Saraydan camiye: Eserler taşınacak mı?

Geçen yıl aralık ayında gündeme gelen konuya ilişkin, basında çıkan haberlere göre, İslam Medeniyetleri Müzesi'nde sergilenmek üzere; Arkeoloji Müzesi, Ayasofya Müzesi, Topkapı Sarayı Müzesi, Türbeler Müzesi, İslam Bilim Teknolojileri Müzesi ve Vakıflar Genel Müdürlüğü’nden eser taşınacak. Aynı haberde Topkapı Sarayı Müzesi’nden bir yetkilinin şu açıklamaları da yer alıyor: “Çamlıca Camisi’nin altında oluşturulacak müze koleksiyonunun üçte biri Topkapı Sarayı envanterinden oluşacak. Bu eserler arasında sadece Kutsal Emanetler’e ait eserler tercih edilmedi. Hemen her seksiyondan eser seçtik.”

Müzenin küratörlüğünü, Prof. Hasan Bülent Kahraman’ın yaptığı, sergilenmek üzere müzelerden talep edilen 500’e yakın eserin kendisinin öncülüğünde toplandığı iddialarını yanıt alamadığımız için teyit edemedik. Hasan Bülent Kahraman’ın konuya dair sessizliğini koruması bir yana, ismi geçen müzelerin müdürlerinden herhangi birine ulaşmak, konu başlığını danışmanlarına aktardıktan sonra imkânsız bir hal aldı. “Anadolu Yakası’nda kurulacak en büyük müze” olarak tanımlanan İslam Medeniyetleri Müzesi'ne nerelerden, kaç eser taşınacak? Bu eserler hangileri olacak? Eserlerin ortam değişikliği karşısında karşılacakları sorunlar nasıl değerlendiriliyor? Sorularının yanıtları, şimdilik sır. Müze alanını yerinde görmek niyetiyle gittiğimiz Çamlıca Camisi’nde, Caminin Proje Başkanı Ergin Külünk’le konuşabildik. Külünk’ün aktardığına göre müze 11 bin metrekarelik alana yapılıyor ve eserlerin zarar görmemesi için bütün teknik önlemler alınıyor. Müze alanını görme talebimiz ise alanın henüz inşaat halinde olduğu gerekçesiyle reddedildi.

Yine konuyla ilgili telefonla aradığımız eski Topkapı Sarayı Müze Müdürü Prof. Dr. İlber Ortaylı, “Camii henüz ziyaret edemedim. Oradaki müze alanını da görmeden bir şey söylemem hem doğru, hem de mümkün değil” dedi.

‘Hiçbir zaman taşınmamalı’

Konuya dair görüşlerini gazetemizle paylaşan Uğur Derman, katıldığı programda söylediklerinin geçerliliğini vurgulayarak eserlerin taşınmaması gerektiğini söylüyor. Yeni tamamlanmış bir binanın rutubetten kurtulması için uzun bir süreye ihtiyaç olduğunu belirten Derman, “Yeni bir mekâna 600 yıllık bir sarayda yaşamış eserlerin götürülmesi demek, o eserlere zarar verilmesi demektir. Oradaki iklime alışmış olan eserlerin, sadece şimdi değil hiçbir zaman taşınmasını doğru bulmuyorum” diyor.

‘Eserler açısından hicap olur’

Uluslararası Plastik Sanatlar Derneği (UPSD) Başkanı ressam Bedri Baykam ise eserlerin taşınması durumunu yadırgadığını, dünyanın sayılı müzeleri olan bu müzelerden eser çıkarılacaksa, bu eserlerin önemli parçalar olacağından emin olduğunu söylüyor. İslam medeniyetine dair eserleri barındıran müzeler varken ve eserler yüzyıllardır bu müzelerde sergileniyorken, neden böyle bir adıma gerek görüldüğünü anlamadığını belirten Baykam, sözlerine şu ifadelerle devam ediyor: “Hükümetler, 1950’den sonra, Atatürk’ün kurduğu müze dışında bir adet Çağdaş Sanat Müzesi açmamışlar. AKP hükümeti de 18 yıldır böyle bir eksiklik hissetmezken ve yeni İslam eserleri müzeleri açma gayretindeyken, ben burada büyük bir dengesizlik görüyorum. 1970’ten beri Türkiye Cumhuriyeti’ne emek vermiş onbinlerce sanatçımız var, onların eserleri koruyacak sıfır girişim varken, bu şekilde yapay iç ithallerle yeni müzeler yapılma gereksinimi hissediliyor, ve diğer açığı hiç görmüyolar. Ya da kendi ilgi alanlarına girmediği için gereksiz görüyorlar. Sadece kendi seçmeninizin ilgi alanlarını önemserseniz olmaz, kendi arka bahçeleri sanki... O eserler zarar görecek olursa, bu zaten tarihi İslam eserleri açısından hicap olur, aynı hataları bu oldubittiye getirme sevdasıyla yeni havalimanında da yaptılar.”