‘Sahil’in büyük yeşil duvarı

Türkçeye Arapçadan geçen “sahil” kelimesi, bilindiği üzere karanın deniz, göl ya da ırmakla buluşan kısmı anlamında kullanılıyor. Ancak Sahra Çölü’nün güneyinde Atlas Okyanusu’ndan Kızıldeniz’e kadar uzanan, çölün bittiği ve yarı kurak bir iklimin başladığı 8 bin kilometrelik kuşağa da “Sahil” denir.

Arapça konuşan kavimlerin, Sahra Çölü’nün kıyısında olduğu için bu bölgeye “çölün sahili” anlamında “Sahil” adını verdikleri düşünülüyor. Bu kuşağın adı Batı dillerine de aynı şekilde “Sahel” olarak geçmiştir. “Sahil”de yukarıda bahsettiğimiz ülkelerle birlikte ondan fazla ülke vardır.

Bu kuşak, iklim ve yağış miktarı üzerinden tanımlandığı için Sahra’nın güney sınırlarında yüz ile bin kilometre arasında değişen bir genişliğe sahiptir ve bu da 3 milyon kilometrekarelik bir alana karşılık gelir.

Küresel ısınmanın etkisiyle Sahra Çölü, her yıl güneye doğru genişlemeye başlayınca bölge ekolojik yok oluş tehdidiyle karşı karşıya kaldı. Yağmurlar daha seyrek yağıyor, tarım alanları çöl kumlarının altında kalıyordu.

100 milyonu aşan bir nüfus için açlık tehdidi belirmişti. Bunun üzerine çölün ilerleyişini durdurmak için dev bir çevre projesi gündeme geldi: Büyük Yeşil Duvar. Büyük Yeşil Duvar projesi, “Sahil” bölgesini doğudan batıya ağaçlandırmayı hedefliyor. Milyonlarca hektarlık alanda hünnap, Senegal akasyası, çöl hurması gibi ağaçlar dikerek çölün ilerleyişinin önüne adeta yeşil bir duvar örülmesi planlandı.

Çöle karşı örülen duvar metaforunun seçilmesi, Afrika “Sahil” ülkelerinin çölleşme felaketi karşısında gösterdikleri dayanışma ve işbirliğine de dikkat çekmeyi amaçlıyordu. Aralarında Türkiye’nin de bulunduğu birçok ülkenin maddi ve teknik destek verdiği Büyük Yeşil Duvar projesi için ilk ağaçlandırma 2007’de yapıldı.

Proje kapsamında bütün ağaçlandırma çalışmaları 2030 yılına kadar tamamlanacak.

ÇÖLE TARIM PROJESİ

“Büyük Yeşil Duvar” projesinin bugünlerde tekrar gündeme gelmesinin nedeni ise projeyle aynı adı taşıyan belgesel filmin Avrupa’da gösterime girmiş olması. Türkiye’de pandemi nedeniyle kapatılan sinemalar tekrar açıldığında bu filmi perdeye getirirler mi, emin değiliz ama meraklıları için bu yapıma internet üzerinden ulaşmak zor olmayacaktır.

Avustralyalı yönetmen Jared P. Scott’un yönettiği Büyük Yeşil Duvar filmi, izleyiciyi on yıldan bu yana çölleşmeye karşı milyonlarca ağacın dikildiği ve daha milyonlarcasının dikileceği “Sahil”de bir yolculuğa çıkarıyor.

Mali asıllı şarkıcı, manken ve çevreci aktivist Inna Modja bu yolculukta izleyenlere rehberlik yapıyor. Modja, bölgedeki korkunç yoksulluğa tanık oluyor. Ziyaret ettiği bir köyde, yem bulamayan köylülerin hayvanlara çuval ve ağaç kabuğu yedirdiğini görüyor. Bir başka yerde köktendinci Boko Haram örgütünün elinden kurtulmayı başaran ama ailelerini kaybetmiş kimsesiz çocuklara rastlıyor.

Avrupa’ya gitme umuduyla çölde yollara düşmüş insanlarla karşılaşıyor. “Çölün Sahil”inde büyük bir yoksulluk var ve bu yoksulluktan kurtuluş için tek umut ağaç! Büyük Yeşil Duvar tamamlandığında Çin Seddi”nden bile daha uzun olacak.

100 milyon hektar çölleşmiş tarım arazisi tekrar ekilebilir hale gelecek. Kırsal kesimde 10 milyondan fazla insana iş imkânı doğacak. Umarız bu beklentiler gerçekleşir, ayrıca “Sahil”de yaşananlar ülkemizde ağaçları gözünü kırpmadan yok eden rant sevdalılarına da ders olur.

tayfunis@hotmail.com