Travmatik bir yaşamın şairi; Celan! (17.11.2020)

DEĞİŞEN BİR ANAHTARLA (MIT WECHSELNDEM SCHLÜSSEL)

Değişen bir anahtarla

açıyorsun evin kilidini,

içerde dili bağlı kar, tipi.

Tıpkı fışkıran kan gibi

gözünden, ağzından ya da kulağından,

değişiyor anahtarın da öylece.

Değiştikçe anahtarın değişiyor kelime

savruladuran kar taneleriyle.

Tıpkı seni püskürten rüzgâr gibi

sarıp sarmalıyor kar kelimeleri.

1945 sonrası Avrupa edebiyatının, özellikle de Alman dilinin en sarp ve son büyük şairi Paul Celan, hayatını Seine nehri sularında noktaladığı 1970 Mayısının son anına dek, ailesini ve akrabalarını katledenlerle paylaştığı bir anadilde yazıyor olmanın travmasıyla yaşamıştı.

Naziler eliyle kirletilmiş bir dilin Almanya’da savaştan sonra da hükmünü yürüttüğü inancıyla gönüllü ve bilinçli bir sürgün olarak Paris’te ömür sürmesine rağmen, kendisini “dünyaya fırlatılmış biri” diye niteliyordu…

Karşılaşmalar: Şişedeki Mesaj - Meridyen - Dağlarda Sohbet, şairin düzyazılarını okurlarla buluşturuyor.

PAUL CELAN (23 Kasım 1920 - 20 Nisan 1970): 1920 yılında Romanya'nın Czernowitz kasabasında dünyaya geldi. Asıl adı Paul Antschel'dir. Romanya’da doğmuş olmasına rağmen II. Dünya Savaşı sonrası dönemdeki Alman şiirinin önde gelen isimlerinden temsilcilerindendir.

İlk şiirlerini 1937 ve 1938 yıllarında yazdı. 1938 yılında tıp eğitimine başladı fakat II. Dünya savaşının başlaması ile Romanya’ya döndü. Yahudi asıllı şair savaş bitene kadar toplama kampında tutuldu.

1944 yılında İngiliz Dili ve Edebiyatı bölümüne girmiş ve ilk şiirini yayımladı. Çevirmenlik ve düzeltmenlik yaptı. 1948 yılında Paris’e yerleşti. 1955 yılında ise Paul Antschel ismi ile Fransız vatandaşlığına geçti. 1958 yılında Breman Edebiyat Ödülü’nü aldı.

1963 yılında psikiyatrı kliniğinde tedavi gören Paul Celan, 20 Nisan 1970 yılında Paris’te kendini Seine Irmağı’na atarak yaşamına son verdi. Cesedi 1 Mayıs 1970 yılında bulundu.

Karşılaşmalar: Şişedeki Mesaj - Meridyen - Dağlarda Sohbet / Paul Celan / Çeviren: Cem Yavuz / Doğu Batı Yayınları / 55 s.