Nükleer santral ihalesi iptal edildi

Türkiye'nin ilk nükleer santralinin Mersin Akkuyu'da yapılması için Türkiye Elektrik Ticaret A.Ş. (TETAŞ) tarafından açılan ve sadece Rus Atomstroyexport, Inter Rao ve Türkiye'den Park Teknik şirketlerinin oluşturduğu ortak girişim grubunun katıldığı yarışma iptal edildi.

TETAŞ, Nükleer Güç Santralı Kurup İşletecek ve TETAŞ'a Elektrik Enerjisi Satacak Şirketin Belirlenmesi İçin Yapılacak Yarışmaya İlişkin Şartnamenin 31'inci maddesi doğrultusunda yarışmanın iptal edildiğini açıklarken, iptalin dayandırıldığı şartnamenin 31. maddesi şöyle:
''Teklifler açıldıktan sonra İdare, Yarışmayı iptal etmekte serbesttir. İdare, iptal nedeniyle herhangi bir yüküm altına girmez. Yarışmanın iptal edilmesi halinde, bu durum bütün isteklilere yazılı olarak bildirilir ve iptal kararından itibaren 15 (onbeş) gün içinde geçici teminatlar iade edilir. İstekliler yarışmanın iptal edilmesi nedeniyle herhangi bir hak iddiasında bulunamazlar.''


Son 40 yılda 4 kez iptal edildi

Türkiye'nin nükleer enerji rüyası 1950'li yıllarda başladı. 1956 yılında kurulan TAEK düzenleyici kuruluş olarak çalışmalarına başladı. ABD soğuk savaş döneminde jüpiter balistik füzelerinin Türkiye'de konuşlanması karşılığında Küçükçekmece'de nükleer araştırma reaktörünün kuruluşuna yardım etti.

Elektrik enerjisi üretimi amacıyla kurulması tasarlanan nükleer santrallerle ilgili ilk etüt çalışmaları ise 1967-1970 yılları arasında yapıldı.

İkinci 5 yıllık kalkınma Planı uyarınca Enerji Bakanlığının yabancı bir müşavirlik grubuna hazırlattığı yapılabilirlik etütlerine göre 1977 yılında işletmeye girecek şekilde 300-400 MW gücünde doğal uranyum yakıtlı ''ağır su'' tipi bir nükleer santralın kurulması öngörüldü. Ancak yer seçimindeki problemler nedeniyle proje rafa kaldırıldı.

1974 yılında Akkuyu'da bir nükleer santral kurulması planlandı, fakat bu projede de hayata geçirilemedi. 1983 yılında dönemin Başbakanı Turgut Özal tarafından Akkuyu'da 600 MW'lik kurulu güçte bir nükleer santral projesi gündeme getirildi. Ancak yap-işlet-devret modelinin öne sürülmesi, nükleer ile yolları bir kez daha ayırdı.

1987 Çernobil kazasının ardından 1988'de TAEK'in Nükleer Enerji Dairesi kapatıldı. 1992 yılında TEK dünyadaki belli başlı nükleer santral imalatçısı firmalara bir mektup yazarak, 2002 yılında devreye girecek şekilde, 1000 MW gücünde bir veya iki üniteli nükleer santralin Türkiye'de anahtar teslimi veya yap-işlet-devret olarak kurulması için teknik ve mali konularda bilgi istenildi.

Ocak 1993 tarihinde, Akkuyu Nükleer Santrali Projesi Resmi Gazete'de yayımlanarak tekrar yatırım programına alındı. 1994 yılında danışmanlık ihalesi açıldı ve Güney Kore kazandı. Akkuyu Nükleer Santralı için 17 Aralık 1996 yılında uluslararası ihaleye çıkıldı.

1998'de nükleer santral ihalesi tekrar açıldı. ABD-Japonya ortaklı Westinghouse-Missubishi konsorsiyumu, Kanada'nın AECL (Candu) ve Almanya-Fransa ortaklı NPI firmaları ihaleye teklif verdi.

25 Temmuz 2000 tarihinde dönemin Başbakanı Bülent Ecevit, nükleer enerji planlarından çok pahalı olduğu için vazgeçildiğini açıkladı ve Bakanlar Kurulu kararıyla ihale ertelendi.


Son ihale 24 Eylül 2008'de yapılmıştı

2004 yılında Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı ve TAEK, inşasına 2007 yılında başlanacak ve ilk ünite 2012 yılında devreye girecek şekilde toplam 5000 MW'lik 3 nükleer reaktör yapılacağını açıkladı. 2006 yılı başlarında TAEK nükleer santralin nereye yapılacağı konusunda Türkiye genelinde detaylı teknik incelemelerde bulunduğunu, 43 kriteri dikkate alarak, santral kuruluş yeri olarak 8 yerin belirlendiğini açıkladı.

24 Mart 2008 tarihinde TETAŞ, Mersin Akkuyu'da kurulacak nükleer santral için elektrik satın alma ihalesine çıktı. İlanda santral kurup işletmek için teklifler 24 Eylül'de alınması öngörülüyordu.

İhale için yerli yabancı 13 firma veya ortaklık şartname alırken, sadece 6 zarf TETAŞ'a ulaşmış 24 Eylül 2008'de açılan ihalede ise açılan zarflardan 5 teşekkür mektubu çıkmış ve sadece Atomstroyexport-Inter Rao-Park Teknik Grubu Rus tipi VVER tasarımı ile teklif vermişti.

29 Aralık 2008 tarihinde TAEK, söz konusu grubun teklif ettiği Rus tipi VVER tasarımının nükleer güç santrallerinin kurulması ve işletilmesine yönelik yayımladığı 9 ana kriteri karşıladığını açıkladı.

19 Ocak 2009 tarihinde açılan fiyat zarfında Atomstroyexport-Inter Rao-Park Teknik grubunun kilovatsaat başına 21,16 sent önerdiği ortaya çıkmıştı.

Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Taner Yıldız, Türkiye'nin ilk nükleer santralinin Mersin Akkuyu'da yapılması için Türkiye Elektrik Ticaret A.Ş. (TETAŞ) tarafından açılan yarışmanın iptal edilmesiyle ilgili olarak, ''Nükleer enerji santrallerinin kurulması ve Türkiye'ye kazandırılmasıyla ilgili süreç devam ediyor'' dedi.

''TETAŞ'ın, nükleer güç santrali yarışmasını iptal ettiği hatırlatılarak, bundan sonraki süreçte neler olacağı'' şeklindeki soru üzerine Yıldız, ''TETAŞ Yönetim Kurulu, kararını bugün açıkladı. Süreç devam ediyor. Nükleer enerji santrallerinin kurulması ve Türkiye'ye kazandırılmasıyla ilgili süreç devam ediyor. Bunda herhangi bir sapma yok. O açıdan beraberce önümüzdeki günlerde bunları yine kamuoyuyla paylaşacağız'' dedi.

Yıldız, ''nükleer enerji santralleriyle ilgili yeni bir ihale yapılıp yapılmayacağına'' ilişkin bir soruya da ''Şeklini, şemalini, hepsini belirleyeceğiz'' diye yanıt verdi.

Taner Yıldız, ''ihalenin ne şekilde yapılacağının'' sorulması üzerine, ''Bunlar geniş konular, ayak üstü paylaşmayalım. Süresi de var, herhangi bir yapılanması da var. Bunları paylaşacağız'' diye konuştu.

''İhalenin iptal edilmesi durumunda, ihalenin ne şekilde yapılacağına dair bir madde olup olmadığına'' yönelik bir soruyu da Yıldız, ''Onu nasıl yapacağımızı, hep beraber paylaşacağız'' diye yanıtladı.