Torunlar dedelerini anlattı

Osmanlı İmparatorluğu’nu 1. Dünya Savaşı’na Almanya safında sokmakla sorumlu tutulan İttihat ve Terakki Fırkası hükümetinin lideri Enver Paşa’nın torunu Osman Mayatepek, dedesinin cepheden cepheye koşan, oğlu Ali’nin dahi sadece doğum haberini alabilen biri olduğunu belirterek “Enver Paşa’nın elbette hataları vardır. Alman hayranlığını falan artık bırakıp hakiki belgelerden anlama zamanı gelmiştir” dedi.

Cumhuriyet gazetesi yazarı ve CHP İzmir Milletvekili Mustafa Balbay’ın organize ettiği “100. Yılında 1. Dünya Savaşı” sempozyumunun 2’nci gününde İsmet İnönü’nün torunu ve Şişli Belediye Başkanı Hayri İnönü, Kâzım Karabekir’in torunu Pınar Feyzioğlu Akkoyunlu, Fevzi Çakmak’ın torunu Fevzi Çakmak ve Enver Paşa’nın torunu Osman Mayatepek dedeleriyle ilgili anılarını, duygu ve düşüncelerini anlattı. Tarihçi-yazar Ayşe Hür ve Prof. Dr. Murat Belge de birer sunum yaptı.

Çiftçi olduğunu öğrendim

Sempozyumda dedesiyle ilgili anıları en çok merak edilen torun Osman Mayatepek, dedesi Enver Paşa’nın yanlış, az veya hiç tanınmayan biri olduğunu söyledi. Mayatepek “Genç yaşta Harbiye Nazırı, Genelkurmay Başkanı, Başkumandan vekili ve bugün de öğrendiğim kadarıyla çiftçidir. Daha önce bilmiyordum” dedi.

“Enver Paşa’nın 1. Dünya Savaşı’na girme sebebi olarak Alman hayranlığını yazmaya bayılan çok sayıda tarihçi vardır” diyerek tepki gösteren Mayatepek, “Osmanlı tek başına kalamaz. Enver Paşa bunu anlamıştır. Enver Paşa ve İttihat Terakki muhtemelen biliyordur ki bu harpten galip gelme ihtimalimiz yüksek olmasa bile neyi kurtarabilirsek kârdır” dedi.

Tarihçilere sitem

Mayatepek “Enver Paşa’nın Harbiye Nazırı olmasını Naciye Sultan ile evlemesine bağlamayı seven çok tarihçi vardır. Enver Paşa Naciye Sultan ile evlenmesinden 3 ay önce nazır oluyor. Enver Paşa - Mustafa Kemal ilişkisinde rekabetten bahsetmeyi de seviyor tarihçiler. Bugün Genelkurmay Başkanı’nın bilmem ne tabur komutanını kıskanması mümkün ise o zaman da bu mümkündür. Enver Paşa Mustafa Kemal Paşa’nın askeri kabiliyetini son derece seviyor ve takdir ediyordur” dedi.

Mayatepek, efsanelere son verilip tarihin hakikatlerle okunması gerektiğine vurgu yaparak Enver Paşa hakkında bir kitap yazmayı planladığını söyledi. Mayatepek, Enver Paşa’nın aile hayatının olmadığını aktararak “Cepheden cepheye koşmuştur. Hatta Naciye Sultan demiştir ki, ‘Ne mutlu kadınım ki ben vatanından sonra sevdiği 2. yaratılanım’. Enver Paşa’nın 3 çocuğu vardır. Mahpeyker, annem Türkan ve oğlu Ali. Oğlu Ali’yi hiç görmemiştir. Sadece doğduğu haberini almıştır” dedi.

‘Ordu siyasetten uzak kalmalı’

Mareşal Fevzi Çakmak’ın torunu Fevzi Çakmak da kendisinin Fevzi Çakmak’ın kardeşinin torunu olduğunu anlatarak “Benim dedem Çanakkale Savaşı’nda şehit düştüğünde babam 6 aylıkmış. Mareşalin de oğlu olmadığı, babam çocukluğundan bu yana, asker kökenli olduğu için devamlı onun yanında olmuş. Her türlü eğitim ve bilgisini ondan almıştır. 2 yaşımdayken mareşal hayatını kaybetti” dedi. Torun Çakmak, dedesinin Balkan Savaşı’ndan itibaren üstünde durduğu konu birlik ve ordunun siyasetten uzak kalması olduğuna dikkat çekerek, “Türkiye Cumhuriyeti’nde ordu siyasete zaman zaman karışmıştır 1950’lerden bu yana. Fakat bugün durum nedir hiç düşünüyor muyuz? Bugün ordu siyasete karışıyor mu? Siyaset orduya karışıyor mu bunu düşünmeliyiz” dedi.

Ceketini alıp çıktı

İsmet İnönü’nün torunu Hayri İnönü de “Almanlarla beraber savaşa girmenin yanlış olduğu ve baştan kaybetmek anlamını taşıdığını biliyordu ama yine de cepheden cepheye koştu. Kurtuluş Savaşı’na Mustafa Kemal kendisini çağırdı anında ceketini alıp çıktı. Giderken çok sevdiği karısını geride bıraktı. Bütün gelişmiş ülkeler Türkiye’yi 2 Dünya Savaşı’na sokmak için uğraşırken ülkesini savaşa sokmadı” dedi.

Kazım Karabekir’in torunu Pınar Feyzioğlu Akkoyunlu ise dedesini hiç görmediğini anlatarak “Görmemiş olmak tanımamak anlamına gelmiyor. Yetişirken evin içinde bir Karabekir ilkesini somut bir şekilde hissederdik. Özellikle eğitim konusunda” diye konuştu.

Balbay: Sempozyum kitap olacak

Törenin kapanış konuşmasını yapan Balbay da, sempozyumu bir başlangıç olarak değerlendirdiklerini kaydederek “Bu projenin kooridnasyonunu üstlenmekten çok mutluyum. Kendimi doğmuş ve doğacak hissediyorum. Bu sempozyumu bir kitap haline getireceğiz” dedi.