MİT yakalandı hesabını vermeli

Eski MİT Müsteşar Yardımcısı Cevat Öneş, MİT TIR’ları üzerinden başlayan tartışmayı Cumhuriyet’e değerlendirdi. Öneş’in “MİT TIR’larının içindekiler kimseyi ilgilendirmez” savunmasına karşı “Demokratik ülkelerde de istihbarat teşkilatlarının kapalı faaliyetler yapmasından kaçınılamaz. Operasyonel çalışmalar başarılı olmamış, açığa çıkmış ise demokratik ülkeler, hukuki ve siyasi sonuçlarına katlanmak durumundadır. Otoriter ülkelerde bu olmaz. Kapatır” ifadelerini kullanması dikkat çekti.

400 akademisyen, hukukçu, yazar, sanatçı ve insan hakları aktivisti, silah yüklü MİT TIR’larının görüntüsünü yayınladığı için Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın ve hükümetin öfkesini çeken gazetemiz ve genel yayın yönetmenimize destek bildirgesi yayımladı. Bildirgenin imzacıları arasında yer alan isimlerden bir tanesi de eski MİT Müsteşar Yardımcısı Cevat Öneş’ti. Öneş, MİT ile ilgili eski konumu dolayısıyla sorularımızı yanıtladı.

- MİT’e nasıl hesap sorabiliriz?

Mesele bir sistem ve kurumsal yapı meselesi. Türkiye eksik demokrasi şartları, demokratik niteliklerin yetersizliği nedeniyle bu tartışmaların içine çekiliyor.

- MİT’in görevi de olsa yasa çıkarılması gerekmez mi?

Ülkenin demokratik standartlarına göre her ülkenin istihbarat teşkilatının görev sınırı vardır. Görevin niteliklerinin ortaya konulması için istihbarat teşkilatının hukuk kriterlerine göre denetlenebilirliği meselesi gündeme geliyor. Büyük eksiklikler var.

- ‘Meclis denetleme komisyonu aydınlatmalıydı’

MİT’in son kanun değişikliğinde TBMM denetleme komisyonu kuruldu. Meclis komisyon çalışmasının bu meseleyi ele alarak kamuoyunu aydınlatması gerekirdi ki, önemli gecikme var.

- MİT’in burada istihbarattan öte icracı bir faaliyeti yok mu?

Son yasal değişiklikle MİT’e bazı operasyonel yetkiler veribileceği kabul edildi. “MİT TIR’ları” gibi görevlerin de evrensel hukuk değerleri ve toplumsal çıkarlarla çerçevelenmesi lazım. MİT siyasi iktidarın, siyasi hedefelerine göre kullanabileceği yapıdan ziyade toplumsal çıkarlara uygun şekilde devletin ve toplumun güvenliğinin korunması amacıyla görevlendirilmesi gereken bir kuruluş.

- ‘Kimseyi ilgilendirmez’ deniliyor...

Otoriter rejimlerle, demokratik rejimlerdeki istihbarat faaliyetlerini ayıran önemli bir kriter vardır. Demokratik ülkelerde de istihbarat teşkilatlarının kapalı faaliyetler yapmasından kaçınılamaz. Bu kapalı faaliyetler eğer deşifre edilmiş, operasyonel çalışmalar başarılı olmamış ve açığa çıkmış ise demokratik ülkeler, hukuki ve siyasi sonuçlarına katlanmak durumundadırlar. Demokratik ülkelerde hesap verebilirlik ortaya çıkar. Otoriter ülkelerde bu yoktur.

- Otoriter devlet kendi istihbari operasyonunun başarısızlığını da tartıştırmıyor o zaman?

Tartıştırmaz, kapatır. Toplumun talepleri dikkate alınmaz.