süreci sonrasında da gezilebilecğeini açıkladı.

Bazı özel müzeler de daha önceden sanal sergiler ve 3D müze gezisi uygulamalarını hizmete sunmuştu.

İstanbul Modern de onlardan biri. Müze https://www.istanbulmodern.org/sanaltur/ adresinden sanal olarak gezilebiliyor. Ayrıca İstanbul Modern koleksiyonunda yer alan 24 sanatçının 30 çalışmasının bulunduğu bir seçkiye Google Art Project'ten ulaşılabiliyor.

"Salgın sürecinin ister istemez bu alandaki üretimin yoğunluğunu artırdığını" belirten İstanbul Modern, müzeyi dijital platformlarda takip eden, ziyaret edenlerin sayısının geçen yıla göre yüzde 40 arttığını belirtiyor.

Sanal hizmet sunan müzelerden biri de Yapı Kredi Müzesi. Kalıcı koleksiyonların yüksek çözünürlüklü görüntülerinin bulunduğu internet sitesinde müzenin "Bir Zamanlar Toroslar'da: Sagalassos" ve "Atatürk'ün İstanbul Günleri (1927-1938): Hoşgeldin Gazi" ve "Altından Süzülen Zarafet: Tombal" sergileri ise 3 boyutlu Sanal Sergi Turu ile gezilebiliyor.

Müzeler bu süreçte ne gibi etkinlikler düzenledi?

Müze ve sergi mekanları, kapalı kaldıkları süre boyunca düzenli ziyaretçileri ve üyeleriyle bağlarını koparmamak adına online aktiviteler düzenliyor.

Örneğin İstanbul Modern, yetişkin izleyicileri için dijital sergiler, sanat yapıtı çözümlemeleri, sanal sergi turları, film gösterimleri, sanatçılarla söyleşiler gibi pek çok içeriği erişime sundu. Atölyelerini dijital ortama taşıdı. Akademisyenlerle birlikte çevrimiçine yönelik olarak bir içerik ve ders programı hazırladı.

Kültür ve Turizm Bakanlığı da Müzeler Haftası'na özel olarak bakanlığın sosyal medya hesapları üzerinden "Arşivindeki Müze" adlı bir fotoğraf yarışması düzenliyor.

Bu kapsamda, ziyaretçilerin arşivlerindeki müze ve ören yerlerimizde çekilen fotoğrafların @TCKulturTurizm ve @muzeler_dairesi hesapları etiketlenerek twitter üzerinden paylaşılması istenilmektedir.

#ArsivindekiMuze etiketinin de kullanılması şartı olan ve 18-24 Mayıs tarihleri arasındakipaylaşımların kabul edileceği yarışmanın sonucunda 100 kişiye Müzekart verilecek.

Özel müzeler salgından ekonomik olarak nasıl etkilendi?

Türkiye'de bakanlığa bağlı olan ancak vakıf, üniversite, belediye ya da şirketlerin açmış olduğu 271 özel müze bulunuyor.

Özel müzelere Kültür Yatırımları ve Girişimlerini Teşvik Kanunu kapsamında vergi indirimi , yer tahsisi, su ve enerji masraflarından indirim gibi teşvikler uygulanıyor.

Salgın süreci ise pek çok sektörde olduğu gibi, ekonomik anlamda kültür sanat dünyasını da hazırlıksız yakaladı.

Devlet özel müzelere yönelik herhangi bir destek paketi henüz açıklamdı. İstanbul Modern "Bu nedenle normalleşme sürecinde özel sektörün sanata olan desteği her zamankinden daha da önem kazanacağına" dikkat çekiyor.

Müzekart sürelerinin geçerliliği, bu yıl müzelerin kapalı olduğu tarihler göz önünde bulundurularak uzatılacak mı?

Türkiye'deki müzelerin çoğuna ücretsiz gezme olanağı veren ve yıllık olarak alınan Müzekart'ın geçerlilik süresi de salgınla birlikte gündeme gelmişti.

Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy, Nisan ayında yaptığı açıklamayla salgın nedeniyle müze ve ören yerlerinin kapalı olmasından dolayı kullanılamayan MüzeKart sürelerinin uzatılacağını açıkladı.

Bakan Ersoy, "Ziyaretçiler müzelerimize yeter ki gelsinler. Biz onları üzmeyiz. Müzelerimizin kapalı kaldığı süreyi kartların bitiş sürelerine ilave edeceğiz" dedi.

Bakanlık'ın verilerine göre 2011 yılından bugüne kadar satın alınan Müzekart sayısı 9 milyona yaklaştı.

2019 yılında 70 TL olan Müzekart ücreti bu yıl 60 TL'ye indirildi.