RSF'den rapor: ‘Gazetecilik can çekişiyor!’

Sınır Tanımayan Gazeteciler (RSF) 15 Temmuz Darbe Girişimi’nden bir yıl sonra, gazetecilerin olağanüstü hal (OHAL) altında geçirdikleri bir yıla ve yaşanan hak ihlallerine ilişkin “Türkiye’de OHAL altında gazetecilerin korkunç bir yılı” (Dire year for journalists under state of emergency in Turkey) başlıklı rapor yayımladı. Fransa’nın önde gelen gazetelerinden Le Monde rapordan yola çıkarak 8 sayfalık özel ek hazırlarken, internet sitesinde de raporu manşet olarak verdi. Le Monde haberinde Cumhuriyet gazetesinin tutuklu yazar, çizer ve yöneticilerinin fotoğrafını kullandı.

Bianet’te yer alan habere göre, RSF’nin raporunda, 15 Temmuz 2016’da Türkiye halkının kanlı bir darbeyi önlediği ancak bunun insanların demokratik taleplerinden ziyade ‘başarısız darbe girişimiyle mücadele’ adı altında baskı unsuruna evrildiğini belirtti. Raporda görüşüne yer verilen RSF Doğu Avrupa ve Merkez Asya Masası Başkanı Johann Bihr, “Türkiye’deki yöneticilere, mesleki faaliyetlerinden ötürü tutuklanan tüm meslektaşlarımızın serbest bırakılması ve OHAL ile yok edilen medyadaki çoğulculuğun yeniden sağlanması çağrısı yapıyoruz” dedi. Keyfi gözaltı, tutuklama ve tecritlerin kötü muamele olduğunu belirten Bihr, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi’ne de başvuruları acilen değerlendirme çağrısı yaptı. Zaman Gazetesi, darbe girişimi medya davası, Cumhuriyet davası ve Sözcü tutuklamalarını hatırlatılan raporda “Yargılama öncesi tutuklamanın sistematik olarak kullanılması sadece darbe girişimine dayanmıyor” denerek, Enerji Bakanı Berat Albayrak’ın sızdırılan e-postalarına ilişkin haberler nedeniyle tutuklanan gazetecilere dikkat çekildi.

‘Cumhurbaşkanına hakaret’ gerekçesiyle video aktivist Kazım Kızıl’ın yaklaşık üç hapis yattığını hatırlatan raporda kapatılan Özgür Gündem Gazetesi Nöbetçi Genel Yayın Yönetmenliği kampanyasına katıldığı için insan hakları savunucusu Murat Çelikkan’ın hapis cezasına çarptırıldığı hatırlatıldı. Raporda tecrit koşullarının da altı çizildi. Alman gazeteci Deniz Yücel’in tam tecrit altında olduğu vurgulanan raporda, RSF Türkiye Temsilcisi Erol Önderoğlu’nun da aralarında bulunduğu hak savunucularının mahpus gazetecilere yolladıkları mektupların sahiplerine ulaşmadığı belirtildi.

‘Muhaliflere cadı avı’

Rapordaki tespitlerden bazıları şöyle: 

• Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan, OHAL’i muhaliflere yönelik bir cadı avı olarak kullandı. Türkiye’deki gazetecilik can çekişiyor.
• Darbe girişiminden beş gün sonra ilan edilen OHAL ile hükümet onlarca medya kuruluşunu kapattı. Türkiye RSF Dünya Basın Özgürlüğü Endeksi’nde 180 ülke arasında 155. sıraya düştü. 100’den fazla gazeteci tutuklandı.

Darbe girişiminin üzerinden geçen bir yılda, mahpus çok sayıda gazeteci de hapishanedeki birinci yılını doldurdu. Buna rağmen iddianameler ancak bahar ayında açıklandı ve birçok büyük medya davası daha yeni başlıyor.

‘AYM felç halde’

• Anayasa Mahkemesi Türkiye’de ifade özgürlüğünü garanti altına almak için kilit bir role sahipti. Lakin, OHAL’in ilanından beri felç olmuş durumda.
• Şubat 2017’de Olağanüstü Hal İnceleme Komisyonu oluşturuldu. Ancak yedi üyesinden beşinin hükümet tarafından atanması nedeniyle de bağımsızlığı şüphe uyandırıyor.