Sivas Kongresi'nin 91. yılı

Büyük Önder Mustafa Kemal Atatürk ve silah arkadaşları tarafından 4 Eylül 1919'da gerçekleştirilen Sivas Kongresi'ne ev sahipliği yapan, manda ve himaye fikrinin reddedilerek ulusal bağımsızlık düşüncesinin benimsendiği, ulusal kurtuluş mücadelesine ışık tutacak kararların alındığı, 108 gün milli mücadelenin merkezi olan Sivas'ta, tarihi kongrenin 91. yıl dönümü coşkusu yaşanıyor.

Türkiye Cumhuriyeti'nin kurucusu Ulu Önder Mustafa Kemal Atatürk'ün, ''Burada bir milletin kurtuluşunu hazırlayan kararlar verildi'' sözüyle önemini vurguladığı Sivas, kurtuluş mücadelesinin mihenk taşı olan Sivas Kongresi'nin 91. yıl dönümünde coşkulu bir güne daha tanıklık ediyor.

Milli mücadele yıllarında Büyük Önder Atatürk ve silah arkadaşlarına 108 gün ev sahipliği yapan Sivas halkı, 91 yıl önceki coşku ve heyecanı yaşamak üzere Sivas Cumhuriyet Meydanı'nda toplanacak.

Ulusal Kurtuluş Mücadelesi'ne ışık tutacak kararların alındığı Sivas Kongresi'nin 91. yıldönümü etkinlikleri kapsamında, Sivas Devlet Tiyatrosu (SDT) sanatçıları, kongreyi temsili olarak canlandırdı.


Güvenilir kent Sivas

Büyük Önder Mustafa Kemal Atatürk, 19 Mayıs 1919'da Samsun'da başlattığı ulusal mücadeleyi Amasya'dan sonra 27 Haziran 1919'da Sivas'a gelerek sürdürdü.

Sivas'ta yapılan toplantıda ülkenin durumu görüşülerek, en kısa zamanda kentte bir kongre yapılmasına karar verildi. 2 Eylül 1919 günü Sivas'a yeniden gelen ve 18 Aralık 1919 tarihine kadar kentte kalan Mustafa Kemal Paşa ve beraberindeki heyet tarafından, 4 Eylül 1919 Perşembe günü saat 14.00'de bugünkü Atatürk Kongre ve Etnografya Müzesi binasında, Türkiye Cumhuriyeti'nin temellerinin atıldığı ''Sivas Kongresi'' yapıldı.

Kayıtlara göre resmi çalışmaları 7 gün süren kongrede, Mustafa Kemal Atatürk başkanlığında ulusun kurtuluşu için çeşitli gündem maddeleri görüşüldü. 8-9 Eylül 1919 tarihlerinde ''manda'' tartışmalarının yaşandığı kongre, 11 Eylül 1919'da sonuç bildirgesinin yayımlanmasıyla kapandı.

Mustafa Kemal Paşa ve Heyet-i Temsiliye, 12 Eylül 1919'da halkın da katılımıyla gerçekleştirilen toplantıda, ulusun kurtuluşu için çeşitli kararların yer aldığı kongre beyannamesini yayımladı.

''Manda ve himaye kabul olunamaz'' gibi ulusun kurtuluşu için çok önemli kararların alındığı kongrede ilginç bir olay da yaşandı.

Ülkenin çeşitli yörelerinden delegelerin katılımıyla 4 Eylül 1919 tarihinde düzenlenen ve ''manda'' konusunun da tartışıldığı kongrede, öğrenci arkadaşlarının temsilcisi olarak, aralarında topladıkları para ile kente gelen Hikmet ismindeki Askeri Tıbbiye öğrencisi de bulunuyordu.

Heyecanlı manda tartışmalarının yaşandığı 8 Eylül akşamı, Mustafa Kemal Paşa'nın odasında yapılan toplantıda, Askeri Tıp öğrencisi Hikmet, şöyle konuşuyordu:

''Paşam, delegesi bulunduğum Tıbbiyeliler, beni buraya istiklal davamızı başarmak yolundaki mesaiye katılmak üzere gönderdiler. Mandayı kabul edemem. Eğer kabul edecek olanlar varsa; bunlar her kim olursa olsun, şiddetle ret ve takbih ederiz. Farzı muhal, manda fikrini siz kabul ederseniz sizi de reddeder, Mustafa Kemal'i vatan kurtarıcısı değil, vatan batırıcısı olarak adlandırır ve tel'in ederiz.''

Bu sözler karşısında duygulanan ve ''Arkadaşlar gençliğe bakın, Türk milli bünyesindeki asil kanın ifadesine dikkat edin'' diyen Mustafa Kemal Paşa daha sonra Hikmet Bey'e dönerek, ''Evlat, müsterih ol. Gençlikle iftihar ediyorum ve gençliğe güveniyorum. Biz, ekalliyette (azınlıkta) kalsak dahi mandayı kabul etmeyeceğiz. Parolamız tektir ve değişmez: Ya istiklal, ya ölüm...''

Cumhuriyet'in temelleri Sivas'ta atıldı

Atatürk başkanlığında, 4-11 Eylül 1919 tarihleri arasında gerçekleştirilen Sivas Kongresi ile Mustafa Kemal Paşa'nın gençlik yıllarından beri düşündüğü ve seslendirdiği, Samsun'a çıktığı andan itibaren resmi yazışmalarında en önemli mesele olarak yer verdiği milli egemenlik ve milli irade kavramları devlet hayatına yansıtılmaya başladı.

Bu nokta, O'nun için vatanın kurtuluşu kadar önemliydi ve ivedilik arz etmekteydi. Halkın bütününü kapsayan ilk örgütsel faaliyet Sivas'ta gerçekleştirildi. Dolayısıyla söz konusu etkinlikler bu kongrenin gündemine hakim oldu. Böyle bir gündemle çalışmalarını sürdüren Sivas Kongresi, şekli ve içeriği itibariyle adeta milli bir meclis işlevi gördü.

Kongrede yeni seçilen üyelerin katılımıyla yurdun tamamını kapsayan Heyeti Temsiliye, ülkenin kaderinde birinci derecede söz sahibi bir kurul halini aldı. Ulusal hareketin meşru organları biçimlendirilmiş oldu. 7 günlük çalışmayla Sivas Kongresi, devletin önündeki engelleri ortadan kaldırarak, halkı bir bütün halinde, çizdiği program doğrultusunda harekete geçirmeyi sağladı. Bu hareket, 9 Eylül 1922'de büyük bir zafer yaratacak, 29 Ekim 1923'de ise cumhuriyetin ilanıyla taçlanacaktı.