RTÜK terörü sansürle çözecek

Yayın yasaklarına uymayan TV kanallarının kapatılmasını düzenleyen KHK’nın ardından hafta başında TV kanallarının yöneticileri Başbakanlık talimatı ile RTÜK’e çağrıldı. Yöneticiler olağanüstü dönemlerde yayınların nasıl yapılması gerektiğine ilişkin bilgilendirildi. Olay yerinin görüntüsü, ambulans ve itfaiye görüntüsü, tanık anlatımları, görevlilerin çalışması görüntüleri ile olaya ilişkin eleştiri ve yorum, olayın sıcaklığı geçmesine karşın “sıcak haber” ve “son dakika” yazıları gösterilmeyecek.

Spiker ve muhabir “ajitasyon içeren abartılı ifadeler” kullanamayacak. Olayın nerede yaşandığına dair bilgi, olayın nerede yaşandığına dair harita bile verilemeyecek. Terör olayları ile ilgili sadece resmi makamların açıklamaları ve görüntü içermeyen altyazılar yasak kapsamına girmeyecek. “Sansür tebligatı” AKP’nin iktidara gelir gelmez yürürlükten kaldırdığı “ekran karartma” uygulamasına dönüş olarak değerlendirildi.

Hükümet, çıkardığı OHAL Kanun Hükmünde Kararnamesi ile terör saldırıları ve toplumsal olayların ardından alınan yayın yasağı kararlarının içeriğini ve yasağın ihlali halinde uygulanacak ceza hükümlerini genişletti. Yayın yasaklarına uyulmaması halinde kanalların kapatılmasının koşulları düzenlendi.

Ancak devlet bürokrasisi, hükümetin çıkardığı KHK’nın öngördüğü kapsamı daha da genişletti. RTÜK’ün bürokrat yöneticilerinden Başkan Yardımcısı İlker Ilgın ile yine üst düzey bürokratlarından İzleme ve Değerlendirme Dairesi Başkanı Mehmet Çaktırtaş; haftabaşında TV kanallarının yöneticilerini RTÜK’e çağırdı. Toplantıya Kanal A, NTV, Akit TV, Ulusal Kanal, TV NET, TRT, 24 TV, Kanal 7 ve Ülke TV, Halk TV; CNN Türk, Kanal D, atv ve aHaber  kanallarının Ankara Temsilcileri ve Ankara Haber Müdürleri katıldı.

Talimat Başbakanlıktan

Söz konusu toplantının çıkarılan KHK’nın kapsamına ilişkin özellikle haber kanal yönetimlerinde oluşan kafa karışıklığının giderilmesi adına Başbakanlık talimatı ile düzenlendiği öğrenildi. Toplantıda TV yöneticilerine “olağanüstü dönemlerde yapılması gereken yayının” ayrıntıları anlatıldı. Bu ayrıntılar bir belge olarak da yöneticilere dağıtıldı.

“Sansür tebligatı”nın ayrıntıları şöyle:

Sadece resmi görüntüler ve bilgiler: Patlama saldırı gibi terör olaylarında resmi makamlarca dağıtılan görüntü ve bilgiler dışında görüntü ve görsel öğe kullanılmayacak. Patlama veya saldırı sonucu yaralanan ya da hayıtını kaybeden kişilere ait görüntü, görsel öğe ve benzeri unsurlar kullanılmayacak.

Abartılı anlatım yasak: Abartılı anlatımlar, olay anı ve olay sonrası olay yeri görüntüleri yayımlanmayacak. Korku ve paniği gösteren görüntüler yayımlanmayacak.

Tanıklar anlatamayacak: Olay yeri görüntüleri yasağına; itfaiye, polis aracı, ambulans görüntüleri, olay anı ve sonrasındaki tanık anlatımları, görevlilerin çalışmaları ve delil toplama faaliyetleri yayımlanamayacak.

Nerede sorusunun yanıtı yasak: Olay yeri tespitine yönelik yer ve konum bilgileri yayımlanamayacak. Yer ve konum bilgilerinin edinilmesine yarayacak görüntü kullanılamayacak.
Eleştiri ve yorum yasak:  Fail ve olaya iştirak etme şüphesi bulunanların isimleri, soruşturmanın gizliliğini ihlal edebilecek benzer bilgi, görüntü, haber, eleştiri ve yorum içeren yayınlar yayımlanamayacak. Şüpheli terör örgütlerinin isimleri bile yayınlarda söylenemeyecek.

Ajitasyon yasağı: Sunucu ve muhabirlerin ajitasyon içeren abartılı ifadeleri bile yasak kapsamında olacak.

"SON DAKİKA" DA YASAK

“Son dakika” uyarısı yasak: Olayın sıcaklığı geçmesine rağmen, gün boyu ekranda kalan “son dakika, sıcak haber” vb. gibi yazılar gösterilmeyecek.

Hiç yaşanmamış gibi yayına devam: Yayın akışının kesilerek sürekli yayın yasağına neden olan olaya ilişkin haberlere yer verilmesi haber bültenleri dışında bölünmüş ekranda olaya ilişkin görüntülere ve yorumlara yer verilmesi mümkün olmayacak.

3 kente özel ilgi: “Marka şehirler” olarak tanımlanan “İstanbul, İzmir, Antalya” kentlere yönelik kritik altyapı tesislerine yönelik saldırılar özellikle yayın yasakları kapsamında değerlendirilecek.

Sadece altyazı serbest: Yayın yasağı gerektiren olaylara ilişkin Cumhurbaşkanı, Başbakan, bakanlar, vali, emniyet müdürü gibi resmi makamların açıklamaları, olay öncesine ilişkin veya resmi makamlarca dağıtılan görüntüler ve resmi makamların açıkladığı bilgi ve verilere ilişkin haberler yasaklarının kapsamında değerlendirilmeyecek. Görüntü içermeyen alt yazı ile bildirim ve yayın akışı kesilmeksizin haber saatlerinde verilen ve yasak kapsamına girmeyen haberler yayımlanabilecek.

‘Hiçbir şey olmamış gibi yapın’ deniyor

RTÜK Üyesi İsmet Demirdöğen, televizyonlara getirilen “karartma” kararının seçilmiş RTÜK üyeleri devre dışı bırakılarak alındığına dikkat çekti. “RTÜK’ün bürokratları tarafından yayıncılara böylesine direktif verilmesi, hem yetki aşımıdır, hem de seçilmiş kurul üyelerine saygısızlıktır” diyen Demirdöğen şunları söyledi: “15 yıl aradan sonra ekran karartma uygulamasının tekrar getirildiği görülmektedir. Ancak KHK’de “Program Durdurma” yaptırımından söz edilirken, Üst Kurul bürokratlarının bunu ‘Ekran karartmaya’ dönüştürmeleri ve bu görüşlerini yayın kuruluşu yetkililerini Üst Kurul’a çağırarak, tehdit niteliğinde bir toplantı yapmaları kabul edilemez bir durumdur. Söz konusu KHK’lerin yorumu ve bu yorumun yayıncılara iletilmesi bürokratların değil; Üst Kurul üyelerinin görevidir. Üst Kurul yok sayılarak bu toplantı yapılmıştır. Ekran karartma ayıbı 2002’de kaldırılmış ve Türkiye bir utançtan kurtulmuştu. Şimdi demokratikleşme iddiasıyla iktidara gelenler eliyle, o ayıplı günlere yeniden dönülmüş oldu. Bu demokrasi adına bir ilirleme değil gerilemedir. Televizyonlara herhangi bir terör saldırısı olduğunda Devekuşu Kabare topluluğunun ünlü repliğinde olduğu gibi “havaya bakın hiçbir şey olmamış gibi yapın’ denilmiştir. Türkiye’de bir terör saldırısı olacak ama Türkiye bunu bilmeyecek. 12 Eylül’ün yasaklı günlerindeki gibi radyodan BBC Türkçe haberlerini dinleme günlerine geri dönülüyor anlaşılan.”