Suriye’nin talan haritası

Suriye’deki iç savaş tarih ve kültür mirasının da yağmalanmasının yolunu açtı. Bu yağmanın en önemli transit rotası Türkiye’den geçiyor. The Independent gazetesinin son araştırma haberi, Gaziantep kentinin kaçakçılığın merkezi haline geldiğini ve terör gruplarının elde ettiği karları ortaya koydu. Independent muhabiri Isabel Hunter, alıcı kılığına girerek tarihi eser kaçakçılarıyla ‘antika anlaşmalarının ana merkezi’ diye nitelediği Gaziantep’te bir apartman dairesinde görüştü. Hunter haberinde ‘Hani’ kod isimli kaçakçının hiyerogliflerle kaplı 4 bin yıllık bir kireçtaşı tabletini laptop çantasından sıradan bir eşyaymış gibi çıkarttığını anlattı. Hunter, kaçakçıların çoğunun Türk olmasına karşılık ‘Hani’nin Suriyeli olduğunu ve ‘Londra’daki patronuna’ anlatması için ellerindeki ‘hazineleri’ sergilemekten çekinmediklerini ekledi. Hunter’a da 13. yüzyıldan kalma Hıristiyan elyazmalarının fotoğrafları ile Farmason ikonografisinin yer aldığı bir kitap gösterilmiş. İki kaçakçıya bakılırsa elyazmaları şu anda Almanya’da, kitap ise ‘İsveç’te turda’.

Kataloglar cepte

Risklerini azaltmak için kataloglarını cep telefonlarına yükleyen kaçakçılar “Ne istiyorsanız size buluruz. Sadece resimlere bakıp istediğinizi söyleyin” demişler. Hunter, resimlerde deri ciltli elyazmaları, Aramice ve Yunanca belgeler, Davut yıldızının bulunduğu eşyalar, afrodizyak özellikleri olduğu öne sürülen antik Mısır parfümlerini görmüş. Aralarına katılan ‘Tarık’ isimli bir başka kaçakçı ise dünyada sadece 30 örneği bulunduğunu öne sürdüğü ve 300 bin dolar fiyat biçtiği Atina sikkeyi göstermiş.

IŞİD’e yüzde 20

Kaçakçılar bu ticaret için IŞİD’den izin aldıklarını aktarıyorlar. Bir kaçakçı, “Mücevher yahut altın bulursak IŞİD yüzde 20 alıyor. Resmi fiyat bu. İzni bir kere aldın mı tamam” deyip ekliyor: “Heykel bulursak IŞİD onu yok edecek diye saklıyoruz.”

Eski eseleri kaçırma rotalarına gelince; ABD Dışişleri Bakanlığı ile Amerikan Oryantal Araştırmalar Okulu’nun desteklediği Suriye Mirası Girişimi (SHI) milyonlarca dolarlık bu kaçakçılığın durdurulması için daha sıkı kontrol için uğraşıyor.

Sahte belge İtalya’dan

SHI’dan Michael Danti, eserlerin bir kere Türkiye’ye getirildikten sonra Mersin, Antalya yahut İzmir’den çıkarıldıklarını söylüyor. Danti, Kıbrıs üzerinden çıkarılanların sahte belgelendirmelerinin İtalya, Yunanistan ve Portekiz’de yapıldığını belirtiyor. BM, Suriye’nin tarih mirasının yağmalanmasını ‘kültürel soykırım’ diye nitelemişken, kültürel kurumlarla Interpol’ün çabaları da işe yaramıyor