Sandıklara abluka

2019 seçimlerini “hayat memat” meselesi olarak gören AKP, hem Cumhurbaşkanlığı seçimini kazanmak hem de milletvekili seçiminde TBMM’de çoğunluğu sağlayabilmek için uyum paketinde tüm düzenlemeleri MHP ile kuracağı ittifak lehine yaptı. Polisin sandığın kurulduğu alanın kapısına kadar gelebilmesi, sandıkların güvenlik gerekçesiyle taşınması, sandık kurulu başkanlarının kamu görevlileri arasından seçilmesi düzenlemeleriyle sandıkları tamamen kontrolüne almayı hedefleyen AKP, bölgede HDP’yi de bu şekilde etkisiz kılmayı amaçlıyor. HDP’nin baraj endişesi nedeniyle bağımsız adaylarla seçime katılması olasılığına karşı da “aynı binada oturanların farklı sandıklara dağıtılarak” seçmenin blok halinde hareket etmesinin önüne geçilmesi planlanıyor.

Cumhurbaşkanlığı ve milletvekili seçimi pusulaları tek zarfa konarak MHP lideri Devlet Bahçeli’nin “tak tak” önerisi kısmen karşılanırken, bu yolla da seçmenin oyunu şaşırması ve geçersiz oy kullanmasının önüne geçilmesi hedefleniyor.

AKP, MHP’nin ortak imzayla TBMM Başkanlığı’na sunduğu ve önümüzdeki hafta Anayasa Komisyonu’nda görüşülecek olan uyum paketiyle seçimi kazanmak için tüm önlemleri aldı. Pakette, dikkat çeken bazı düzenlemeler şöyle:

Sandıklar polis gözetiminde: Kolluk güçlerinin sandıkların kurulduğu alanların kapısına kadar girmesinin önü açılıyor. Böylelikle seçmen, polis gölgesi altında sandığa gelip oyunu kullanacak. Tehdit gerekçesiyle seçmen tarafından da sandık çevresine çağrılmasına olanak sağlandığı için özellikle Doğu ve Güneydoğu’da oy kullanma süresi boyunca kolluk kuvvetleri sandık başında kalabilecek.

Sandık başkanları kamudan: Mevcut yasaya göre, sandık kurulu başkanları YSK ile o ilde en fazla oy alan 4 partinin belirleyeceği isimlerin yer aldığı listeden kurayla belirleniyor. 1 Kasım seçimlerinde HDP’nin belirlediği isimlerin kuradan çıkması ve sandık kurulu başkanı olması üzerine, il ve ilçe seçim kurulları HDP ve CHP’li sandık kurulu başkanlarını reddetmişti. AKP ve MHP, CHP ve HDP’lilerin sandık kurulu başkanı olmasını engellemek için başkanlar ilçe seçim kurulu başkanları tarafından kamu görevlileri arasından belirlenecek. Sandık kurulu başkanlarının, sandık çevresinde alınacak önlemlerden oy pusulalarının olduğu torbaların ilçe seçim kuruluna götürülmesine kadar pek çok yetkisi bulunuyor.

Sandıklar taşınabilecek

Sandıkların taşınması ve seçmenin dağıtılması: Güvenlik gerekçesiyle sandık, başka bir sandık bölgesine taşınabileceği gibi aynı binada oturan seçmenler aynı seçim bölgesinde olmak üzere farklı sandıklara kaydedilebilecek. Her bir sandıktaki seçmen sayısının köy ve kasabalarda 150, kentlerde 200 olmasını düzenleyen yasa hükmü kaldırılarak sandıklarda oy kullanacak seçmen sayısını belirleme yetkisi YSK’ye veriliyor. Bu düzenlemelerde HDP’nin kendi seçmeni üzerindeki kontrolü ve özellikle bağımsız adaylarla seçime katılma kararı alması durumunda blok halinde hareket etmesinin önüne geçilmesinin hedeflendiği kaydediliyor.

Göreve gelmeyen sandık kurulu üyeleri: Uyum paketinde, sandık kurulu üyesi olmasına karşın oy verme işlemi sırasında göreve gelmeyenlerin yerine sandık kurulu başkanı tarafından sandık alanında bulunan okur-yazar ve seçme hakkına sahip kişiler arasından üye belirleme hükmü değiştiriliyor. Buna göre, sandık kurulu başkanı seçim bölgesinden üye belirleyebilecek. Bu düzenlemeyle de özellikle bölgede sandık kurulu üyesi olmasına karşın sandık başına gitmeyen kişilerin yerine üye belirleme işlemi kolaylaştırılıyor.

İttifakla AKP ve MHP vekil sayısını artıracak: Partilere göre milletvekili dağılımında ‘D’Hondt sistemi (nisbi temsil) kullanılmaya devam edilecek. İttifak yapacak partilere verilecek oylar, ittifakın toplam oyu olarak sayılacağı için ittifak partileri seçime ayrı ayrı girecekleri zaman çıkaracakları milletvekili sayısına göre daha fazla vekile sahip olacak.

Bahçeli’ye tek zarfla ‘tak tak’ jesti

* Cumhurbaşkanlığı seçimi oy pusulasıyla milletvekili seçimine ilişkin oy pusulasının aynı zarfa konulmasına ilişkin hükmün, daha önce ‘tak tak’ diye tanımladığı sistemi öneren MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli’ye jest olarak pakete eklendiği belirtiliyor. Bahçeli, ‘önce ittifaka tak sonra partiye tak’ diyerek iki oy kullanılmasını tarif etmişti. İki oy pusulası aynı zarfa konarak ittifaka ve Tayyip Erdoğan’ın cumhurbaşkanlığı adaylığına oy verecek AKP ve MHP seçmeni açısından ‘tak tak’ formülü yaşama geçirilmiş olacak. Bu düzenlemeyle ayrıca iki ayrı oy pusulasının iki ayrı zarfa konması nedeniyle seçmenin aklının karışarak seçmenin farklı sütunlara oy vermesi ile geçersiz oy kullanımının önüne geçilmesinin hedeflendiği kaydediliyor.