Newsweek: Türkiye'de kültür savaşları

Newsweek dergisi, Türkiye'de geçmişe dair mücadelede esasen geleceği konusundaki farklı vizyonlara ilişkin bir savaş olduğu savunurken, Türkiye'nin, "Barışçıl bir yöntemle otoriter ve askeri rejimin mirasının üstesinden nasıl gelinebileceğini gösterebilmesi halinde bunun bölgede Suriye veya Irak gibi başka ülkeler için gerçekten ilham olacağı" diye yazdı.

ABD'li dergi Newsweek tarafından yayımlanan, Matthews Owen imzalı geniş analizde, 1980 askeri darbeden 30 yıl sonra Türkiye'nin ileriye doğru ilerleyebilmek için geçmişinin hayaletlerini gömmeye çalıştığı görüşünü dile getirilirken, "Modern Türkler için hiçbir tarihi olayın 1980 darbesinden daha duygusal veya siyasi anlamla yüklü olmadığı" öne sürüldü. Başbakan Recep Tayyip Erdoğan'ın, bir süre önce, darbeden sonra Mustafa Pehlivanloğlu'nun idam edilmeden önce ailesine yazdığı veda mektubunu okurken ağladığına dikkat çekildiği analizde şu iddialara yer verildi:

"Türk siyasetinde, 1980 çizgilerindeki ayrışma sürüyor. Merkez sol Cumhuriyet Halk Partisi (CHP) ordunun güçlü bir destekçisi. Buna karşın Erdoğan'ın iktidardaki AK Parti ise, ordunun perde arkasında siyasi güç üzerindeki kontrolü ortadan kaldırmayı misyonu haline getirdi. Aynı zamanda geçmiş ile ilgili mücadelede esasen Türkiye'nin geleceği konusundaki farklı vizyonlara ilişkin bir savaştır."

"Yaralar sarılacak mı, eski yaralar açılacak mı?"

Son anayasa reform ile "ordunun tarihi mirası"nın adalete götürülmesine olanak verdiği kaydedilen yorumda, "Bu kış, Ankara'daki üst düzey bir mahkemenin darbe lideri 93 yaşındaki general Kenan Evren'in ihanet ve görevi kötü kullandığı gerekçesiyle yargılanıp yargılanamayacağı kararını vereceği"ne işaret edilerek, "Şimdi mesele, artık geçmişin hayaletlerini gömerek ülkenin yaralarının sarılacağı veya bugünkü siyasi konularda hesaplaşmak için eski yaraların açılacağı meselesidir" diye yazdı.

Erdoğan'ın muhaliflerinin, geçmişte ordunun desteğiyle Türkiye'deki siyasi İslam'a yapılan baskıların intikam almak istendiği görüşünde olduklarını kaydeden dergi, Başbakan Erdoğan'ın dini bir şiir okuduğu için dokuz ay cezaevinde kaldığına dikkat çekti. CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu'nun "Erdoğan'ın, ordunun geçmişteki suçlarını, bir siyasi silah olarak kullandığı" yönündeki sözlerine yer verilen analizde şöyle devam edildi:

"Ancak gerçek tartışma, AK Parti'nin hesaplaşması meselesinden daha derindir. Temelinde demokrasi konusunda Türk seçmenlerine güvenilip güvenilmeyeceği veya onların devletin kimliğinin koruyucularınca kollanıp kollanmayacağına ilişkin bir tartışmadır. Bu ideolojik mücadele, Türkleri, ordunun toplumdaki rolü konusunda ayrıştırıyor."

"Ordunun ilerici bir güç olduğunu savunmak giderek zorlaşıyor"

Newsweek, "Ordunun ilerici bir güç olduğunu savunmak giderek zorlaşıyor" ifadesini de kullandığı analizinde, "Ordu, halkın, AK Parti lehinde yaptığı tercihe saygı göstermek yerine Erdoğan'ı baltalamak için bir artçı mukavemet yürüttü" savını dile getirdi ve darbe iddialarına ilişkin soruşturmalara dikkat çekti.

Türklerin orduya duydukları saygının azaldığı görüşü de öne sürüldüğü yorumda, "Erdoğan'ın Türkiye'nin yakın tarihinin tümünü adalete götürme kararı, darbe ile ilgili dava ve misilleme dalgasını tetikleyen siyasi dinamit olabilir. Geçmişe ilişkin acı verici gerçekleri gözlerin önüne sermek, Güney Afrika, Arjantin ve İspanya gibi ülkelerin son yıllarda değişen başarı dereceleriyle oynadıkları bir kumardır. Faşist bir geçmişle yüzleşmek zordur özellikle cunta tarafından getirilen sistem ve insanların hala yerlerinde olduğu Türkiye'de gibi bir ülkede" değerlendirmesi de yapıldı. Newsweek, yorumuna son verirken de şu sözleri kullandı:

"Türkiye'de askeri diktatörlükleri savunan aşırı laikler ile Türk anayasasını ortadan kaldıran subayları cezaevine göndermeyi amaçlayan İslamcılar arasındaki kültür savaşlarının sonucu, geçmişte yüzleşmenin ötesinde bir meseledir. Ülkenin bir demokrasi olarak, asker Büyük Biraderin koruması olmadan ergenliğe ulaşmasıdır. Türkiye, barışçıl bir yöntemle otoriter ve askeri rejimin mirasının üstesinden nasıl gelinebileceğini gösterebilirse eğer, bu, bölgede daha acı verici geçmişleri bile olan Suriye veya Irak gibi başka ülkeler için gerçekten ilham veren bir öncü olabilir."