Trump 130 yıllık geleneği sonlandırdı: ABD'de geçiş sürecinde idam cezaları infaz ediliyor

ABD Başkanı Donald Trump, iktidarının son günlerinde idam mahkumlarının cezalarının infaz edilmesine karar verdi.

ABD'de 130 yıldır başkan değişimi dönemlerinde idam cezaları infaz edilmiyordu.

Fakat ABD'nin seçilmiş başkanı Joe Biden 20 Ocak'ta göreve başlamadan önce beş kişinin idam edilmesi planlanıyor.

Bunun gerçekleşmesi durumunda Trump, son yüz yılda döneminde en fazla kişi idam edilen ABD başkanı olacak.

Ülkede Temmuz'dan 11 Aralık'a kadar 13 kişi idam edildi.

Beş idam cezasından ikisinin bu hafta infaz edilmesi planlanıyor.

İdam edilmesi planlanan beş mahkum

• Dustin John Higgs: 1996'da üç genç kadının kaçırılıp öldürülmesi davasında ceza alan Higgs, bu kadınları öldüren kişi değildi. Dosyadaki ikinci sanık olan Willis Haynes'a bu suçu azmettirdiği gerekçesiyle idam cezası aldı. Fakat Haynes mahkemede verdiği ifadede, Higgs'in kendisini bu suçu işlemesi için tehdit etmediğini ve zorlamadığını söylemişti.
• Brandon Bernard: 1999'da iki kişinin kaçırılması ve öldürülmesinden ceza aldı.
• Alfred Bourgeois: İki yaşındaki kızının işkenceyle ölümüne yol açtığı gerekçesiyle ceza aldı. Avukatları zihinsel engelli olduğunu savunuyor.
• Lisa Montgomery: 2004'te hamile bir kadını boğarak öldürüp, karnını keserek bebeğini kaçırmaktan hüküm giydi. Avukatları çocukken çok dayak yediğini ve bu yüzden oluşan kalıcı beyin hasarı nedeniyle ciddi akıl sağlığı sorunları yaşadığını söylüyor. Cezası infaz edilirse federal hükümetin 1953'ten beri idam ettiği ilk kadın olacak.
• Cory Johnson: Uyuşturucu ticareti sırasında yedi kişiyi öldürmekten hüküm giydi. Avukatları çocukken maruz kaldığı fiziksel ve duygusal istismar nedeniyle akıl sağlığı sorunları yaşadığını söylüyor.

Adalet Bakanı William Barr yalnızca yasaları uyguladıklarını söylerken insan hakları örgütleri, idam cezasını kaldırmayı düşünen Joe Biden'ın göreve başlamasından haftalar önce bu cezaların infaz edilmesini eleştiriyor.

ABD'de partizan olmayan araştırma kuruluşu Death Penalty Information Center (Ölüm Cezası Bilgi Merkezi) Direktörü Ngozi Ndulue, "Bu uygulama kesinlikle normun dışında, son derece sıra dışı" dedi.

ABD Yüksek Mahkemesi 1988'de federal idam cezalarının geri getirilmesine karar vermişti.

O tarihten bu yana federal hükümetlerin infaz ettiği idam cezası sayısı son derece azdı.

2003'ten sonra hiç federal idam cezası infaz edilmemişti.

Kasım 2019'da Gallup'un yaptığı bir anket, ABD'lilerin yüzde 60'ının idam cezasını desteklemeye devam ettiğini gösterse de bu oran, 30 yıl önce bu konuda anketler yapılmaya başlandığından beri en düşük oran.

1896'dan bu yana en çok idam

Adalet Bakanı Barr ise Temmuz 2019'da yaptığı bir açıklamada Kongre'nin idam cezasını onayladığını ve bu cezaların infaz edilmesinin mağdurların ailelerine ödenmesi gereken bir borç olduğunu söylemişti.

İdam edilecek mahkumların seçimi de bu kararın politik olduğu eleştirilerine yol açtı.

Yazın ırkçılık karşıtı protestolar sürerken idam edilen mahkumların beşi de beyazdı.

Bu sefer idam edilmesi planlanan beş kişiden dördü ise siyah.

Ndulue, federal davalarda siyahların oransal olarak daha fazla ceza almasının tartışıldığı bir dönemde siyahların idam edilmeyip protestolar bitince idam edilmelerine karar verilmesinin tesadüf olmadığını savunuyor:

"Bu konuda yapılan araştırmalar gösteriyor ki, ülkenin dört bir yanında mağdurların ırkı da failin idam cezası alıp almayacağında büyük etken."

Bakan Barr: İdamları durdurmanın yolu idamı kaldırmak

Bu hafta iki mahkum idam edilirse bu yıl infaz edilen cezaların sayısı 10'a çıkacak ve 2020, 1896'dan bu yana en fazla kişinin federal hükümet tarafından idam edildiği yıl olacak.

Bugüne kadar seçimi kaybeden veya görev süresi dolan başkanlar, idam mahkumlarının geleceklerine kendinden sonraki başkanın karar vermesine izin veriyordu.

AP'ye konuşan Adalet Bakanı Barr ise görevi bırakmadan önce daha fazla mahkumu idam etmeyi planladıklarını açıkladı.

Barr "İdam cezasının uygulanmamasının yolu idam cezasını kaldırmaktan geçer. Fakat bu olmadığı müddetçe yargı idam cezası vermişse ceza uygulanmalı" dedi.

İdam edilmesi planlanan ilk kişi olan Brandon Bernard 1999'da 18 yaşındayken cinayet ve adam kaçırma suçlarından hüküm giymişti.

Ceza infaz edilirse Bernard son 70 yılda idam edilen en genç yaşta suç işlemiş kişi olacak.

Davanın jürisindeki dokuz kişiden bugüne kadar hayatta kalan beş kişi ve temyiz mahkemesinde idam cezası verilmesi yönünde görüş bildiren savcı, cezanın infaz edilmemesi için çağrı yaptı.

Kim Kardashian da bunun için Twitter üzerinden ABD Başkanı Trump'a çağrıda bulundu.

Yeni yönetimin idama bakışı

Seçilmiş ABD Başkan Yardımcısı Kamala Harris, siyasi kariyeri boyunca idam cezasına karşı çıktı.

2003'te görev başında öldürülen 29 yaşındaki bir polisin katilinin idam edilmemesi için, partisinden gelen baskıya karşı çıkarak kampanya yürüttü ve başarıya ulaştı.

Joe Biden'ın geçmişi ise daha karışık.

Biden'ın 1994'da hazırladığı bir ceza yasası, suçluların idam cezası alabileceği federal suçlara 60 yeni madde eklemişti.

Bugün idam cezasının infaz edilmesine bekleyenlerden bazıları bu maddelerle ceza almış durumda.

Fakat Biden bugün federal idam cezalarını kaldırmayı ve eyaletlere de bu yönde çağrı yapmayı savunuyor.

Biden'ın kampanya ekibi de 1973'ten bu yana idam cezası alan 160 kişinin sonradan aklandığına dikkat çekiyor.

Biden henüz adalet bakanını açıklamadı.