Sezgin Kaymaz'dan 'Son Şûrâ'

Sezgin Kaymaz'dan 'Son Şûrâ'

'Ne mutlak adalet var ne de mutlak adaletsizlik'

Sevinç Kuşları cinsler, türler arası ayrımları, sınırları aşan aşk, şefkat, ve vicdan masalları üçlemesi. “Deccal’in Hatırı” acayip aşkların romanıydı, “Kısas” kötülüğün ve hesaplaşmaların. Üçlemenin son kitabı “Son Şura” da yine aşkın ve kesilen son raconların romanı. Sezgin Kaymaz’la üçleme üzerine konuştuk.

- Üçlemenin son kitabını beklerken araya Bakele girdi. Bir “öykü” arası mı verdiniz?
- Belli bir yazma disiplinim yok. Bir taraftan Sevinç Kuşları'yla cebelleşiyordum, bir taraftan eşe dosta ikramlık (okumalık) hikâyeler yolluyordum mektupla filan. Aa, bir baktım kitap kadar olmuş yolladıklarım. O ara da April'e yeni geçmiştim, eli boş geçmeyeyim dedim.

- Kahramanlarınız eşcinseller, sokak çocukları, “deli” doktorlar, “yüz bin çeşit fobiden” muzdarip kadınlar, mafyacılar, engelliler. Hatta, hikâyeye dâhil olan kedi ve köpekler bile pis, topal, çirkin... Genel geçer sevgi, aşk anlayışımızın ne kadar "steril" olduğunu, bu kavramların nasıl da estetize edildiğini düşündürüyorsunuz. Belki de bu kavramları tersinden yüceltiyorsunuz. Görme biçimimizi sorguluyorsunuz. Katılır mısınız?
- Katılırım tabii. Aşkın tutkuyla, şiddetli isteme hâliyle özdeşleştirilmeye çalışıldığını görüp üzülüyorum. Bu konuda ciddi ciddi yazılmış makaleler okudum: "Aşk gelir geçer, kalıcı olan sevgidir, saygıdır..." falan. Altına da bir dipnot düşüp "Mühim olan, komandit şirket ortaklarının hisselerine düşen üleş payına saygı göstermesidir" deseler tam olacak. Oysa sevgidir gelip geçen. Aşk dediğin şey geldi de geçtiyse bil ki o zaten aşk değildi de ondan. Sevgiydi veya saygıydı veya beğenme veya çok büyük bir şiddetle istemeydi... İnsanları sadece sevgi perspektifinden görerek köre, topala, şişmana, buruşuğa, kirliye, pise, kötü kokuluya, marjinale, çirkine, gözleri şaşıya, kafası yamuğa, ağzı salyalıya, inatçıya, kötü huyluya gözlerinin içine baka baka sarsılmaz bir sevgi duy bakalım. Kronometre tutuyorum. Hadi duy.

“SEVGİNİN BİR SINIRI VAR: TAHAMMÜL”

- Zila’nın İrfan’a duyduğuna da “sevgi” değil, “aşk” diyorsunuz...
- Çünkü o öyle. Sevgi ille de olur insanın hayatında. Gördüğünüz göreceğiniz en suratsız, en kötücül, en nemrut herifin bile sevdiği bir şey vardır. Tutar tabancasını sever mesela, babasını sever, eniştesini sever, annesini sever, onu sever bunu sever; hiçbir şeyi sevemese bile kendini sever veya. Sonra ondan vazgeçer, gidip başka bir şeyi (kimseyi) sever. Sevginin bir sınırı vardır çünkü: TAHAMMÜL. İş oraya varıp dayanma gücünü zorlamaya başladı mı sevgi falan kalmaz ortada. Deneyelim. Çiçek seviyorsunuz diyelim... Her gün bir kamyon çiçek getirip yığayım evinizin orta yerine. Bakalım ne oluyor ve bir de sebebi vardır sevginin. Yani O'ndan dolayı olan bir şey. O'nun seni rahatsız etmeyen, okşayan, gıdıklayan, sana güzel, hoş gelen, yüce gelen bir şeyinden, bir özelliğinden dolayı seversin O'nu. Senden dolayı sevgi olmaz, O'ndan dolayı olur. Seni, başlangıçta O'nu sevmeye yönlendiren şey azalmaya veya tahammül edemeyeceğin kadar çoğalıp gına getirtmeye başladı mı, geçmiş olsun; bitmiştir sevgi. Aşk ise apayrıdır. O'nunla, O'nun duygularıyla uzak yakın alâkası yoktur; tamamı senden dolayıdır aşkın. Kendinden vazgeçemeyeceğin için aşkından da vazgeçemezsin. Sen sana fazla gelemeyeceğin, sen senin tahammül sınırlarını zorlayamayacağın, sen senden çıkıp gidemeyeceğin için bir kere âşık olduysan hep âşık kalırsın.

- Toplumu “normal” paydasında hizaya sokma yaklaşımından hazzetmediğinizi biliyoruz. Zila’nın evi “GMK 133/1” için “Nuh’un Gemisi” demiştiniz. Gemi dışında hayat var mı “normal” görülmeyenlere?
- "Hoşgörü" denen şey, aslında nasırına, gözünden yaş, kulaklarından duman çıkartıncaya kadar basanlara karşı icat edilmiş bir şey. Tanrısal bu yüzden. Bu coğrafyada üzülerek görüyoruz ki onun de ağzı yüzü çarpıtılmış, eciş bücüş bir şeye döndürülmüş. Nasırına basana kafayı gömersin de misâl, çorbayı höpürdeterek içen ihtiyar babanı, eh, hoş görürsün. Kalkıp masadan gidersin meselâ veya onun duymayacağını düşündüğün bir sesle homurdanırsın, ama itip kakmadın, kâseyi kafasına geçirmedin ya, "Hoş gördük" dersin. Oysa tahammüldür bu. İhtiyar babanı sevmez misin? Altına etse de seversin.
Ama bu değil. Hoşgörü, adı üstünde, "hoş", yani "iyi", "güzel", "senin kadar aziz", yani "canına yakın" görebilmektir karşındakini. Senin "normallerinle" yargılamamak, senin istediğin gibi değil diye hor görmemek, hadi bir adım daha yaklaşalım tanrısallığa, senin istediğin gibi olmasını istemekten dahi kaçınmaktır. Budur hoşgörü. Bunun haricindeki her duygu tahammüle girer. Kalkar gidersin olur biter, kapıyı gösterirsin olur biter, kafayı gömersin olur biter. Sizce var mı Nuh'un Gemisi dışında hayat? Bence yok. Bu ülkede hiç olmadı.

“BENİM UMUDUM UZAYLILARDA”

- Sevdiklerinizi hep “en sevdiğine” emanet edersiniz. İrfan’ı Zila’ya emanet ettiniz üçlemede. Zila karakteri okurun vicdanı mı biraz? Hayata karşı kendi raconunu kesen.
- Zila bence bizim varlık denklemimize keskin bir bakış. Oradan bakıyor kadın ve "Uzatma!" diyor bütün doğallığıyla. "Sende sevgi bile yok. Aşk nasıl olsun?" Ama bu kuru kabuk hâlimizi de hoşgörüyor; kendisi aşk çünkü.

- Deli “homoseksüalist” doktor Veysel, dünyalar iyisi polisler Hayri ile Celil ve mafyacı Deccal’in “şefkatli” yüzü. Üçlemede umut, Pandora’nın Kutusu'ndan kötülüklerle birlikte akıyor dışarı sanki...
- Umut her zaman vardır. Ama üçlemede böyle bir mesaj vermeye çalışmış değilim. Her şey kendiliğinden oldu. Hep öyle olur. Senin umudun var mı derseniz... Evet, var. Benim umudum uzaylılarda.

- Neden "Sevinç Kuşları" dediniz? Bunca yoksulluk, acı, ayrımcılık, kan revan içinde sevinç kuşları uçurmak kolay mı?
- Acıyı bu dünyadan def etmenin bir mümkünâtı olmadığına hâlde onu söküp atabileceğimize, ondan gün gelip kurtulabileceğimize inanır dururuz. Bu da yalnızca daha fazla acı çekmemize sebep olur çünkü konsantrasyonumuz acı üzerine. Hâlbuki sevinç üzerine olsa sevinmek ve sevindirmek üzerine? Şöyle bir göz atalım şu romanlara. Kim kimin sevinç kuşu olmamış ki? Hayri Seher'in ve Celil'in ve sokak kedilerinin ve hâttâ Deccal'ın, Celil Hayri'nin ve Foto'nun ve hâttâ Sermiyan Dinçer'in, Şengül Abla Deccal'ın,Zila, başta Gülhan ve Teoman Kemâni olmak üzere 133'e yolu düşen, Deccal tepesini attırmayan (yakın gelmeyen) herkesin, Kübra Berna'nın, Kıvırcık Kübra'nın, Naim Orhun İrfan'ın, Bayram Veysel'in, Edip Kenan'ın-Kenan Edip'in, Uğur Binnur'un-Taşkın'ın, Veysel, başta menfaatçi plastikçi Necmettin Mutlu olmak üzere hepimizin sevinç kuşu olmuş çıkmış. Yalan mı? Bir de bakmışsınız psikopat sapığımız Gıyas bile sevindiriverir bizi. Uzun lafın kısası; herkesin herkesi sevindirdiği bir şey gibi geldi bana ne geldiyse. Aklımda "Sevinç Kuşları" kanat çırptı. Hiç belli etmeden Tanıl'a sordum; "Sevinç Kuşu" dedi o da; şu tevâfuka bakınız.

- Kitaplarınızda yoksullar, garibanlar, ötekileştirilenler lehine bir biçimde adalet tesis ediliyor. Son Şura’da kesilen raconlarla da adalet tesis ediliyor mu?
- Kanaatim şu ki ne mutlak adalet var ne de mutlak adaletsizlik. Her şey insanın insana ettiği kaynaklı. Yargılamıyorum; seyrediyor ve aktarıyorum. Karar, gözden göze değişir. Su sana doğru akıp betiyle bereketiyle geliyorsa âdil, sel basıp senin hasadını ötedekine götürüyorsa âdil değil.

“ANKARA'DA YAŞIYOR VE ANKARA'YI ÖZLÜYORUM”

- Üçlemede 1989’dan 2010’a Ankara dönüşürken rant savaşları dolu dizgin. GMK 133/1 bir direnişin merkezinde duruyor. “Medenileşip insanı azalan” başkente baktığınızda ne hissediyorsunuz? Bir de bütün kitaplar Konya-Ankara’da geçiyor. Siz bir Konya-Ankara yazarı mısınız?
- Ankara'da yaşıyor ve Ankara'yı özlüyorum. Hissettiğim şu: Hasret. Avrupa başkentlerine git, kendini nostaljinin göbeğinde bul, gel kendi başkentine, müze müze dolaş bir kaşık nostalji için. Revâ mıdır?
Sağım solu belli olmadığı için Konya-Ankara yazarı olup olmadığımı bilmiyorum, son satırı yazmadan da bilemeyeceğim. Beni gömdükten sonra siz kesin bileceksiniz ama.

- “Ne tür yazıyorsunuz?” diyenlere “okumalık” demişsiniz bir kere. Nasıl bir “okumalık” bu üçleme?
- Sadece okumayı sevdiğim şeyleri yazıyorum; bu nedenle okumalık. Ben olsam seve seve okurum; o derece.

- Üçlemenin sizin yazarlığınız ve hayatınızda nasıl bir anlamı, yeri var? İthaf ettiğiniz güzel “abi”ler ve “gariban” garip kardeşler “kahramanlarınıza” dâhil mi?
- İthaflar, hayatıma doğrudan dokunan güzel ve özel insanlara. Bilmiyorum; belki kahramanlara da dokunmuşlardır. Sevinç Kuşları'nın benim hayatımdaki yerine gelince... "İnsanların yüzde doksanı yaşamaz; sadece vardır" der Oscar Wilde. Ben bu üçlemeyi, "yaşayan" yüzde 10'un içinde görüyorum. Capcanlı, herkes ölse bile dipdiri. Ama şunu da söyler hazret: "Herkes üç ciltlik bir roman yazabilir. Tek gereken, hayat ve edebiyat konusunda tam bir cehalettir." Bilmem artık.

- Kısas’ın arka kapak yazısında sizi “metafizik, paranormal ilgiler ışığında ele alanlar olduğu” vurgulanıyordu. “Fantastik” sıfatını kabul ettiniz, “kurgu”ya itiraz şerhiyle. Peki, “mistik” bir yazar mısınız?
- Olabilir. Bazen ben bile korkuyorum kendimden.

"DUBLIN'DE ACIPAYAMLI'NIN NE İŞİ VAR?"

- Kelimeleriniz pek terbiyeli değil, argosu bol. Üstelik konuşulduğu gibi yazıyorsunuz. Kullandığınız dil yazım kurallarına uymuyor. Hacettepe Üniversitesi İngilizce Dilbilimi Bölümü’nü Türkçe dersini veremediği için son sınıftan terk etmiş bir yazar(!) olduğunuzu anımsatıp takılıp soralım: Bu dil sizi “çevrilemez” yapmıyor mu?
- Şu soruyu gören de yazdıklarımda imlâ mimlâ hak getire zanneder. Aşkolsun! Öyle değil bir kere, yazarı karalamayalım; benim yazdıklarım âdâb-ı muaşerete uygun olmayabilir, Zeki Müren Türkçesine de uygun olmayabilir ama imlâ kurallarına ve konuşma diline koçlar gibi uygun. Hem niye çevrilemesin canım? Kaç senedir "What's up man?" sorusunu, "Ne diyon lan?" diye çeviriyoruz da kıyamet mi kopuyor? Ulysses'de Dedalusgil Acıpayam Türkçesi konuştu da niye itiraz etmediniz? Hiç duymadık "Dublin'de Acıpayamlı'nın ne işi var?" dediğinizi!

- Üçlemeden sonra ne geliyor, hikâye mi, roman mı?
- Hikâye eserse yazılıyor ve ütülenip katlanıp konuluyor şu sandalyenin arkasına. Külliyât oluşunca da kitaplaşıyor. Bu nedenle önce hangisi gelir bilinmez, ama şu sıra, evet, bir roman yazılmakta. Okurları merakta komayalım; çok fena bir köpek geliyor bu sefer.

Son Şûrâ/ Sezgin Kaymaz/ APRİL Yayınları/ 544 s.