'Kurbanlıkların hastalıklı karaciğerini imha edin'

Prof. Dr. Onur Yaprak, Kurban Bayramı’nda halk arasında köpek kisti olarak bilinen kist hidatik hastalığına karşı uyardı. Yaprak, kist hidatik hastalığının Türkiye’de özellikle hayvanlarda ilgili parazitin çok yaygın olması nedeniyle, önemli halk sağlığı sorunlarına ve ciddi ekonomik kayıplara yol açtığını belirterek “Halk arasında köpek kisti olarak bilinen hastalık insanlarda ciddi sağlık sorunlarına yol açan ancak aslında tamamen çok basit önlemlerle korunulabilen bir durumdur. Hastalık dünya üzerinde en çok ülkemizin de bulunduğu Doğu Akdeniz bölgesi ile Kuzey Afrika, Asya ve Güney Amerika’da yaygındır. Dünya Sağlık Örgütü rakamlarına göre dünyada ortalama görülme sıklığı her 100 bin kişide 50 oranında olup yaklaşık yılda 1-3 milyon kişinin bu hastalıktan etkilendiği ve yılda yaklaşık 200 bin kişinin hastalık nedeniyle hayatını kaybettiği ve hastalığın yol açtığı maliyetin yıllık 3 milyar dolar olduğu bildirilmektedir” diye konuştu.

EN ÖNEMLİ KORUNMA YÖNTEMİ HİJYEN

Kist hidatiğe Echinococcus granulosus adı verilen bir parazitin neden olduğuna dikkati çeken Prof. Dr. Yaprak, sözlerine şöyle devam etti:

“Bu parazitin en yaygın taşıyıcısı köpekler olmakla birlikte, kurt, tilki gibi tüm et yiyen hayvanlar paraziti taşıyabilir. Parazit, köpeklerin bağırsaklarında yaşar. Köpek dışkısı ile atılan yumurtalar rüzgâr ve yağmur etkisi ile toprağa yayılırlar. Bu yumurtalar aylarca toprakta canlı kalır ve yumurtaların bulaştığı sebze-meyve ve yeşilliklerin iyi yıkanmadan yenmesiyle de insanlara bulaşır. Aynı şekilde hastalıklı köpeğe el ile temastan ya da parazit yumurtasının bulaştığı bir toprağa dokunduktan sonra el yıkanmaması da başka bir bulaşma yoludur. Tıpkı insanlar gibi koyun, keçi, sığır gibi otla beslenen hayvanlarda yumurtaları alarak hastalanır. Alınan bu yumurtalar, bağırsaklarda açılarak bağırsak duvarını geçer, kan ve lenf yoluyla öncelik sırasıyla karaciğer, akciğer ve diğer organlara yerleşerek kist formunda yaşamlarını sürdürür. Kist en çok karaciğere ikinci sıklıkta ise akciğere yerleşir ancak nadiren de dalak, böbrek, kalp, beyin, göz yuvasında bile hastalığa yol açabilir.”

BELİRTİLER YILLAR İÇİNDE ORTAYA ÇIKIYOR

Kistin karaciğerde oluşması sırasında başlangıçta hiçbir belirti gözlenmediğine değinen Prof. Dr. Yaprak,  “Ancak yıllar içinde kistin büyümesi ile dolgunluk hissi ve ağrı, bulantı, kusma gibi şikayetler olur. Kist safra yollarına bası yaparsa ya da açılırsa sarılığa yol açar. Kist patlarsa ölümcül bir alerjik reaksiyon gelişebilir. Bazen de tesadüfen çekilen ultrasonografi veya tomografilerde varlığı fark edilir. Kist hidatik tedavisi kistin yerleştiği organa, organdaki yerine, çapına aynı zamanda da evresine göre değişmekle birlikte ilaç tedavisi, PAIR dediğimiz kistin dışarıdan konulan bir kateter ile boşaltılması veya ameliyatla kistin tamamen alınması söz konusu” diye konuştu.

Karaciğerde ekinokok parazitinin yol açtığı başka bir kist tipi olan alveolar hidatik hastalığında ise tedavinin daha farklı olduğunu vurgulayan Prof. Dr. Yaprak, “Alveolar tipte olan ekinokok paraziti yine köpeklerin dışkısıyla toprağa karıştığı gibi tilki, çakal, kurt gibi hayvanlarda paraziti yayabilir. Alveolar hidatik hastalığında kist adeta bir tümör gibi karaciğer içinde yayılır ve bazı hastalarda karaciğerin tümünü değiştirmek yani karaciğer nakli gerekebilir” açıklamasını yaptı.

BU TAVSİYELERE KULAK VERİN

Kurban Bayramı’nda köpek kistine daha fazla dikkat edilmesi gerektiğini altını çizen Prof. Dr. Yaprak, şu değerlendirmede bulundu:

“Kurban Bayramı’nda çok fazla besi hayvanının mezbaha dışında ve veteriner kontrolsüz kesileceği göz önüne alınarak vatandaşların halk arasında köpek kisti diye bilinen paraziter hastalığa karşı uyanık olması gerekiyor. Kurban edilen hayvanların karaciğer veya akciğer gibi organlarında kistik hastalık ile karşılaşılması durumunda bu sakatatlar tüketilmemeli ve bulaş zincirinin kırılması amacıyla köpek ve yabani hayvanların da ulaşamayacağı şekilde imha edilmelidir. Son derece basit önlemlerle de hastalıktan korunulabilir.”

İlk olarak sebze, meyve ve yeşilliklerin yenmeden önce çok iyi yıkanması gerektiğini belirten Prof. Dr. Yaprak, “Köpeklerle temas ettikten sonra sabun ile el yıkanmalı. Çocuklara dışarıda oyun oynadıktan sonra el yıkama alışkanlığı kazandırılmalı, yemekten önce mutlaka el yıkanmalı. Kesim hayvanlarının hastalıklı karaciğer ve akciğeri köpeklere kesinlikle yedirilmemeli, yakılarak ya da toprağa derin gömülerek imha edilmeli. Mezbahalar mümkün olduğu kadar yerleşim yerlerine uzakta kurulmalı ve çevresi köpeklerin giremeyeceği şekilde duvar ya da tel örgü ile çevrilmeli. Köpekler gezdirilirken etrafa dışkılamaları halinde dışkıları alınarak poşete konulmalı, ağzı bağlandıktan sonra çöpe atılmalı, başıboş köpekler çocuk oyun alanlarından uzak tutulmalı. Takipli köpekler parazite karşı yılda 4 kez düzenli aralıklar ile ilaçlanmalı” uyarılarında bulundu.