Suriye'de muhalifler TL'ye geçti

AKP, dünya kamuoyuna IŞİD’e savaş açtığını ilan ederken, seçim öncesi ve seçimlerin hemen ardından getirdiği iki gümrük düzenlemesi Türkiye sınır kapılarını terörün finansmanına açtı.

Gümrüklerden nakit para giriş çıkışıyla ilgili yapılan düzenlemeleri Suriyeli muhalif grupların TL’ye geçişi takip etti. Bu da akıllara düzenlemelerin odağında Suriyeli muhaliflerin olup olmadığı sorusunu getirdi.

Kaynak sorulmuyor

Bakanlık, genelgelerin “sadece ve sadece girişi serbest olan paraları ilgilendirdiğini” açıklasa da, düzenlemeler, kaynağı ile ilgili herhangi bir kısıt olmadığı için IŞİD’den Nusra’ya pek çok terör örgütünün sınırdan para giriş çıkışı yapmalarına olanak tanıyor.

MİT tırlarında Suriye’ye giden silahlarla ilgili de AKP önce ilaç ve gıda yardımı yolladıkları iddiasında bulunmuş, daha sonra silahların Türkmenlere gönderildiğini öne sürmüştü. Ancak silahların Suriye’deki terör gruplarına gittiği ortaya çıkmıştı.

Art arda iki genelge

Gümrük ve Ticaret Bakanlığı, 15 Nisan’da yaptığı genelge değişikliğiyle gümrük giriş noktalarından hiçbir beyanda bulunmadan yurda nakit para getirilmesine imkân tanıdı.

Seçimlerden bir gün sonra ise 25 bin TL ve 10 bin Avro kadar paranın, yolcu beraberinde nakit olarak çıkarılması serbest hâle getirildi,

Genelgelerin ardından Suriyeli “muhalifler” kontrol ettikleri bölgelerde TL kullanmak için plan hazırladıklarını duyurdu. 8 Temmuz’da çıkan haberlerde Suriye ekonomisini yıpratmak isteyen muhalif grupların Suriye Lirası yerine Türk Lirası kullanma kararı aldığı belirtildi.

Konuyla ilgili sorularımızı yanıtlayan eski bir üst düzey Merkez Bankası yetkilisi, muhaliflerin TL’ye geçişiyle gümrük kısıtlamalarının kaldırılmasının birbiriyle bağlantılı olduğunu söyledi.

Bankacılık sistemi yok

Yetlinin anlattığı trafiğe göre, Türkiye’de yerleşik olmayan üçüncü ülkelerin vatandaşları TL’ye güveniyorlarsa, sattıkları mal ve hizmetler karşılığında, eğer kendi ülkelerinde de kısıt yoksa TL kullanabilirler. Bu demek oluyor ki IŞİD, Nusra, Kobani ya da Esad rejiminden gelip Türkiye’de TL üzerinden işlem yapabilirler. Gümrükten geçişlerde de paranın kaynağını ispatla gibi bir kısıt olmadığı için ellerindeki malı satarak ya da içeriden aldıkları finansal destekle Güneydoğu illerinde dikkat çekmeden alışveriş yapabilirler.

Örneğin Kuzey Suriye’nin bir bölgesinde zeytinyağı ihraç ediliyor. Karşılığında TL kabul ediliyor. Bu parayla Gaziantep’ten bot, elbise, un, makarna, tuz vs ithal edilebilir. Suriye’de bankacılık sistemi çalışmadığı için getirilen düzenlemelerle nakit üzerinden kolaylık sağlandı. Grup halinde IŞİD ya da ÖSO’ya katılacaklar, Kilis’ten Gaziantep’ten ihtiyaçlarını alabilir. Savaşanlara ayakkabı lazım, yiyecek içecek lazım. Uzun vadede bölgede ne olur biter bilmiyoruz ancak o döneme dek TL kullanımı yüzde 60-70’e ulaşırsa kurulacak yeni hükümetin isteği dahilinde para politikası Türkiye’ye tabi olabilir. Gümrük ihtiyaçlarını karşılamak üzere TL kullanıyor. Petrolü bir şekilde dolarla uluslararası piyasada satıyordu. Şimdi doların yerini TL alıyor.

Suriye’deki terör gruplarının Türkiye’deki destekçileri de bu genelgelerden faydalanarak finansman desteği sağlayabilir. Merkez Bankası’nın emisyon hareketlerine baktığımızda Güneydoğu’da emisyon hacminin son dönemde artış gösterdiğini görüyoruz. Emisyon, Merkez Bankası tarafından basılan kağıt ve metal paranın toplamına deniyor.

200’lük banknotlar

Emisyon hacmi ise, piyasaya sürülen banknotların toplam tutarını ifade ediyor. Örneğin tatil için para çekiyorsunuz para çektiğiniz yerde emisyon hacmi daralıyor. Bu parayı gittiğiniz yerde harcıyorsunuz ve para bankacılık sistemine yeniden dahil oluyor. Bu şekilde tatil yörelerinde emisyon hacmi artıyor. Sistem böyle işliyor.

Bunların içinde 5’lik, 10’luk, 20’lik, 50’lik, 100’lük ve 200’lük banknotlar var. Ancak Güneydoğu’da daha ziyade büyük küpürler işlem görüyor. 100’lük ve 200’lük gibi. Örneğin sınırdan 10 bin TL geçirilecekse daha büyük küpürler daha az yer kaplıyor, fazla dikkat çekmeden taşınabiliyor, muhafazası kolay vs. O yüzden bu bölgede emisyonun büyük küpürleri kullanılıyor.

Keskin yükseliş Merkez Bankası’nın son açıkladığı verilere göre ise temmuz ayında toplam emisyon hacmindeki hızlı artış da dikkat çekiyor. Temmuz başında 95.5 milyar lira olan emisyon hacmi 18 Temmuz’da 108.6 milyar liraya kadar yükseldi. Mart sonundan haziran temmuz başına kadar da yaklaşık 6 milyar lira arttı.